Μαθήματα διαχείρισης πλημμυρών από την Κοπεγχάγη

Από ξηρασίες και καύσωνες, έως καταστροφικές φωτιές και φονικές πλημμύρες, όλη η Ευρώπη δοκιμάστηκε από ακραία καιρικά φαινόμενα αυτό το καλοκαίρι.

Στη Δανία -μια χώρα με νησιά και χερσονήσους, μέσο υψόμετρο μόλις 31 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και μόνιμο φόβων πλημμυρών- ήταν ιδιαίτερα υγρό.

Η βροχόπτωση τον Ιούλιο ήταν διπλάσια από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα στη σκανδιναβική χώρα.

Τον Αύγουστο δοκιμάστηκε στα βόρεια από την καταιγίδα Χανς.

Οι ετήσιες βροχοπτώσεις στη χώρα έχουν ήδη αυξηθεί κατά 15%, ενόσω η μέση θερμοκρασία έχει ανέβει κατά 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Μακροπρόθεσμα, πέραν του 2100, η ​​άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί για τη Δανία ήδη έναν μόνιμο εφιάλτη.

Με την κλιματική αλλαγή να επιδεινώνεται, εκφράζονται φόβοι ότι πολλές πόλεις της δεν θα καταφέρουν να σταθούν στα «πόδια» τους χωρίς ουσιαστική προσαρμογή.

Το δρόμο δείχνει εδώ και καιρό η πρωτεύουσα Κοπεγχάγη.

Ο δικός της «συναγερμός» ήχησε προ 12ετιας.

Ήταν Ιούλιος του 2011, όταν οι ουρανοί ξαφνικά άνοιξαν πάνω από τη δανέζικη πρωτεύουσα και μια φοβερή καταιγίδα βροχή «έπνιξε» τα πάντα.

Ήταν η μεγαλύτερη βροχόπτωση μέσα σε ένα 24ωρο που έχει δει η  Κοπεγχάγη για πάνω από μισό αιώνα.

Μέσα σε λιγότερο από δύο ώρες έπεσαν 150 χιλιοστά βροχής και πλημμύρισαν τα πάντα.

Χρειάστηκε να εκκενωθεί τμήμα του πανεπιστημιακού νοσοκομείου, καθώς λασπόνερα κατέκλυσαν τις εγκαταστάσεις, καταστρέφοντας τον εξοπλισμό.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έμειναν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.

Έσπασαν σωλήνες τηλεθέρμανσης, προκαλώντας εγκαύματα σε πολύ κόσμο.

Αυτοκίνητα επέπλεαν στους δρόμους μαζί με αρουραίους και τα υπόγεια γέμισαν με λύματα.

Συνολικά οι ζημιές έφτασαν τα 800 εκατομμύρια ευρώ, ενώ αρρώστησε το 22% των εργαζομένων που συμμετείχαν για εβδομάδες στην επιχείρηση καθαρισμού.

Μια νέα «κανονικότητα»

Αυτό το ακραίο φυσικό φαινόμενο υποτίθεται ότι συμβαίνει μόνο μία φορά κάθε χίλια χρόνια.

Η Κοπεγχάγη εν τω μεταξύ βίωσε τέσσερις έντονες καταιγίδες μεταξύ 2008 και 2014, εκ των οποίων δύο νεροποντές που οι ειδικοί ανέφεραν ότι συμβαίνουν μια φορά ανά αιώνα.

Με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής, αυτού του είδους οι καταιγίδες αποτελούν πλέον για τη Δανία μια διαρκή απειλή.

Πρόσφατη μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, σε συνεργασία με το Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Δανίας (DMI), κατέδειξε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη διπλασίασε την πιθανότητα και την ένταση της νεροποντής του 2011, που χαρακτηρίζεται ακόμη «ιστορική».

Μέχρι το 2100 προβλέπεται ότι οι βροχοπτώσεις στην Κοπεγχάγη θα αυξηθούν κατά 25% τον χειμώνα, μεταξύ μακρών περιόδων ξηρασίας.

Όμως η πόλη δεν έχει μείνει με «σταυρωμένα χέρια».

Ούτε αρκείται σε ημίμετρα ως προς τον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό.

Το πρώτο σοκ από την προ 12ετιας θεομηνία έδωσε γρήγορα τη θέση του σε μια συντονισμένη προσπάθεια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Αρχές και κάτοικοι αναγκάστηκαν να προετοιμαστούν για πιο συχνές νεροποντές ή να διακινδυνεύσουν περισσότερα δισεκατομμύρια σε ζημιές και επισκευές.

Έγινε εκτενής καταγραφή και ανάλυση των καταστροφών και των τρωτών σημείων για πλημμύρες.

Κλήθηκε ένας «στρατός» ειδικών -από πολεοδόμοι μέχρι οικονομολόγοι- για την κατάστρωση ενός ολιστικού αστικού επανασχεδιασμού.

Στο επίκεντρο βρέθηκαν καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης των ομβρίων υδάτων.

Το αποτέλεσμα είναι ένα πολυετές εν εξελίξει έργο, που δεν αφορά μόνο αφορά στην βελτίωση των υποδομών της πόλης για την αποφυγή καταστροφικών πλημμυρών, αλλά επίσης στην αποθήκευση και επαναχρησιμοποίηση του βρόχινου νερού.

Πρόκειται για ένα μικτό δίκτυο από υπόγειους αγωγούς και υπέργεια κανάλια, ειδικά προσαρμοσμένους δρόμους ή πεζόδρομους, χώρους πρασίνου και λίμνες συλλογής υδάτων.

Στόχος του σχεδίου είναι τα νερά της πλημμύρας να μπορούν είτε να απορροφηθούν από το έδαφος, είτε να διοχετευτούν με ασφάλεια στη θάλασσα, μέσω αγωγών.

Αλλαγή νοοτροπίας

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Fremtidens Gårdhave, «Κήπος του Μέλλοντος» στα ελληνικά.

Είναι μια από τις λεγόμενες «Γειτονιές Κλίματος», ή Klimakvarter στα δανέζικα.

Επανασχεδιάστηκε έτσι, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί μια μεγάλη νεροποντή.

Κοίλα κανάλια από σκυρόδεμα οδηγούν το νερό της βροχής από τις οροφές των σπιτιών σε έναν κοινόχρηστο υπαίθριο χώρο, δημιουργώντας μια μικρή λίμνη.

Τα δέντρα στην περιοχή, καθώς και στρώματα χαλικιού κάτω από το γρασίδι και το χώμα, λειτουργούν ως φυσικά φίλτρα, βοηθώντας παράλληλα στην αποσυμφόρηση των αγωγών ομβρίων.

Αλλού έχουν κατασκευαστεί πάρκα, που εξυπηρετούν όταν χρειάζεται και ως χώροι ελεγχόμενης πλημμύρας, συγκρατώντας ποσότητες νερού.

Γεμάτες φυτά ανθεκτικά στις πλημμύρες και στο αλάτι, αυτές οι πράσινες ζώνες απορροφούν σταδιακά το νερό, με φυσικό τρόπο.

Αλλού δημιουργούνται χώροι συγκέντρωσης του νερού της βροχής για επαναχρησιμοποίηση.

Φτιάχνονται δρόμοι με ανεπαίσθητη ρύση προς το κέντρο, ώστε να μπορούν λειτουργούν σαν ποτάμια σε περιόδους έντονης βροχόπτωσης και μεγάλης ροής νερού.

Πάνω από 350 σε σύνολο -τουλάχιστον μέχρι τώρα- τα έργα αναπτύσσονται περαιτέρω κάθε χρόνο και αναμένεται να συνεχιστούν για την επόμενη δεκαετία.

Η χρηματοδότησή τους είναι ένα ζητούμενο και ένα σημαντικό μέρος της επωμίζονται έμμεσα, μέσω φόρων, οι κάτοικοι της πόλης.

Το βασικό στην περίπτωση της Κοπεγχάγης ωστόσο είναι ότι όλα γίνονται κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, με ενεργή συμμετοχή των πολιτών.

Αυτή, δε, καταγράφεται αυξημένη και μετά την κατά τόπους ολοκλήρωση των έργων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, που έχουν δώσει νέα πνοή σε γειτονιές, με περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά και υγειονομικά οφέλη.