Είναι η Ελλάδα χώρα Ποτέμκιν; – Τα διδάγματα της θεομηνίας

Μπορεί να έχουν περάσει σχεδόν 250 χρόνια από τη στιγμή που ο πρίγκιπας Γκριγκόρι Ποτέμκιν, υπουργός της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Ρωσίας, φρόντισε να στηθούν στις όχθες του Δνείπερου, στη διαδρομή απ’ όπου θα περνούσε για επιθεώρηση η αυτοκρατορική πομπή, μια σειρά από ευειδή σκηνικά, χαρτονένιες προσόψεις σπιτιών που αναπαριστούσαν ολόκληρα χωριά.

Οι χαρούμενοι χωρικοί ήταν μασκαρεμένοι στρατιώτες, ενώ η ανυποψίαστη αυτοκράτειρα ήταν τόσο ενθουσιασμένη από το «show».

Κάπως έτσι ο Ποτέμκιν κατάφερε να γιγαντώσει την επιρροή του στην κυβέρνηση, λέει ο ανεπιβεβαίωτος, αλλά άκρως διδακτικός μύθος.

Κάπως έτσι γίνονται τα πράγματα και σε άλλα μέρη του κόσμου, αλλά και σε άλλους τομείς.

Και κάπου εδώ μπαίνει στο «κάδρο» και η Ελλάδα, η οποία τα τελευταία χρόνια βίωσε μια σειρά από κρίσεις, όπως η δημοσιονομική ή το Προσφυγικό, αλλά και προβλήματα στις υποδομές που αποκάλυψαν έναν κρατικό μηχανισμό με… χάρτινες προσόψεις. «Χωριά Ποτέμκιν» που έστησαν τα οικονομικά επιτελεία των κυβερνήσεων τα τελευταία 40-50 χρόνια.

Με φόντο το «κραχ» που βίωσε την περασμένη 10ετία η χώρα, ιδιαίτερη σημασία έχει και η πρόσφατη τοποθέτηση της υποδιοικήτριας της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνας Παπακωνσταντίνου, η οποία τόνισε ότι η ελληνική οικονομία έρχεται αντιμέτωπη και με προκλήσεις που εντείνονται μεν από την τρέχουσα συγκυρία (δυσμενές μακροοικονομικό περιβάλλον, υψηλός πληθωρισμός και αυξημένα επιτόκια), αλλά σχετίζονται και με χρόνιες αδυναμίες.

Στο πλαίσιο αυτό, μιλώντας στη Λευκωσία, η Χρ. Παπακωνσταντίνου αναφέρθηκε στη διαφορετική αντιμετώπιση της κρίσης χρέους σε Ελλάδα και Κύπρο, σημειώνοντας ότι οι δύο χώρες εισήλθαν σε πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής σε διαφορετικές συγκυρίες, ωστόσο «η Κύπρος γνώρισε τελικά ευρεία εσωτερική συναίνεση στο πρόγραμμα και αυτό τη διευκόλυνε στην τήρηση των δεσμεύσεων, ενώ στην Ελλάδα, η έλλειψη συναίνεσης και η διάρρηξη της εμπιστοσύνης των ευρωπαίων εταίρων παρέτειναν τους οικονομικούς και κοινωνικούς κλυδωνισμούς».

Αυτό δηλαδή που προκύπτει είναι ότι εξαιτίας παθογενειών δεν κατέστη δυνατό να ανταποκριθούμε σε μια σειρά από εξωγενείς παράγοντες που έπληξαν και άλλα σημεία του πλανήτη.

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βίωσε μια σειρά από κρίσεις που αποκάλυψαν έναν κρατικό μηχανισμό με… χάρτινες προσόψεις.

Αγοραστική δύναμη

Αλλά και στην κρίση του πληθωρισμού, οι πολίτες είδαν το διαθέσιμο εισόδημα να τραβάει την… κατηφόρα και σε μεγαλύτερες «κλίσεις» σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ.

Σε μία «χαρτογράφηση» της πορείας των τιμών τους σε γάλα, τυρί και γιαούρτι από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, φαίνεται πως η χώρα μας είναι η τρίτη ακριβότερη χώρα στο φρέσκο γάλα και η ακριβότερη βάσει της αγοραστικής δύναμης (ισοδύναμες μονάδες αγοραστικής δύναμης).

Οπως φαίνεται στα συμπεράσματα, η Ελλάδα βρίσκεται στο 80% του μέσου κατά κεφαλήν εισοδήματος της Ευρώπης, έχει τα ακριβότερα τρόφιμα αμέσως μετά τη Μάλτα (με μικρή διαφορά) και τέλος έχει το ακριβότερο γάλα, τυρί και γιαούρτι (περίπου 40% ακριβότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης).

Από τις ροές των προσφύγων, στα ορμητικά νερά του Daniel

Πολλοί λένε ότι η Ελλάδα είχε την ατυχία να περάσει μια σειρά από «φουρτούνες». Αλλά οι ειδικοί διαφωνούν με τον όρο «ατυχία».

Ο Απόστολος Βεΐζης, διευθυντής της INTERSOS και γιατρός με εμπειρία 20 ετών στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, βρέθηκε πολλές φορές στα «μέτωπα» των εξελίξεων και, όπως αναφέρει στα «ΝΕΑ», χρειάζονται ριζικές αλλαγές, από το μηδέν. «Μην πω και κάτω από το μηδέν.

Δηλαδή αυτή τη στιγμή όλοι αναρωτιόμαστε ποιος κάνει τι, πώς θα το κάνει, ποιον να πάρουμε κ.λπ. Γι’ αυτό ό,τι κάνεις πρέπει να είναι σε καιρό ειρήνης, δεν το κάνεις όταν έχεις… πόλεμο».

Ο ίδιος με αφορμή και την προσφυγική κρίση ανέφερε ότι «δεν λείπουν οι πόροι, ούτε οι άνθρωποι που γνωρίζουν. Λείπει η πολιτική βούληση, γιατί δεν μπορώ να παραδεχτώ ότι αυτή είναι η Ελλάδα και δεν μπορεί να αλλάξει.

Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση και κάθε κυβέρνηση διαχρονικά δεν ήξερε τι είναι αυτό που λείπει είτε έχει απέναντι 5.000 είτε 20.000 πρόσφυγες. Δεν μπορεί να ανταποκριθεί ο μηχανισμός γιατί δεν είναι οργανωμένος».

Από την πλευρά του ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ιωάννης Στριμπής σημείωσε πως παρά το γεγονός ότι από το 1990 και εξής η Ελλάδα κατέστη χώρα υποδοχής μεταναστών (ενώ παραδοσιακά ήταν χώρα προέλευσης μετανάστευσης), οι έντονες μεταναστευτικές ροές αντιμετωπίστηκαν αποσπασματικά, κυρίως με διαδοχικές ρυθμίσεις νομιμοποίησης των παρανόμως εισελθόντων και ευρισκομένων στη χώρα μεταναστών.

Νέες διαδικασίες

«Η Ελλάδα θα έπρεπε να φροντίσει, εκτός από την ένταξη/ενσωμάτωση των μεταναστών και προσφύγων που βρίσκονταν στο έδαφός της, και για την επικαιροποίηση διαδικασιών στα σύνορα για όσους προσπαθούν να εισέλθουν στην επικράτεια και τη στελέχωση με προσωπικό εκπαιδευμένο στις νέες διαδικασίες» τόνισε και ταυτόχρονα υπογράμμισε ότι η κρίση αυτή ανέδειξε την ευρωπαϊκή διάσταση της μετανάστευσης όπου «και σε αυτό το επίπεδο ωστόσο η δράση (αντίδραση) υπήρξε αργή και ανεπαρκής».

Και επειδή κάθε τούρτα χρειάζεται ένα κερασάκι, ο «Daniel» ήρθε να μας υπενθυμίσει με τον χειρότερο τρόπο την κλιματική αλλαγή και την απειλή με την οποία βρίσκονται αντιμέτωπες οι υποδομές.

Σύμφωνα με τον καθηγητή στο Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και διευθυντή του Εργαστηρίου Ανάλυσης και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών ASSIST, Δημήτρη Εμμανουλούδη, «στη Θεσσαλία υπήρξαν και αρκετές αστοχίες αντιπλημμυρικών έργων αλλά και αναχωμάτων φυσικών και τεχνητών πεδινών κοιτών, τα οποία δεν λειτούργησαν όπως έπρεπε και φάνηκαν ότι δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τέτοιες ποσότητες υδάτων».

Γι’ αυτό, όπως είπε, πρέπει να υπάρξει επανασχεδιασμός των αντιπλημμυρικών έργων και επαναδιαστασιολόγησή τους, παίρνοντας υπόψη τους τα νέα δεδομένα όπως προκύπτουν από τα διαρκώς εντεινόμενα μετεωρολογικά και υδρολογικά φαινόμενα.

Ο πλημμυρισμένος θεσσαλικός κάμπος ενώθηκε με τη λίμνη Κάρλα.

«Εργα Ποτέμκιν» που καθυστερούν ή δεν ολοκληρώνονται σε όλη τη χώρα

Παραδείγματα έργων που καθυστερούν ή που δεν ολοκληρώνονται ποτέ ή που παραδίδονται με ελλείψεις και κακοτεχνίες, υπάρχουν διάσπαρτα σε όλη τη χώρα.  Τα «έργα Ποτέμκιν» έρχονται πάντα στην επικαιρότητα συνήθως έπειτα από κάποια μεγάλη καταστροφή, όπως συνέβη πρόσφατα με τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, όπως είχε συμβεί πριν από τρία χρόνια με τις καταστροφές του «Ιανού» και τώρα με τις πρωτοφανείς πλημμύρες στον Θεσσαλικό κάμπο, το Πήλιο και τον Βόλο.

Για τα αντιπλημμυρικά έργα, το σύνολο των ειδικών επιστημόνων, συμφωνεί πως τα αλλεπάλληλα πλέον ακραία καιρικά φαινόμενα δεν πρέπει να πείθουν την πολιτεία για το αυτονόητο της κλιματικής κρίσης, αλλά για την ανάγκη άμεσης θωράκισης πόλεων και χωριών και ενίσχυσης των υποδομών ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικές.

Θεσσαλία

Το τραγικότερο μοιραίο παράδειγμα

Το παράδειγμα της Θεσσαλίας, λένε οι επιστήμονες, δείχνει ανάγλυφα το πρόβλημα με τα έργα που εγκρίνονται αλλά δεν προχωρούν ή υλοποιούνται με μεγάλες καθυστερήσεις και ελλείψεις. Οπως επισημαίνουν, τα πρώτα αντιπλημμυρικά έργα για τη Θεσσαλία και συγκεκριμένα στον Παλαμά Καρδίτσας, είχαν εξαγγελθεί το 1994 μετά τις πλημμύρες στο γειτονικό χωριό της Μεταμόρφωσης.

Οι αποφάσεις εγκρίθηκαν, τα έργα εξαγγέλθηκαν, αλλά 29 χρόνια μετά δεν έχουν ολοκληρωθεί! Αντίστοιχα, τον Σεπτέμβριο του 2020, η κακοκαιρία «Ιανός» δημιούργησε τα ίδια προβλήματα στον νομό Καρδίτσας. Τα νέα έργα που δρομολογήθηκαν μετά τις καταστροφές παρουσιάζουν ήδη καθυστερήσεις.

Το βάρος έπεσε στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, η οποία με τη σειρά της επικαλέστηκε τη γραφειοκρατία για τη μη έγκαιρη εκτέλεση των έργων, τρία χρόνια μετά τη δημοπράτησή τους. Ετσι, για τους επιστήμονες, το βασικό ζητούμενο είναι πλέον η παρακολούθηση όλων των αντιπλημμυρικών έργων από κάποια κεντρική αρχή.

Το μεγαλύτερο από τα έργα που ακολούθησαν τις καταστροφές του «Ιανού» στη Θεσσαλία, αφορούσε την αποκατάσταση βασικών υποδομών και κυρίως την επανακατασκευή οδοστρωμάτων, γεφυρών κ.ά. στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, με προϋπολογισμό 143 εκατ. ευρώ. Η πρόοδος του έργου αυτού, σήμερα ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 85%.

Στους παραχωρησιούχους του αυτοκινητοδρόμου Ε65 και σε διαφορετικές φάσεις, δόθηκε το 2020 εντολή εκτέλεσης αντιπλημμυρικών έργων ύψους 70 εκατ. ευρώ, με τη μορφή συμπληρωματικών εργασιών γύρω από τον αυτοκινητόδρομο, που διασχίζει κάθετα τη Θεσσαλία. Το έργο αυτό δεν έχει ακόμα ξεκινήσει λόγω διαφόρων εκκρεμοτήτων στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, παρότι οι σχετικές μελέτες έχουν κατατεθεί από το 2021!

Οπως υποστήριξε πριν από περίπου ένα χρόνο ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Κώστας Αγοραστός, στην Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη έργα 61,5 εκατ. ευρώ με καθαρισμούς, διευθετήσεις ρεμάτων, ενισχύσεις αναχωμάτων στα Τέμπη, την παραλία της Αγιάς, το Κιλελέρ, τα Φάρσαλα και την Ελασσόνα. Αντίστοιχα, η Περιφέρεια ανέθεσε έργα ύψους 50,7 εκατ. ευρώ στην Περιφερειακή Ενότητα Καρδίτσας, 72,6 εκατ. ευρώ στην Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων και 48,7 εκατ. ευρώ στη Μαγνησία και τις Σποράδες.

Μελέτη

Γιατί και πώς «πνίγηκε» η Μαγνησία

Η ερευνητική ομάδα «Γεωμυθική» παρουσίασε πριν από λίγες μέρες μελέτη, στην οποία αναδεικνύονται οι μεταβολές που έχουν υποστεί ρέματα στην περιοχή της Μαγνησίας. Οι συγκεκριμένες μεταβολές, σε συνδυασμό με την τεράστια ποσότητα νερού από την ισχυρή νεροποντή, οδήγησαν στο να καταρρεύσουν σαν τραπουλόχαρτα δρόμοι, γέφυρες και σπίτια του Βόλου και της ευρύτερης περιοχής.

1.  Βόλος – Ρέμα Κραυσίδωνα: Ο Κραυσίδωνας είναι ο μεγαλύτερος χείμαρρος που διατρέχει αποκλειστικά το εσωτερικό του Βόλου. Το πρωί της Τρίτης 5 Σεπτεμβρίου, λόγω του τεράστιου όγκου νερού, ο χείμαρρος Κραυσίδωνας έσπασε, με αποτέλεσμα τα νερά να βγαίνουν από την κοίτη του και να χύνονται στους γύρω δρόμους, πλημμυρίζοντας σπίτια, αποθήκες και καταστήματα. Σύμφωνα με τη «Γεωμυθική», οι εκβολές του χειμάρρου από 240 μέτρα πλάτος το 1945, σήμερα μετρούν μόλις 40 μέτρα!

2. Ρέμα Ξηριά: Αντίστοιχα έργα πραγματοποιήθηκαν και στις εκβολές του ρέματος Ξηριά, όπου οι χρήσεις γης άλλαξαν και εκεί που προηγουμένως ήταν υγρότοπος, πλέον έχει γίνει λιμάνι και πάρκινγκ. Και εδώ οι εκβολές του ρέματος από 640 μέτρα πλάτος το 1945, σήμερα δεν ξεπερνούν τα 40 μέτρα.

3. Κατάρρευση της γέφυρας των Καλών Νερών: Απέκοψε όλο το Νότιο Πήλιο από την υπόλοιπη Μαγνησία. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στις εκβολές του ρέματος των Καλών Νερών και πριν από τη γέφυρα, έχουν γίνει επικίνδυνες παρεμβάσεις που αλλοίωσαν τις διαστάσεις της κοίτης του ρέματος και που τελικά οδήγησαν στην κατάρρευση της γέφυρας, σε συνδυασμό με τις μεγάλες ποσότητες νερού. Σημειώνεται, ότι το 1945 οι εκβολές του ρέματος σχημάτιζαν ένα δέλτα (υπήρχαν δυο κοίτες με νησίδα στη μέση), ενώ σήμερα είναι ευθυγραμμισμένες σε μια διευθετημένη στενότερη κοίτη. Ετσι, το νερό που κατέβηκε με μεγάλη ορμή δεν μπορούσε να βρει εύκολη διέξοδο, καταστρέφοντας τη γέφυρα.

Αττική

Σε άμεσο κίνδυνο πολίτες και περιουσίες

Εργα… Ποτέμκιν (αντιπλημμυρικά έργα και μελέτες) με σημαντικές καθυστερήσεις υπάρχουν και στην Αττική, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται επαρκής αντιπλημμυρική προστασία και να τίθεται σε άμεσο κίνδυνο η ασφάλεια πολιτών και περιουσιών.

Συγκεκριμένα:

1. Το έργο της αντιπλημμυρικής προστασίας στους δήμους Ηλιούπολης και Βύρωνα (περιοχή Καρέα – Αναστάσεως), προϋπολογισμού 7,5 εκατ. ευρώ, έχει διακοπεί. Εκτελέστηκε το 23% του έργου, ενώ ακολούθησε «Διάλυση της σύμβασης» με αποτέλεσμα το έργο να σταματήσει τον Φεβρουάριο του 2022.

2. Διευθέτηση ρέματος Σαπφούς στον Βόρειο Τομέα, εκεί που τον Ιούλιο του 2018 το μοναδικό πάρκινγκ μετατράπηκε σε πισίνα. Δεν δημοπρατήθηκε ποτέ, όμως αυξάνεται συνεχώς ο προϋπολογισμός του: Από 10 εκατ. έχει εκτιναχθεί στα 24 εκατ. ευρώ.

3. Αντιπλημμυρική μελέτη Δυτικής Αθήνας, προϋπολογισμού 4,469 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για κρίσιμη μελέτη που αφορά την προστασία ολόκληρης της Δυτικής Αθήνας. Η σύμβαση υπογράφηκε στις 10/9/2018, ενώ ακολούθησε επί τρία χρόνια διαβούλευση για τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων! Η σημερινή διοίκηση απέσυρε το σχετικό θέμα από την 11η συνεδρίαση ΠΕΣΥ στις 27 Μαΐου 2022 και έκτοτε αγνοείται.

4. Αντιπλημμυρικό έργο οδού Κανάρη στον Αλιμο, προϋπολογισμού 7,51 εκατ. ευρώ. Το έργο δημοπρατήθηκε, υπογράφηκε η σύμβαση αλλά δεν ξεκίνησε ποτέ.

5.  Κατασκευή δικτύου ομβρίων υδάτων στους Δήμους Κορυδαλλού και Νίκαιας – Αγ. Ιωάννη Ρέντη, προϋπολογισμού 18,6 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα κρίσιμο έργο για τις περιοχές αυτές, το οποίο δημοπρατήθηκε το 2020 αλλά η σύμβαση δεν υπογράφηκε ποτέ!

6. Ρέμα Κόρμπι στη Βάρη, προϋπολογισμού 20,249 εκατ. ευρώ. Η σύμβαση διαλύθηκε το 2021 έχοντας εκτελεστεί μόλις το 9% του έργου. Εκτοτε επιχειρείται η επαναδημοπράτηση του έργου με το Ελεγκτικό Συνέδριο να μην εγκρίνει τη νέα διαδικασία.

7. Σύνταξη μελετών για τα ρέματα της Κινέττας, προϋπολογισμού 4 εκατ. ευρώ. Η σύμβαση υπογράφηκε στις 7/8/2020, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος λόγω της επικινδυνότητας των ρεμάτων και των πλημμυρών του 2019 στην περιοχή. Εκτοτε η μελέτη δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί…

Πηγή: Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»