«Όχι άλλες τιμές σε κακοποιητές»: Οι σκηνοθέτες που προκαλούν συζητήσεις στο Φεστιβάλ Βενετίας

«Τι λέει η εμφάνιση στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας του Λικ Μπεσόν, του Ρομάν Πολάνσκι και του Γούντι Άλεν για την αντίθετη στάση της ευρωπαϊκής και της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας απέναντι στις αντιπαραθέσεις» ρωτά ο Nicholas Barber στο bbc.com.

Την ίδια ώρα, η 39χρονη Ελληνογαλλίδα ηθοποιός Ariane Labed έκανε μία κομψή πλην στιβαρή δήλωση: Εμφανίστηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας με ένα μαύρο φόρεμα του ελληνικού brand, Meuf Femme, έχοντας γράψει πάνω στο λαιμό και το ντεκολτέ της το μήνυμα: «Όχι άλλες τιμές σε κακοποιητές».

Instagram / meuf_femme

Oι διαδηλωτές φώναζαν «όχι κουλτούρα βιασμού»

Ανάμεσα στις πολλές πρεμιέρες μεγάλων ονομάτων στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας είναι η κακόγουστη φάρσα του Ρομάν Πολάνσκι, The Palace, το σκοτεινό δράμα με υπερόπτες κακοποιούς, του Λικ Μπεσόν, Dogman, και το γαλλόφωνο θρίλερ του Γούντι Άλεν, Coup de Chance.

Είναι ακριβώς το είδος των πρωτοσέλιδων, σινεφίλ προσφορών που θα περίμενε κανείς από ένα από τα διασημότερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του κόσμου, αλλά έχουν και κάτι άλλο κοινό: Και οι τρεις σκηνοθέτες έχουν κατηγορηθεί για σεξουαλική επίθεση.

Αυτό εγείρει το ερώτημα αν οι ταινίες τους θα έπρεπε να βρίσκονται στη Βενετία. Μήπως το φεστιβάλ σηματοδοτεί την έγκρισή του προς τους άνδρες δίνοντάς τους τόση δημοσιότητα; Και μήπως οι δημοσιογράφοι που γράφουν γι’ αυτούς κάνουν το ίδιο; Ορισμένοι κριτικοί δήλωσαν στο BBC Culture ότι αρνήθηκαν να αξιολογήσουν οποιαδήποτε από τις τρεις ταινίες. Στην πρεμιέρα της ταινίας του Άλεν τη Δευτέρα, ξέσπασαν συμπλοκές καθώς οι διαδηλωτές φώναζαν «όχι στην κουλτούρα βιασμού» πριν απομακρυνθούν.

Δείτε το βίντεο με τις διαμαρτυρίες

Είναι σημαντικό να σημειωθούν οι διαφορές μεταξύ των περιπτώσεων

Ο Πολάνσκι έφυγε από τις ΗΠΑ για τη Γαλλία το 1978, την παραμονή της καταδίκης του, έχοντας κατηγορηθεί για τον βιασμό ενός 13χρονου κοριτσιού, ενώ έκτοτε έχει κατηγορηθεί για σεξουαλικές επιθέσεις από πολλές άλλες γυναίκες, τις οποίες αρνείται.

Ο Μπεσόν έχει επίσης κατηγορηθεί για βιασμό από πολλές γυναίκες: Σε μία περίπτωση απαλλάχθηκε από όλες τις κατηγορίες, ενώ στις άλλες, τις οποίες έχει αρνηθεί, κανείς δεν του υπέβαλε μήνυση.

Ο Άλεν φέρεται να κακοποίησε την υιοθετημένη κόρη του, Ντίλαν Φάροου, το 1992. Η υπόθεση διερευνήθηκε, αλλά δεν οδήγησε σε καμία ποινική δίωξη- οι ισχυρισμοί, τους οποίους ο Άλεν αρνήθηκε, επανεμφανίστηκαν πιο πρόσφατα, το 2021, μετά την προβολή ενός ντοκιμαντέρ στο HBO.

Οι ισχυρισμοί εναντίον των τριών σκηνοθετών δεν θα έπρεπε να ταυτίζονται, αλλά οι ομοιότητες τους έχουν γίνει θέμα συζήτησης στη Βενετία.

Η συμπερίληψη αυτών των ταινιών θα μπορούσε απλώς να σηματοδοτήσει τη διαφορά μεταξύ της αμερικανικής και της ευρωπαϊκής στάσης απέναντι στα σκάνδαλα.

Μέχρι πρόσφατα, και οι τρεις σκηνοθέτες ήταν η αφρόκρεμα του Χόλιγουντ. Το 2003, ο Πολάνσκι κέρδισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στα Όσκαρ για τον Πιανίστα και το 2014, Η Θλιμμένη Τζάσμιν του Άλεν ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ. Αλλά το κλίμα έχει αλλάξει από τότε.

Ένα σημαντικό σημείο καμπής ήρθε όταν δημοσιεύθηκαν το 2017 στους New York Times και στο New Yorker αναφορές για τη σεξουαλική κακοποίηση του Χάρβεϊ Γουάινστιν. Το hashtag #MeToo απογειώθηκε αμέσως μετά. Ο Πολάνσκι αποβλήθηκε από την Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών το 2018.

Μήπως το φεστιβάλ σηματοδοτεί την έγκρισή του προς τους άνδρες δίνοντάς τους τόση δημοσιότητα; Και μήπως οι δημοσιογράφοι που γράφουν γι’ αυτούς κάνουν το ίδιο;

Ο Γούντι Άλεν στο Φεστιβάλ Βενετίας / Photo: REUTERS/Yara Nardi

«Δεν είμαι δικαστής»

Ο Τζόνι Ντεπ, ο οποίος κατηγορήθηκε για ενδοοικογενειακή κακοποίηση από την πρώην σύζυγό του Άμπερ Χερντ (έχασε μια σχετική δικαστική υπόθεση και κέρδισε μια άλλη), αποσύρθηκε από το franchise των Φανταστικών Ζώων το 2020.

Παρ’ όλα αυτά, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών άνοιξε φέτος τον Μάιο με την ταινία Jeanne Du Barry, ένα δράμα εποχής στο οποίο ο Ντεπ συμπρωταγωνίστησε ως Λουδοβίκος XV. Ο Τιερί Φρεμώ, γενικός αντιπρόσωπος των Καννών, δήλωσε τότε ότι δεν είναι δουλειά του να αποφασίζει για την ενοχή ή την αθωότητα ενός ηθοποιού.

Ο Αλμπέρτο Μπαρμπέρα, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, υιοθέτησε παρόμοια στάση. Ερωτηθείς σχετικά με τους σκηνοθέτες σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Guardian, είπε: «Δεν είμαι δικαστής που καλείται να κρίνει την κακή συμπεριφορά κάποιου. Είμαι κριτικός κινηματογράφου, η δουλειά μου είναι να κρίνω την ποιότητα των ταινιών του».

Πρόσθεσε ότι ο Πολάνσκι «ζήτησε να συγχωρεθεί από το θύμα και το θύμα έδωσε τη συγχώρεσή του», αναφερόμενος στη Σαμάνθα Γκάιμερ, τη γυναίκα που ο Πολάνσκι κατηγορήθηκε ότι βίασε όταν ήταν 13 ετών, η οποία ζήτησε να αποσυρθούν οι κατηγορίες εναντίον του.

Όσον αφορά το θέμα του Άλεν και του Μπεσόν, ήταν πιο αισιόδοξος, λέγοντας: «Για ποιο λόγο θα πρέπει να απαγορεύσουμε μια ταινία από κάποιον από αυτούς όταν δεν είναι ένοχοι απέναντι στη δικαιοσύνη; Γιατί θα πρέπει να είμαστε πιο αυστηροί απέναντί τους; Πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη στο σύστημα δικαιοσύνης».

Ο Λικ Μπεσόν στο Φεστιβάλ Βενετίας / Photo: REUTERS/Yara Nardi

Η προβολή των ταινιών των ανδρών θα μπορούσε να είναι μια πιο κατάλληλη τιμωρία από τη μη προβολή τους, καθώς θα μπορούσε να επιβεβαιώσει την αυξανόμενη ασημαντότητά τους.

Η διαφορά κουλτούρας της Ευρώπης

«Ανάλογα με το πώς το βλέπετε, αυτό είναι είτε μια βολική δικαιολογία για την αποποίηση της ευθύνης είτε μια γενναία δέσμευση στις αρχές ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναμορφωθούν (στην περίπτωση του Πολάνσκι) και ότι όλοι είναι αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους (στις περιπτώσεις του Άλεν και του Μπεσόν). Όπως και να έχει, δεν είναι αυτό που θα ακούγατε σε ένα αμερικανικό φεστιβάλ» γράφει ο Nicholas Barber στο bbc.com.

Αλλά ίσως οι συμπεριφορές απέναντι στα σκάνδαλα να μην είναι τόσο διαφορετικές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ο Αμερικανός ηθοποιός, Έζρα Μίλερ, κατηγορήθηκε για ανάρμοστη συμπεριφορά, παρενόχληση και διάρρηξη αλλά αυτό δεν εμπόδισε την Warner Bros να κυκλοφορήσει το The Flash, στο οποίο είχε όχι έναν αλλά δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Θα μπορούσε η απόρριψη ορισμένων προβληματικών ανθρώπων από τον αμερικανικό κινηματογράφο να έχει να κάνει τόσο με τις επιχειρήσεις όσο και με την ηθική; Εξάλλου, ο Πολάνσκι είναι 90 ετών και ο Άλεν 87, και ούτε ο Μπεσόν ούτε ο Ντεπ είναι το ταλέντο που ήταν κάποτε. Το Χόλιγουντ μπορεί να τους γυρίσει την πλάτη χωρίς να κάνει καμία μεγάλη θυσία.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη ℛoman Polański. (@polanski.roman)

Ανώνυμα πανό διαμαρτυρίας στο Λίντο

Παραδόξως, το ίδιο συναίσθημα -ότι αυτοί οι κάποτε ισχυροί άνδρες είναι πλέον στα όρια του χάους- θα μπορούσε να εξηγήσει την εμφάνισή τους στη Βενετία. Αρκετοί δημοσιογράφοι που μίλησαν στο BBC Culture είπαν ότι αισθάνονται ότι οι σκηνοθέτες δεν γυρίζουν πλέον ταινίες που θα μπορούσαν να προβληθούν ευρέως, τα έργα του λυκόφωτός τους προβάλλονται σε μερικές χιλιάδες απαιτητικούς σινεφίλ σε ένα κλειστό περιβάλλον.

Ωστόσο, ανώνυμα πανό διαμαρτυρίας εμφανίστηκαν στο Λίντο το πρωί της Κυριακής, σύμφωνα με το The Hollywood Reporter, επικρίνοντας την ένταξη των σκηνοθετών στο φεστιβάλ, ενώ ακολούθησαν οι διαμαρτυρίες έξω από την πρεμιέρα του Coup de Chance τη Δευτέρα.

Και παρόλο που η ταινία του Άλεν έχει γίνει σχετικά θετικά δεκτή από τους κριτικούς -το Rolling Stone την αποκάλεσε «την καλύτερη ταινία του εδώ και μια δεκαετία»- ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η προβολή των ταινιών των ανδρών θα μπορούσε να είναι μια πιο κατάλληλη τιμωρία από τη μη προβολή τους, καθώς θα μπορούσε να επιβεβαιώσει την αυξανόμενη ασημαντότητά τους.

Το The Palace του Πολάνσκι, για παράδειγμα, αποδείχτηκε μια βρωμερή ταινία που κατακεραυνώθηκε από κάθε κριτικό που την είδε. Μια από αυτές τις κριτικούς η Jo-Ann Titmarsh της The Evening Standard, δήλωσε στο BBC Culture ότι το The Palace έκανε, με μια κίνηση, αδύνατο για οποιονδήποτε να συνεχίσει να υπερασπίζεται τον Πολάνσκι ως μια ελαττωματική ιδιοφυΐα.

«Αν δεν σας αρέσει ο Πολάνσκι» είπε «ο Αλμπέρτο Μπαρμπέρα σας έκανε χάρη που έδειξε την ταινία του στη Βενετία».

*Με στοιχεία από bbc.com