Πως θα επιβιώσουν περισσότεροι άνθρωποι στην επόμενη πανδημία – Ο παράγοντας της ανισότητας

H πανδημία δεν απέδειξε μόνο ότι όλος ο κόσμος μπορεί να γίνει μια γροθιά απέναντι σε μια κοινή απειλή. Εξέθεσε την ανισότητα του, τόσο όσον αφορά την σχετική ανταπόκριση του προς τις διάφορες χώρες όσο και τη διαχείριση των συνέπειων του.

Οι κυβερνήσεις σε κάθε γωνιά της γης, αυτή τη φορά, δεν σφυρίζουν αδιάφορα, γράφει στον Guardian ο Μάικλ Μάρμοτ, καθηγητής Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.

Γι’ αυτό και ετοιμάζονται στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, που θα πραγματοποιηθεί αυτή την εβδομάδα στη Νέα Υόρκη, να συζητήσουν μια Συμφωνία για την Πανδημία, ώστε την επόμενη φορά που θα βρεθεί ο κόσμος απέναντι σε μια άλλη τρομερή και φοβερή εκδοχή της, τα πράγματα να μην έχουν τόσο τραγική κατάληξη όσο με την Covid 19, που άφησε πίσω της σχεδόν 7 εκατομμύρια νεκρούς.

Ο κοροναϊός ενίσχυσε τις προϋπάρχουσες ανισότητες

Και επειδή το ποιος θα ζήσει και το ποιος θα πεθάνει σε ένα μελλοντικό χτύπημα πανδημικών διαστάσεων δεν πρέπει να εξαρτάται από τη χώρα γέννησης ή διαμονής του, το Κοινό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV και το Aids θα προσπαθήσει σε παράλληλο τέμπο να διαμορφώσει διαφορετικά την παγκόσμια προετοιμασία απέναντι σε μια πιθανή νέα πανδημία, λαμβάνοντας υπόψη στην εξίσωση τον καυτό παράγοντα της ανισότητας με τους εξής τρόπους: 1) πως εξελίσσει μια πανδημία, 2) πόσο επηρεάζει τη διάγνωση, τα εμβόλια και τις θεραπείες και 3) με ποιον τρόπο αποκλείει τις περιθωριοποιημένες κοινότητες από τη συμμετοχή τους στον σχεδιασμό της δικιάς τους ευημερίας.

Σε γενικότερο πλαίσιο, αυτό που χρειάζεται είναι να τεθούν επί τάπητος οι κοινωνικές παράμετροι της υγείας. Οι χώρες που αναλαμβάνουν τις απαραίτητες κοινωνικές δράσεις για τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία, είναι πιθανότερο να είναι καλύτερα προετοιμασμένες να χειριστούν μια πανδημία.

Απαιτείται δέσμευση για άμβλυνση της ανισότητας στην προσφορά θεραπειών και εμβολίων

Στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, οι θάνατοι από τον Covid ήταν περισσότεροι σε υποομάδες των πληθυσμών τους, που είχαν ήδη μεγαλύτερα ποσοστά κακής υγείας. Ο κοροναϊός ενίσχυσε αυτές τις προϋπάρχουσες ανισότητες.

Θεραπείες και εμβόλια ισόποσα για όλους

Μια δεύτερη σημαντική στρατηγική για την αντιμετώπιση της ανισότητας μεταξύ των χωρών είναι η ανάληψη δεσμεύσεων για τη διόρθωση της εξαιρετικά άνισης προσφοράς θεραπειών και εμβολίων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ίσως η σημαντικότερη εξ αυτών είναι η προσάρτηση όρων στη δημόσια χρηματοδότηση προς τις φαρμακευτικές εταιρείες έρευνας και ανάπτυξης, ώστε το αποτέλεσμα τους να μοιράζεται σε όλο τον κόσμο. Χωρίς αυτήν το πιθανότερο είναι η ιστορία να επαναληφθεί ως τραγωδία, με εμβόλια, ιδιωτικά μονοπώλια των φαρμακευτικών εταιρειών που ούτε σωστά μοιράστηκαν σε όλο τον κόσμο, ούτε δικαία τιμολογήθηκαν. Οι προσπάθειες των κυβερνήσεων να περιορίσουν τα φαρμακευτικά μονοπώλια έσωσαν εκατομμύρια ζωές στην πανδημία του Aids, απαιτώντας η τεχνολογία και τα γενόσημα φάρμακα να μοιραστούν σε όλο τον κόσμο.

Ακολουθώντας αυτό το μοντέλο μπορεί να εξασφαλιστεί ότι δεν είναι η γεωγραφική τοποθεσία ή η δημοσιονομική ικανότητα ενός κράτους, που καθορίζει ποιος ζει και ποιος πεθαίνει σε μια πανδημία.

Κομβικό το ζήτημα της χρηματοδότησης

Η χρηματοδότηση της ετοιμότητας και της ανταπόκρισης στην πανδημία είναι ένας βασικός παράγοντας σε έναν κόσμο, στον οποίο οι χώρες του έχουν άνισους πόρους, είτε για την αγορά τεστ και εμβολίων, είτε για την αναβάθμιση στις υποδομές υγείας που μπορούν να τα φτάσουν στους ανθρώπους.

Σημαντική η χρηματοδότηση των τοπικών υπηρεσιών που μπορούν να προσεγγίσουν όλους τους ανθρώπους

Ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, ήδη σε βαθιά οικονομική κρίση από την πανδημία, θα μπορούσαν να είναι ακόμη λιγότερο προετοιμασμένες για την επόμενη, χωρίς σχέδιο να αντιμετωπίσουν το ύψος του χρέους τους, πόσο μάλλον να έχουν πρόσβαση σε περισσότερα κεφάλαια για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας και την αντιμετώπιση του AIDS και της φυματίωσης.

Συνεπώς, απαιτείται να δρομολογηθούν τα ακόλουθα δυο: 1) να αναληφθεί μια σαφής δέσμευση για ένα ταμείο αντιμετώπισης της πανδημίας, που θα ενεργοποιείται όταν ο κόσμος έρχεται αντιμέτωπος με μια τέτοια απειλή και 2) να γίνει μια σημαντική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της άνισης πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Βραχυπρόθεσμα ένας τρόπος γι’ αυτό είναι να αρθεί το τεράστιο χρέος, που πλήττει την ικανότητα πολλών χωρών να επενδύσουν στην ετοιμότητα. Μακροπρόθεσμα στόχος είναι οι χώρες με χαμηλότερο εισόδημα να έχουν ίση πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή πίστωση σε περιόδους κρίσης.

Μια πρόκληση με παγκόσμιο αντίκτυπο

Το τρίτο μέρος της στρατηγικής για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων είναι να εφαρμοστεί το μάθημα, που έδωσε σε όλο τον κόσμο η πανδημία του AIDS και αφορά τη μεγάλη σημασία που έχει να συμπεριληφθούν οι περιθωριοποιημένες κοινότητες στην παγκόσμια ανταπόκριση και στη λήψη αποφάσεων.

Είναι σημαντικό να χρηματοδοτούνται τοπικές υπηρεσίες για την προσέγγιση των πληθυσμών, που δεν μπορεί να προσεγγίσει το κράτος. Οι βασικές δεσμεύσεις πρέπει να περιλαμβάνουν τον τερματισμό των τιμωρητικών νόμων, συμπεριλαμβανομένης της ποινικοποίησης των περιθωριοποιημένων ομάδων και την ανάπτυξη στρατηγικών για μεγαλύτερη ισότητα σε σχέση με το φύλο, την αναπηρία και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Για την παγκόσμια συνεργασία όλα τα παραπάνω αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση, παραδέχεται ο Βρετανός επιδημιολόγος, διευθυντής του UCL Institute of Health Equity και πρώην πρόεδρος της World Medical Association. Η αντιμετώπιση της ανισότητας, όμως, αποτελεί τη μόνη ευκαιρία για πραγματική πρόοδο και η Συμφωνία για την Πανδημία μια μοναδική ευκαιρία για έναν δικαιότερο κόσμο με οφέλη για την υγεία των ανθρώπων σε κάθε γωνιά της γης.