Ο εχθρός δίπλα μου

Δεν είμαι σίγουρη πως ξεκινάει ο κύκλος βίας. Με ποιον τρόπο. Στην αρχή κάπως όλα είναι ροζ, όπως τα έχουμε ονειρευτεί, όπως μας τα έμαθαν οι μαμάδες μας, οι γιαγιάδες μας. Έρωτας, τριαντάφυλλα, νυφικό, παιδιά. Κάπως έτσι. Αλλά τι γίνεται μετά; Πως ζει κάποια με τον εχθρό δίπλα της;

Εμφανίζεται άραγε με απλά δείγματα ζήλιας, ελέγχου; «Μη πας εκεί», «Μη κάνεις αυτό», «μη μιλάς σε άλλους». Μια κοπέλα που γνώρισα πρόσφατα μου έλεγε πως ο πρώην σύντροφος της ο οποίος την ξυλοκόπησε ένα βράδυ από τις 12 το βράδυ έως τις 5 το πρωί, χτυπώντας το κεφάλι της στα πλακάκια του μπάνιου, την κάλεσε στο τηλέφωνο μια νύχτα 98 φορές. Εκείνη απλά εκείνη την ώρα παρακολουθούσε ήταν σε ένα σεμινάριο.

Με έναν τρόπο όλες οι γυναίκες υπήρξαμε θύματα. Ένα σεξιστικό σχόλιο, ένα απρεπές άγγιγμα, μια ατάκα μας θυμίζει τη στερεοτυπική μας θέση στην κοινωνία ως γυναίκες

Είναι αυτή η εμμονική συμπεριφορά που μπορεί να μας προειδοποιήσει; Η Λάουρα Ρόβερι, πρωταγωνίστρια μου στην ταινία Femicidio για τις γυναικοκτονίες στη γειτονική μας Ιταλία όπου τα νούμερα είναι συγκλονιστικά  και μια γυναίκα δολοφονείται ανά δυόμιση μέρες, μου είπε πως ο φίλος της ο οποίος την μαχαίρωσε 17 φορές σε μια ντισκοτέκ της Βιτσέντζα και εκείνη έζησε από θαύμα, την έπαιρνε τηλέφωνο 30 φορές την ημέρα, της απαγόρευε να βλέπει άλλους άνδρες φίλους, την κλείδωνε συχνά μέσα στο σπίτι, της ζητούσε συχνά να αλλάξει ρούχα γιατί ήταν πολύ προκλητικά ενώ την μείωνε λεκτικά καθημερινά. Όταν εκείνη ζήτησε να χωρίσουν, εκείνος την ακολούθησε στη ντίσκο με ένα μαχαίρι για να τη σκοτώσει.

Μια φίλη, η Ρόζα, εδώ στην Αθήνα, ανέχθηκε ξύλο ετών, μικροατυχήματα, βρισιές, μαυρισμένα μάτια, για να έρθει μια μέρα ο σύζυγος της με ένα μαχαίρι και να απειλήσει πως θα την σκοτώσει. Την έσωσε ο γιος της ο οποίος έδιωξε τον πατέρα του με τις κλωτσιές. Ένα γενναίο κορίτσι, η Ρόζα,  κατάφερε με την προστασία της οικογένειας της να αφήσει τον άντρα της και να χτίσει μια άλλη ζωή για εκείνη και τα παιδιά της. Ο πατέρας της, Αλβανός και ιδιαίτερα συντηρητικός, είχε παντρέψει τη Ρόζα με προξενιό, συνειδητοποίησε τη σοβαρότητα της κατάστασης και τον απείλησε πως αν την ξαναπλησίαζε θα τον σκότωνε.

Ακραίες ιστορίες. Αλλά με έναν τρόπο όλες οι γυναίκες υπήρξαμε θύματα. Ένα σεξιστικό σχόλιο, ένα απρεπές άγγιγμα, μια ατάκα μας θυμίζει τη στερεοτυπική μας θέση στην κοινωνία ως γυναίκες. Την μειονεκτική θέση που κατέχουμε μέσα στη σχέση.

Σήμερα, εκπαιδευμένες πλέον και από το κύμα του #metoo, δεν ανεχόμαστε εύκολα τέτοιες συμπεριφορές. Τα νεότερα κορίτσια είναι ακόμη πιο χειραφετημένα, οι συζητήσεις με κόρες φίλων μου με εκπλήσσουν ευχάριστα. «Με καταπίεζε και ήθελε να τον παντρευτώ ντε και καλά ενώ δεν ήμουν έτοιμη. Ήθελε να σπιτωθώ, να μαγειρεύω, μου έκανε παρατηρήσεις να μην ανεβάζω post στο instagram» μου εξομολογήθηκε η Ε. μια κοπέλα 25 χρονών από την επαρχία λίγο πριν χωρίσει με τον 27χρονο φίλο της και αρραβωνιαστικό της.

Είναι αυτά τα μικρά σημάδια, οι λεπτομέρειες, που στις περισσότερες περιπτώσεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Είναι συχνά κάπως ανώδυνες και περιορίζονται σε λόγια. Ήταν όμως έτσι στην περίπτωση της 42χρονης γυναίκας που δολοφονήθηκε από τον αστυνομικό σύζυγο της στην περιοχή της Καλαμαριάς στη Θεσσαλονίκη υπήρχαν σημάδια; Ο ίδιος o αστυνόμος ο οποίος στη συνέχεια έβαλε τέλος και στη δική τους ζωή, έλεγε συχνά στον πατέρα του πως θα την σκοτώσει. Προηγούμενη καταγγελία δεν υπήρχε ωστόσο κανείς δεν ξέρει τι γίνονταν πίσω από τις κλειστές πόρτες. Και για ποια καταγγελία κάνουμε λόγο όταν ο ίδιος ο θύτης ήταν αστυνομικός. Αναπάντητα παραμένουν τα ερωτήματα. Στις δυο κηδείες στην Θεσσαλονίκη, επικράτησε ο θόρυβος της σιωπής. Θυμάμαι τα λόγια του Τζιάνι, αδερφού της Νούντσια, μιας σαραντάχρονης γυναίκας που δολοφόνησε ο σύζυγος της στη Νότια Ιταλία. «Εγώ φταίω, έβλεπα τα σημάδια και δεν έκανα τίποτε, και μια μέρα τη σκότωσε στο ξύλο».

(Στη φωτογραφία ο Τζιάνι στον τάφο της αδερφής του Νούντσια η οποία ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον σύζυγο της στη Νότια Ιταλία.)