Γιατί οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να κάνουν ερωτήσεις δημόσια;

Τι είναι αυτό που αποθαρρύνει πολλές γυναίκες να σηκώσουν το χέρι και να διατυπώσουν μπροστά σε κοινό να μιλήσουν, ενώ μπορεί να έχουν στο μυαλό τους μια καλή ερώτηση;

Αναλύοντας η ερευνήτρια στο University College London Alecia Carter τις απαντήσεις σε έρευνες από 600 ακαδημαϊκούς από 20 χώρες, ανακάλυψε ότι οι γυναίκες απαντούσαν ότι ο λόγος που κωλύονταν ήταν ότι δεν έβρισκαν το θάρρος, ανησυχούσαν ότι είχαν παρεξηγήσει το πλαίσιο, ότι ο ομιλητής ήταν πολύ επιφανής ή εκφοβιστικός ή ότι ένιωθαν πως δεν ήταν αρκετά έξυπνες για να κάνουν μια καλή ερώτηση.

Αντίθετα, διπλάσιοι άνδρες από γυναίκες δήλωσαν ότι είχαν κίνητρο να κάνουν μια ερώτηση επειδή ένιωσαν ότι είχαν εντοπίσει ένα λάθος

«Κανείς δεν θέλει να είναι το άτομο που κάνει μια ερώτηση, μόνο να του πουν μπροστά σε τριακόσιους ανθρώπους ότι έχασαν το νόημα. Αλλά αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι αυτή η πιθανότητα είναι πιο πιθανό να αποτρέψει τις γυναίκες» αναφέρει η έμπειρη παρουσιάστρια στο BBC Radio και BBC World Service Κλώντια Χάμοντ.

Πιο ανήσυχες οι γυναίκες

Σε έρευνα που δημοσίευσε το 2022 η Shoshana Jarvis  στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλει στη Καλιφόρνια, αναφέρει ότι οι γυναίκες τείνουν να λένε ότι αισθάνονται πολύ ανήσυχες για να κάνουν μια ερώτηση, ενώ οι άντρες είπαν ότι αν δεν έκαναν μια ερώτηση έκαναν χώρο σε άλλους, υποδηλώνοντας ότι κάποιοι άνδρες κάνουν βήματα για να μην κυριαρχήσουν στον χώρο.

Διπλάσιος αριθμός ανδρών από αυτόν των γυναικών δήλωσαν ότι είχαν κίνητρο να κάνουν μια ερώτηση επειδή ένιωσαν ότι είχαν εντοπίσει ένα λάθος, όσον αφορά ακαδημαϊκές εκδηλώσεις όπου οι ομιλητές που ανταποκρίνονται στην κριτική είναι μέρος της διαδικασίας.

Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα της αμερικανικής έρευνας είναι ότι άνδρες μακρηγορούν περισσότερο από τις γυναίκες όταν διατυπώνουν ένα ερώτημα, προσθέτοντας και άλλες ερωτήσεις, όταν τους δίνεται ο λόγος.

Φαίνεται ότι η πανδημία λειτούργησε υπέρ των ντροπαλών γυναικών

Βέβαια, σύμφωνα με άλλη έρευνα της Gillian Sandstrom από το Πανεπιστήμιο του Sussex διαπιστώθηκε ότι δεν βρήκε διαφορά με βάση το φύλο. «Όταν οι γυναίκες έκαναν μια ερώτηση, ήταν εξίσου πιθανό με τους άνδρες να είναι μακρόσυρτες ή να έχουν πολλά μέρη».

Βέβαια, οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να απευθύνουν έναν χαιρετισμό στον ομιλητή πριν τον ρωτήσουν.

Όπως αναφέρει η Κλώντια Χάμοντ, μέχρι στιγμής οι έρευνες είχαν την τάση να επικεντρώνονται σε άνδρες και γυναίκες, «αλλά θα ήταν ενδιαφέρον να εξετάσουμε εάν και άλλες υπο-εκπροσωπούμενες ή περιθωριοποιημένες ομάδες απέχουν επίσης από το να κάνουν τις ερωτήσεις στις οποίες θα ήθελαν να απαντηθούν».

Ευκαιρία στην εργασία

Σε ένα περιβάλλον που σχετίζεται με την εργασία, η υποβολή ερωτήσεων μπορεί να είναι η αιτία να προσεχτεί κάποιος και να του εξασφαλίσει μια καλύτερη θέση εργασίας.

Η ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Παστέρ Junhanlu Zhang διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι ήταν πιο πιθανό να θυμούνται τα ονόματα όσων ρωτάνε συχνά.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα ονόματα που μένουν στην μνήμη είναι απαραίτητα καλό. Ίσως τους θυμήθηκαν επειδή ήταν ενοχλητικοί κάνοντας συνεχώς ερωτήσεις.

Δεν υπάρχουν πρότυπα

Το άλλο πρόβλημα με λιγότερες γυναίκες που κάνουν ερωτήσεις συνολικά, επισημαίνει η Χάμοντ, είναι ότι οι γυναίκες στην αρχή της ακαδημαϊκής τους σταδιοδρομίας έχουν λιγότερα ορατά πρότυπα άλλων γυναικών που τους δείχνουν ότι δεν χρειάζεται να φοβούνται να κάνουν ερωτήσεις.

Τι μπορεί λοιπόν να γίνει για να μπορέσουν περισσότερες γυναίκες να κάνουν ερωτήσεις εάν το θέλουν;

Η πανδημία φαίνεται να λειτούργησε υπέρ των ντροπαλών γυναικών. Όταν τα γεγονότα αναγκάστηκαν να «συνδεθούν» στο διαδίκτυο, υπήρχε μια νέα ευκαιρία για ερωτήσεις χωρίς να χρειάζεται να μιλήσει κάποιος δυνατά σε ένα μεγάλο δωμάτιο, πληκτρολογώντας απλά μια ερώτηση σε ένα παράθυρο συνομιλίας στην οθόνη, μερικές φορές ανώνυμα.

Επίσης, δεν υπάρχει καμία άβολη στιγμή αναμονής με το χέρι σηκωμένο, ούτε λόγος ανησυχίας αν το μικρόφωνο λειτουργεί ή αν θα «σκοντάψει» κανείς στην ερώτησή του ενώ τον βλέπουν όλοι. Πλέον πολλές εκδηλώσεις χρησιμοποιούν εφαρμογές όπου στέλνει κανείς την ερώτησή του χρησιμοποιώντας το τηλέφωνό του.

Οι τηλεδιασκέψεις βοήθησαν τους ανθρώπους που δίσταζαν να απευθύνουν ερωτήσεις σε εκδηλώσεις.

Αρκεί όμως αυτό; Σύμφωνα με την μελέτη της Junhanlu Zhang, όχι!

Καταγράφοντας τον αριθμό των ερωτήσεων σε μια γαλλική διαδικτυακή διάσκεψη τον Ιούνιο του 2021, είδε ότι οι άνδρες έκαναν 115 ερωτήσεις, ενώ οι γυναίκες 57.

Η αρχαιότητα έκανε επίσης τη διαφορά, με τους άνδρες άνω των 35 ετών να κάνουν περισσότερες από εννέα φορές περισσότερες ερωτήσεις από τις νεότερες γυναίκες.

Ο ομιλητής μπορεί να σπάσει τον πάγο

Η Sandstrom πιστεύει ότι οι συντονιστές των ομιλιών έχουν να παίξουν ένα ρόλο στο να κάνουν όλους να νιώθουν αρκετά άνετα για να κάνουν μια ερώτηση. Στη μελέτη της Zhang, το φύλο του προέδρου δεν είχε καμία επίδραση. Αλλά μπορεί να υπάρχουν στρατηγικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο συντονιστής για να κάνει τη διαφορά.

Διαπιστώθηκε ότι αν ένας άνδρας κάνει την πρώτη ερώτηση, τότε λιγότερες γυναίκες έρχονται με ερωτήσεις στη συνέχεια. Είναι σχεδόν σαν να έχει ρυθμιστεί ο τόνος για το υπόλοιπο της εκδήλωσης.

«Ίσως λοιπόν η απάντηση είναι να επιλέξετε μια γυναίκα που θα κάνει την πρώτη ερώτηση και ιδανικά κάποια που δεν είναι πολύ ανώτερη. Φυσικά, αυτό λειτουργεί μόνο εάν υπάρχει μια πιο νεώτερη  που σηκώνει το χέρι.

H Xάμοντ επικαλείται έρευνα σύμφωνα με την οποία μια ένα σύντομο διάλειμμα μεταξύ του κύριου ομιλητή ή του πάνελ και της έναρξης των ερωτήσεων είναι μια πονηρή λύση που δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις ερωτήσεις τους.

«Το δοκίμασα αυτό και έλαβα περισσότερες ερωτήσεις επειδή οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να ελέγξουν ότι η ερώτηση δεν είναι ούτε ηλίθια ούτε έχει ήδη συζητηθεί ενώ την επεξεργαζόταν κάποιος».

Το πλεονέκτημα αυτών των τελευταίων στρατηγικών είναι ότι δεν βοηθούν μόνο τις γυναίκες αλλά οποιονδήποτε μπορεί να αισθάνεται περιθωριοποιημένος και λιγότερο πιθανό να μιλήσει.