Ποιο αυταρχικό καθεστώς επευφημούν οι Βρυξέλλες για τη… «διαχείριση» των μεταναστών

Στα τέλη Ιουλίου, βρέθηκαν κάπου στην έρημο της Τυνησίας τα πτώματα μιας μητέρας και της εξάχρονης κόρης της. Οι δύο τους φέρεται να πέθαναν από δίψα αφού αναγκάστηκαν να περάσουν τα σύνορα με τη Λιβύη με τα πόδια χωρίς νερό, υπό συνθήκες καύσωνα.

Λίγες μέρες πριν, στις 16 Ιουλίου, ο Ευρωπαίος επίτροπος γειτονίας και Διεύρυνσης Όλιβερ Βαρχέλι υπέγραψε ένα μνημόνιο κατανόησης ΕΕ-Τυνησίας ύψους 1 δισ. ευρώ στην Τύνιδα. Πρόκειται για μια συνεργασία που για πολλούς στις Βρυξέλλες θεωρείται ένα success story ορθής αντιμετώπισης της παράνομης μετανάστευσης. Η Τύνιδα θα φρόντιζε να εμποδίζει την μετανάστευση προς την ΕΕ με οικονομική βοήθεια από την ΕΕ.

Την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου, στη διάρκεια μιας συζήτησης στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο ο ικανοποιημένος, από τη συμφωνία, Βαρχέλι δήλωσε «με βάση τη συνεργασία μας φέτος, έχουν ήδη γίνει σχεδόν 24.000 αναχαιτίσεις από την ακτοφυλακή της Τυνησίας»,

Συμπλήρωσε ότι αυτό συγκρίνεται με περίπου 9.300 αναχαιτίσεις πέρυσι, σημειώνοντας ότι σχεδόν 50.000 άνθρωποι «σώθηκαν μέσω αυτής της συνεργασίας» τους τελευταίους εννέα μήνες.

‘Ηδη από το 2015 η Κομισιόν έχει κυρήξει τον «πόλεμο στους διακινητές» με τέτοιες συμφωνίες, ενώ το 2017 δεσμεύτηκε να αυξήσει τη συνεργασία με τη Λιβύη και να αντιμετωπίσει την διακίνηση μεταναστών. Η συμφωνία εκείνη δεσμεύτηκε να παρέχει ότι και αυτή που υποσχέθηκε φέτος το μνημόνιο με την Τυνησία: ασφαλή σύνορα, εξάλειψη της παράτυπης μετανάστευσης, διακοπή της εμπορίας ανθρώπων και τόνωση της ανάπτυξης.

Για τη Κομισιόν, τους ευρωβουλευτές της ακροδεξιάς, της κεντροδεξιάς, καθώς και φιλελεύθερους η συμφωνία με τη Τυνησία είναι πετυχημένη σε μεγάλο βαθμό. Τον περασμένο μήνα, ο επικεφαλής του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Μάνφρεντ Βέμπερ, συναντήθηκε με τον πρόεδρο Κάις Σαϊέντ.

Δεν συμμερίζονται όλοι όμως αυτή τη θετική ματιά.

Η κριτική

Ο Βαρχέλι είπε ότι η ΕΕ έχει παράσχει έκτοτε άμεση υποστήριξη, όπως πακέτα νερού και υγιεινής σε αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και μετανάστες στη Τυνησία.

Ωστόσο, το μπλοκ έχει δεχτεί σφοδρή κριτική, τόσο από Ευρωβουλευτές, όσο και από τον ΟΗΕ και διεθνείς οργανώσεις. Ο λόγος είναι ότι η Κομισιόν ενισχύει τους ελέγχους στα σύνορα της Τυνησίας με χρηματοδότηση 150 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος επιτήρησης ακτών, καθώς και την ανακατασκευή και την παράδοση περιπολικών σκαφών.

Aυτό που κάνει ο πρόεδρος Κάις Σαϊέντ –ο οποίος ανήλθε στην εξουσία με πραξικόπημα- είναι να συγκεντρώνει μαύρους μετανάστες από παράκτιες πόλεις και να τους στέλνει πίσω στις ερήμους στα σύνορα της Αλγερίας και της Λιβύης.

Ο πρόεδρος Κάις Σαϊέντ έχει προκαλέσει την οργή πολλών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον τρόπο διακυβέρνησής του.

Ωστόσο, τα αποτελέσματα της συμφωνίας τίθενται εν αμφιβόλω. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, περίπου 11.500 έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου.

Τον Μάρτιο έκθεση του ΟΗΕ είχε κατηγορήσει τις αρχές της Λιβύης για πιθανά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας όσον αφορά το Μεταναστευτικό, με τη βοήθεια και χρηματοδότηση της ΕΕ.

Φαίνεται ότι το ίδιο επαναλαμβάνεται και στη συμφωνία με την Τυνησία, την οποία ενισχύουν οι Βρυξέλλες.

O πρόεδρος Κάις Σαϊέντ διοικεί συγκεντρώνοντας υπερεξουσίες στο πρόσωπό του οδηγώντας στη φυλακή ακόμα και σε στρατοδικεία όσους εκφράζονται κριτικά στην κυβέρνησή του. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Τυνησία έχει δει σημαντική οπισθοδρόμηση στην ελευθερία της έκφρασης.

ΗΠΑ: Σοβαρά ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Τυνησία

Προς επίρρωση των παραπάνω, τo Στέιτ Ντιπάρτμεντ επισημαίνει μια σειρά εξαιρετικά βασικών ζητημάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αντιμετωπίζει η βορειοαφρικανική χώρα: βασανιστήρια από κυβερνητικούς παράγοντες, αυθαίρετες συλλήψεις ή κρατήσεις, σοβαρά προβλήματα με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Επίσης αναφέρονται σοβαροί περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και των ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων συλλήψεων ή διώξεων δημοσιογράφων, λογοκρισίας ή επιβολής ή απειλής επιβολής της ποινικής νομοθεσίας για τη συκοφαντική δυσφήμιση για τον περιορισμό της έκφρασης.

Στη χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ Τυνησία, ανθεί η κυβερνητική διαφθορά, οι διακρίσεις, εγκλήματα που περιλαμβάνουν βία ή απειλές βίας που στοχεύουν λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους, τρανς, queer και intersex άτομα, νόμοι που ποινικοποιούν τη συναινετική σεξουαλική συμπεριφορά ομοφυλοφίλων μεταξύ ενηλίκων και τις χειρότερες μορφές παιδικής εργασίας.

Χρηματοδότηση πολιτικών που ενθαρρύνουν τη μετανάστευση

Το παράδοξο με την ευρω-τυνησιακή συμφωνία είναι ότι ενισχύεται ένα αυταρχικό καθεστώς με κοινοτικά κονδύλια του οποίου οι καταπιεστικές πολιτικές ενισχύουν τα μεταναστευτικά ρεύματα, αντί να αμβλύνουν το φαινόμενο. Ακόμα και Τυνήσιοι προσπαθούν να φύγουν από την καταπιεστική χώρα τους.

Ήδη, ο υπάρχων ρατσισμός κατά των μαύρων από την υποσαχάρια Αφρική που βρίσκονται στη Τυνησία έχει κλιμακωθεί. Υπενθυμίζεται ότι σε μια συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας τον Φεβρουάριο, ο Κάις Σαϊέντ περιέγραψε τους μαύρους Αφρικανούς μετανάστες χωρίς έγγραφα ως «ορδές» που φέρνουν «βία και έγκλημα» στην Τυνησία. Στη συνέχεια, ασπάστηκε τη θεωρία συνωμοσίας της «μεγάλης αντικατάστασης» της λευκής υπεροχής και ισχυρίστηκε ότι η μετανάστευση από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής στοχεύει στην αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης της Τυνησίας.

Διαδηλωτές εναντίον του προέδρου Κάις Σαϊέντ τον Οκτώβριο του 2022 (REUTERS/Zoubeir Souissi).

Η συζήτηση οδήγησε σε επιδείνωση της κατάστασης, ειδικά για όσους έρχονται από χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής, όπως καταγράφει ο ΟΗΕ. Σύμφωνα με έκθεση της οργάνωσης FIDES ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων της αφρικανικής διασποράς στο Sfax, στο Sousse και στην πρωτεύουσα Τύνιδα υπέστησαν πράξεις βίας, βρέθηκαν χωρίς στέγη και τροφή και στερήθηκαν το δικαίωμά τους στην υγεία και τη μεταφορά

Έτσι, περίπου 116.000 έχουν αποβιβαστεί συλλογικά μέχρι στιγμής στις ιταλικές ακτές φέτος, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 10.000 Τυνήσιων, σύμφωνα με στοιχεία του ιταλικού υπουργείου Εσωτερικών, που επικαλείται το Euobserver. Πρόκεται για διπλάσιο αριθμό με πέρυσι, για την ίδια περίοδο.

Κριτική ευρωβουλευτών: «Πληρώνουμε αυταρχικά καθεστώτα»

«Το να πληρώνουμε αυταρχικά καθεστώτα για να εμποδίσουμε τους ανθρώπους να έρχονται στην Ευρώπη δεν είναι ο δρόμος προς τα εμπρός, αλλά φαίνεται το μοντέλο που θέλει να υιοθετήσει η Κομισιόν. Αυτό ισοδυναμεί με απώθηση μέσω πληρεξουσίων», δήλωσε η Σουηδή αριστερός ευρωβουλευτής, Μάλιν Μπιορκ.

«Η συμφωνία οδήγησε μόνο σε περισσότερη καταστολή, περισσότερους θανάτους και ακόμη περισσότερη μετανάστευση», δήλωσε ο Ολλανδός ευρωβουλευτής των Πρασίνων, Τίνεκε Στρικ στη συζήτηση της ολομέλειας.

Η Ολλανδή φιλελεύθερη ευρωβουλευτής, Σόφι Ιντ Βελντ, θεωρεί ότι η συμφωνία δεν είχε νομική βάση. «Έχει τη νομική ιδιότητα ενός σουβέρ και συνήφθη από έναν οργανισμό φαντασίας που ονομάζεται Team Europe», είπε.

Το καλοκαίρι μάλιστα η Σόφι Ιντ Βελντ είχε δηλώσει πως «είναι πολύ ξεκάθαρο: έχει γίνει μια συμφωνία με έναν δικτάτορα που είναι σκληρός, αναξιόπιστος», δήλωσε η Sophie in ‘t Veld, μια Ολλανδή ευρωβουλευτής που συμμετέχει στην φιλελεύθερη ομάδα Renew Europe. «Ο Πρόεδρος Σάιεντ είναι ένας αυταρχικός ηγέτης, δεν είναι καλός εταίρος, (είναι) ένας δικτάτορας που στην πραγματικότητα αύξησε τον αριθμό των αποχωρήσεων».

Ο Ούντο Μπούλμαν, Γερμανός σοσιαλιστής και πρόεδρος της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επέκρινε επίσης τη συμφωνία και απευθυνόμενος στον Όλιβερ Βαρχέλι, ρώτησε γιατί δεν έγινε στο πλαίσιο μιας προϋπάρχουσας συμφωνίας με τη Τυνησία που δεσμεύει την ΕΕ να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Είναι σύμπτωση;» ρώτησε υποψιασμένα.