Ο Πούτιν κοιτάζει προς την Άπω Ανατολή

Η στροφή της Ρωσίας προς τα ανατολικά δεν ξεκίνησε τώρα, ούτε αφορά μόνο την «ειδική σχέση» που έχει αναπτύξει με την Κίνα και η οποία έγινε πιο στενή σε συνθήκες πολέμου στην Ουκρανία, ρήξης με τη Δύση και επιβολής κυρώσεων. Αντιθέτως, αποτελεί προτεραιότητα της Ρωσίας για πάνω από μια δεκαετία.

Αυτό έχει να κάνει τόσο με την προσπάθεια της Ρωσία να αναπτύξει ένα εναλλακτικό πλέγμα οικονομικών συναλλαγών, που να παρακάμπτει τη «Συλλογική Δύση», δηλαδή τη Βόρεια Αμερική, την ΕΕ, την Ωκεανία και την Ιαπωνία, όσο και με απλά ζητήματα γεωγραφίας.

Συνηθίζουμε να θεωρούμε τη Ρωσία μια χώρα κατά βάση Ευρωπαϊκή αλλά παραβλέπουμε πόσο μεγάλο μέρος της έκτασης, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της οικονομικής της δραστηριότητας βρίσκονται στην άλλη πλευρά των Ουραλίων και μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό.

Όλα αυτά δείχνουν τη σημασία που είχε το Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ που έλαβε χώρα στο Βλαδιβοστόκ στις 10-13 Σεπτεμβρίου.

Πούτιν: η σημασία της Ρωσικής Άπω Ανατολής

Όπως υπογράμμισε πρόσφατα και ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν, μιλώντας στο Ανατολικό Οικονομικό Φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ, η Ομοσπονδιακή Περιοχή της Άπω Ανατολής περιλαμβάνει το 40% της έκτασης της Ρωσίας, περίπου το μισό των δασικών της εκτάσεων και των αποθεμάτων χρυσού, πάνω από τα 70% των ψαριών και των διαμαντιών, πάνω από 30% των αποθεμάτων τιτανίου και χαλκού.

Την ίδια στιγμή ο Ρώσος πρόεδρος υπογράμμισε ότι το εμπόριο της Ρωσίας με την ευρύτερη περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού αυξήθηκε κατά 13.7% το 2022 και στους πρώτους έξι μήνες του 2023 έχει ήδη αυξηθεί κατά 18,3%.

Παράλληλα, ο Ρώσος πρόεδρος υπογράμμισε ότι χάρη στις ενέργειες της Ρωσικής κυβέρνησης έχουν υπογραφή συμφωνίες επενδύσεων αξίας άνω των 7,7 τρισεκατομμυρίων ρουβλιών, εκ των οποίων τα 3,4 έχουν ήδη επενδυθεί, ότι έχουν δημιουργηθεί στη ρωσική Άπω Ανατολή 125.000 θέσεις εργασίας και 700 νέες επιχειρήσεις, που περιλαμβάνουν και μερικά πολύ μεγάλα πρότζεκτ όπως ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια επεξεργασίας φυσικού αερίου στην Περιφέρεια Αμούρ, αλλά και μεγάλες επενδύσεις στην επεξεργασία τροφίμων, ναυπηγεία και ανεμογεννήτριες. Κατά τον Πούτιν ο σχηματισμός σταθερού κεφαλαίου στο σύνολο της Ρωσίας αυξήθηκε κατά 13%, όμως στην Άπω Ανατολή η αντίστοιχη αύξηση ήταν 39%.

Την ίδια στιγμή ο Πούτιν υπογράμμισε τη σημασία που έχει ο ορυκτός πλούτος της Ρωσικής Άπω Ανατολής, καθώς μόνο το 35% του υπεδάφους έχει εξερευνηθεί. Ταυτόχρονα, αναγνώρισε ότι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει αυτή η περιοχή είναι αυτή που αφορά την ενέργεια. Γι’ αυτό και υπογράμμισε την ανάγκη να προχωρήσουν τα σχέδια ενοποίησης του δυτικού και του ανατολικού δικτύου αγωγών της Ρωσίας, ξεκινώντας από την ενοποίηση του αγωγού «Δύναμη της Σιβηρίας» και του αγωγού Σαχαλίνη – Χαμπαρόφσκ – Βλαδιβοστόκ και μετά ενοποιώντας του με το υπόλοιπο δίκτυο. Αυτό θα συνδυαστεί με την επιτάχυνση των σχεδίων για τη μεταφορά LNG με το σχέδιο να είναι η παραγωγή LNG στην Ρωσική Αρκτική Ζώνη να αυξηθεί κατά 200% σε 64 εκατομμύρια τόνους το χρόνο.

Όλα αυτά ο Πούτιν υπογράμμισε ότι θα ενισχυθούν και με άλλα έργα υποδομών και την προσφορά ανάλογης χρηματοδότησης.

Η Ρωσία ανατολικότερα των Ουραλίων αισθάνεται πολύ λιγότερο «απομονωμένη»

Ο Πούτιν στο βήμα του Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ στο Βλαδιβοστόκ

Η σημασία της ευρύτερης Άπω Ανατολής για τη Ρωσία

Όμως το φόρουμ δεν αφορούσε απλώς την κατάσταση στη Ρωσική Άπω Ανατολή. Σηματοδοτούσε ταυτόχρονα και τη σημασία που αποδίδει η Ρωσία στις οικονομικές σχέσεις με ασιατικές χώρες.

Εδώ είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η Κίνα έχει αυξήσει την οικονομική της παρουσία και αυτή τη στιγμή στον Ελεύθερο Λιμένα του Βλαδιβοστόκ είναι ο σημαντικότερος επενδυτής. Από τη μεριά της η Ρωσία αξιοποιεί το σιδηροδρομικό της δίκτυο αλλά και τη ναυτιλία της για να μπορέσει να διαμορφώσει μια σύνδεση ανάμεσα στον Βόρειο Θαλάσσιο Διάδρομο και τη Νοτιοανατολική Ασία. Ας μην ξεχνάμε ότι η Αρκτική είναι η περιοχή όπου υπάρχει το 80% του φυσικού αερίου της Ρωσίας, το 20% του πετρελαίου της, το 30% της έκτασή της, το 15% του ΑΕΠ, αλλά κατοικούν μόλις 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι.

Η χρονική εγγύτητα ανάμεσα στην φόρουμ του Βλαδιβοστόκ και την επίσκεψη του Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν παραπέμπει ακριβώς στο πώς η στροφή προς την Ανατολή δεν αφορά απλώς την ασφάλεια και μια δυνάμει αμυντική συνεργασία της Ρωσίας, τη Κίνας και της Βόρειας Κορέας, αλλά και την οικονομία. Καθόλου τυχαία ο Πούτιν στη συνάντηση των δύο ηγετών υπογράμμισε και την οικονομική συνεργασία σε ζητήματα μεταφορών, επικοινωνιών και logistics.

Την ίδια στιγμή η Ρωσία επενδύει ιδιαίτερα σε διάφορα σχέδια μεγάλων μεταφορικών διαδρόμων στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας, όπως είναι ο Διεθνής Μεταφορικός Διάδρομος Βορρά Νότου, βασικό τμήμα του οποίου θα είναι ο διάδρομος Ρωσία – Καζακστάν – Τουρκμενιστάν – Ιράν που προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2027. Αντίστοιχα, Ρωσία και Ινδία εξετάζουν τον Ανατολικό Θαλάσσιο Διάδρομο, δηλαδή τη διαδρομή Βλαδιβοστόκ – Τσενάι.

Όλα αυτά συνδυάζονται και με την ανοιχτή συζήτηση εδώ και καιρό για το εάν θα διαμορφωθούν συστήματα πληρωμών εναλλακτικά (και εξωτερικά) προς το δολάριο, συζήτηση που γίνεται και στο πλαίσιο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης. Βεβαίως αυτό προϋποθέτει να υπάρξει μια απομάκρυνση από την εκκαθάριση συναλλαγών σε δολάρια και ευρώ, ιδίως από τη μεριά της Ινδίας, που άλλωστε αυτή τη στιγμή έχει και ένα πολύ μεγάλο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς ψηφιακών πληρωμών.

Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως επιμέρους προβλημάτων και αντιφάσεων, η Ρωσία ανατολικότερα των Ουραλίων αισθάνεται πολύ λιγότερο «απομονωμένη» και η έννοια του «πολυπολικού» κόσμου φαντάζει πιο πραγματική όσο μετακινούμαστε πιο ανατολικά.