Μεξικό, εκεί που η εξουσία γίνεται… γυναικεία υπόθεση

Οι επόμενες προεδρικές εκλογές στο Μεξικό έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2024.

Όμως η αναμέτρηση έχει ήδη προκαλέσει έντονο -εντός κι εκτός συνόρων- ενδιαφέρον.

Θα είναι, βλέπετε, η πρώτη φορά στα χρονικά της χώρας της Λατινικής Αμερικής που η προεδρία αποκτά «άρωμα γυναίκας».

Και μάλιστα όχι μιας, αλλά δύο…

Αντίπαλες στη διεκδίκηση του ύπατου πολιτειακού αξιώματος στη χώρα θα βρεθούν δύο πολύ διαφορετικές υποψήφιες: η Κλάουδια Σέινμπαουμ και η Σότσιλ Γκάλβες.

Αναδείχθηκαν από τα δύο κύρια, αντίπαλα πολιτικά «στρατόπεδα» στο Μεξικό.

Μια εξ αυτών θα αναλάβει του χρόνου και για μια εξαετία τα εθνικά «ηνία», σε μια χώρα με σοκαριστικά επίπεδα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και δολοφονικής δράσης των πανίσχυρων καρτέλ ναρκωτικών.

Το κυβερνών αριστερό «Κίνημα Εθνικής Αναγέννησης» (MORENA)  επέλεξε την 61χρονη Σέινμπαουμ, πρώην δήμαρχο της Πόλης του Μεξικού και «εκλεκτή» του δημοφιλούς, πλην απερχόμενου -βάσει συνταγματικού ορίου- προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ.

Ο αντιπολιτευόμενος συνασπισμός «Ευρύ Μέτωπο για το Μεξικό» επέλεξε την 60χρονη Γκάλβες, γερουσιαστή και επιχειρηματία.

Με ακόμη «άγνωστο Χ» μια τρίτη υποψηφιότητα-μπαλαντέρ από την ελάσσονα αντιπολίτευση, μια από τις δύο θα σπάσει τη «γυάλινη οροφή» σε μια χώρα που έχει μάχιμο φεμινιστικό κίνημα, αλλά παραμένει κατεξοχήν πατριαρχική.

Αυτό δείχνει ωστόσο σιγά σιγά να αλλάζει.

Μόλις προ ημερών, σε μια ιστορική απόφαση, το Ανώτατο Δικαστηρίου του Μεξικού -που από τον Ιανουάριο έχει γυναίκα πρόεδρο- αποφάσισε ομόφωνα την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων στη χώρα.

Πρόκειται για μια αντίστροφη πορεία από τη σκοταδιστική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ προ έτους.

Στην περίπτωση της λατινοαμερικανικής χώρας, εκκρεμεί τώρα η σχετική νομοθετική διαδικασία στα δύο σώματα του Κογκρέσου, προκειμένου να αφαιρεθεί η άμβλωση από τον ομοσπονδιακό ποινικό κώδικα.

Στο βαθιά θρησκευόμενο Μεξικό υπάρχουν ήδη θυελλώδεις αντιδράσεις.

Όμως αυτό ίσως να αποτελέσει έναν από τους μικρότερους προεκλογικούς «πονοκεφάλους» για τις υποψήφιες προεδρίνες στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής.

Κλάουδια, το φαβορί

Σε αυτή την εκλογική μονομαχία, τον τόνο αναμένεται να δώσουν η πόλωση, οι διαμετρικά αντίθετες προσωπικότητες και το αντιφατικό  υπόβαθρο των δύο υποψηφίων.

Μετρημένη και σοβαρή, η αριστερή Κλάουδια Σέινμπαουμ ποντάρει στην στήριξη του Ομπραδόρ και στη θεσμική εικόνα της.

Προερχόμενη από μεσοαστική οικογένεια, μηχανικός περιβάλλοντος με σπουδές στο Μεξικό και στις ΗΠΑ, συμμετείχε το 2007 στη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) του ΟΗΕ, που εκείνει τη χρονιά απέσπασε μαζί με τον Αμερικανό πρώην αντιπρόεδρο και ακτιβιστή του κλίματος Αλ Γκορ το Νόμπελ Ειρήνης.

Πολιτικοποιημένη από τα φοιτητικά της χρόνια, φεμινίστρια και υπέρμαχος των δικαιωμάτων της ΛΟΑΚΤΙ+ κοινότητας, συνεργαζόταν στενά με τον Ομπραδόρ από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν αυτός ήταν δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού.

Αξίωμα στο οποίο αναδείχθηκε το 2018 και η ίδια η Σέινμπαουμ, ως η πρώτη εβραία δήμαρχος της μεξικανικής πρωτεύουσας.

Ήταν ένα κρίσιμο τεστ για τις ηγετικές της ικανότητες και το πολιτικό προφίλ της. Το πέρασε επιτυχώς, αν και μέσα από «σαράντα κύματα», με μεγαλύτερο αυτό της διαχείρισης της πανδημίας της COVID-19 σε μια μεγαλούπολη περίπου εννέα εκατομμυρίων κατοίκων.

Δημοφιλής, καλείται τώρα να βγει από τη «σκιά» Ομπραδόρ, με ανεξάρτητη ομάδα και ατζέντα.

Η Κλάουδια Σέινμπαουμ δηλώνει έτοιμη.

Η χώρα «μεταμορφώνεται», διακήρυξε πρόσφατα ενώπιον υποστηρικτών της.

«Είναι καιρός για τις γυναίκες».

Ο… «σίφουνας» Σότσιλ

Ιθαγενής της φυλής Οτομί, από φτωχή οικογένεια, η Σότσιλ Γκάλβες έδωσε μάχη για να σπουδάσει μηχανικός υπολογιστών, προτού γίνει επιχειρηματίας στον τομέα της τεχνολογίας και τελικά μπει στην πολιτική.

Γερουσιαστής από το 2018 με το συντηρητικό Κόμμα Εθνικής Δράσης (PAN), τη διακρίνει ένα εκρηκτικό ταμπεραμέντο.

Έχει αλυσοδεθεί σε τραπέζια και καρέκλες, σε ένδειξη πολιτικής διαμαρτυρίας.

Σε απευθείας σύνδεση επιχειρούσε να εισβάλει στο προεδρικό μέγαρο.

Τον περασμένο Δεκέμβριο εμφανίστηκε στη Γερουσία με στολή δεινόσαυρου, διαμαρτυρόμενη για προτεινόμενες από τον πρόεδρο Ομπραδόρ αλλαγές στον εκλογικό νόμο, χαρακτηρίζοντάς τες  αναχρονιστικές και «Σχέδιο Jurassic».

«Έχω τις… ωοθήκες για να τον αντιμετωπίσω», είπε πρόσφατα για τον πρόεδρο Ομπραδόρ, ο οποίος δημοσιοποίησε οικονομικά

στοιχεία της στα μέσα κοινωνικά δικτύωσης, χαρακτηρίζοντάς την «υπάλληλο της ολιγαρχίας».

Η ίδια, αν και κεντροδεξιά, περιγράφει τις πολιτικές ρίζες της ως μαρξιστικές.

Δεσμεύεται να διατηρήσει τα προγράμματα πρόνοιας του Ομπραδόρ, με τον οποίο είναι στα «μαχαίρια».

Δηλώνει αποφασισμένη να τα βάλει με τα καρτέλ.

Προβάλλει την προσωπική ιστορία της ως θρίαμβο επί των αντιξοοτήτων.

Έχει κερδίσει σε δημοτικότητα, σε σημαντικό βαθμό λόγω της εκκεντρικότητάς της, της επικοινωνιακής της αμεσότητας και της καλλιέργειας ενός πολιτικού προφίλ που δεν ευθυγραμμίζεται πλήρως με κανένα από τα τρία κόμματα του αντιπολιτευόμενου μπλοκ «Ευρύ Μέτωπο για το Μεξικό», με το οποίο κατεβαίνει υποψήφια.

Νέος «αέρας», πάγια προβλήματα

Προσώρας η Κλάουδια Σέινμπαουμ προηγείται στην πρόθεση ψήφου με 44%, έναντι 27% που έχει η Σότσιλ Γκάλβες.

Μέχρι την κάλπη απομένει ωστόσο πολύς ακόμη δρόμος.

Πιθανό εμπόδιο για την Σέινμπαουμ θα μπορούσε να αποτελέσει η ανοιχτή ρήξη της με τον βασικό εσωκομματικό αντίπαλό της για το προεδρικό χρίσμα του MORENA: τον 63χρονο πρώην υπουργό Εξωτερικών, Μαρσέλο Εμπράρδ.

Καταγγέλλοντας παρατυπίες, έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να διεκδικήσει και αυτός τη μεξικανική προεδρία με το μικρό κεντροαριστερό Κίνημα Πολιτών.

Πολλοί εν τω μεταξύ αναρωτιούνται εάν οι συνθήκες είναι ώριμες για μια γυναίκα πρόεδρο, σε μια χώρα όπου η γυναικεία ψήφος θεσμοθετήθηκε μόλις το 1953.

Στο Μεξικό ωστόσο έχουν αλλάξει πολλά τα τελευταία χρόνια υπό την προεδρία Ομπραδόρ.

Το 2019 εγκρίθηκε νόμος για ισότιμη εκπροσώπηση των δύο φύλων στο Κογκρέσο, σε κορυφαία αξιώματα στην εκτελεστική και στη δικαστική εξουσία και στις εκλογικές λίστες.

Πλέον η λατινοαμερικανική χώρα συγκαταλέγεται στα επτά κράτη, όπου οι γυναίκες κατέχουν τουλάχιστον τις μισές έδρες στα εθνικά νομοθετικά σώματα.

Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ κατατάσσονται στην 71η θέση. Η Ελλάδα είναι μόλις στην 102η, σε σύνολο 187 κρατών.

Σήμερα, μια στις τέσσερις γυναίκες σε τοπικά αιρετά αξιώματα στη Λατινική Αμερική είναι στο Μεξικό -αν και οι ανώτατες θέσεις συνεχίζουν να ανδροκρατούνται.

Η εκλογή γυναίκας προέδρου θα αποτελέσει ορόσημο.

Όμως η πρόοδος στην πολιτική σκηνή δεν συμβαδίζει με την μεξικανική κοινωνία.

Κατά μέσο όρο καταγράφονται 10 γυναικοκτονίες την ημέρα.

Το χάσμα μισθών μεταξύ των δύο φύλων κυμαίνεται στο 14%.

Το Μεξικό εν τω μεταξύ μαστίζεται -παράλληλα με βία- και από τη φτώχεια. Ένας φονικός συνδυασμός, με απολογισμό περί τους 100.000 θανάτους ετησίως.

Η ανάδειξη μιας γυναίκας στην «κεφαλή» του κράτους προφανώς δεν δίνει αυτόματα τη λύση.

Όποια, δε, από τις δύο υποψήφιες επικρατήσει στις κάλπες, θα έχει -βάσει Συντάγματος- μια και μοναδική εξαετή προεδρική θητεία για να πετύχει.