Αντώνης Τσιοτσιόπουλος: «Έχουμε χωρίσει μια κοινωνία σε επιτυχημένους και αποτυχημένους»

Τι κάνει τους storytellers να μοιάζουν με σούπερ ήρωες; Το γεγονός ότι ίπτανται των καταστάσεων έχοντας την μεγαλύτερη όλων των τεχνών στις υπερδυνάμεις τους, την τέχνη της παρατήρησης. Μετά έρχεται η ερμηνεία των πραγμάτων και η αφήγηση, η οποία φλερτάρει με το αιώνιο -πάντα αυτό έκανε.

Τι νόημα θα είχε μία ιστορία που συνέβη, κάπου, κάποτε, με κάποιους αν δεν υπήρχε ο ένας, αυτός που θα την κατέγραφε, θα την εξιστορούσε ή θα την αναπαρήγαγε άλλοτε σαν φάρσα κι άλλοτε σαν τραγωδία στις παρέες;

Ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος είναι από αυτούς τους καλλιτέχνες που μπορεί να πει μια παράλογη, εντελώς φευγάτης ιστορία με επιδέξια ωμότητα και να περιγράψει μια καθημερινή, οριακά σκληρή, σκηνή με λυτρωτική τρυφερότητα. Έχει αυτό το χάρισμα –του άγριου χιούμορ, του στοχασμού, της ευαισθησίας.

Κινηματογραφικός και θεατρικός ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης. «Όσο μπορώ και με κρατάνε ο χρόνος και οι δυνάμεις μου, όλα θέλω να τα κάνω με την ίδια αφοσίωση. Και καύλα. Μην την ξεχνάμε την καύλα» θα πει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ρίχνοντας ένα βασικό συστατικό στη μηχανή της διαρκούς κίνησης της ζωής –αυτό της ηδονής.

Σκηνή από την παράσταση «Κωλόκαιρος», που θα παίζεται στο Θέατρο Χώρα, από τις 4 Οκτωβρίου, σε παραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου.

-Κύριε Τσιοτσιόπουλε, παρακολουθώντας την καλλιτεχνική σας πορεία θα έλεγα ότι αποφεύγετε με κάθε τρόπο την κοινοτοπία. Τι άλλο αποφεύγετε; 

Απέφευγα ας πούμε τα σεμινάρια και τα μαθήματα πάσης φύσης, αλλά πριν κάτι μήνες άρχισα να παρακολουθώ ένα με τον Νίκο τον Γραμματικό του οποίου την δουλειά και την στάση του εκτιμώ απεριόριστα. Εκεί, στο πρώτο μάθημα προς το τέλος, μας είπε πως ουσιαστικά όλα έχουν ειπωθεί και πως φαινομενικά δεν υπάρχει κανένας λόγος από την στιγμή που ισχύει αυτό, να ασχολούμαστε με κανενός είδους τέχνη. Το που συνεχίζουμε όμως να παράγουμε έργα και να θέλουμε να πούμε ιστορίες, οφείλεται στο γεγονός, πως κάπου βαθιά μέσα μας λειτουργεί η ελπίδα πως υπάρχει κάτι, μία ιστορία που δεν έχει ακόμα ειπωθεί. Κι εγώ είπα «Ναι ρε φίλε, κύριε Γραμματικέ!». Δεν κυνηγάω την πρωτοτυπία, ούτε θεωρώ πως αποφεύγω την κοινοτοπία, απλά ελπίζω πως κάποια στιγμή μια όμορφη ιστορία θα έρθει να με συναντήσει. Και να μην γίνει βέβαια δεν έγινε και τίποτα. Ποιος χέστηκε στο κάτω κάτω; Και να μην γίνει μια παράσταση ακόμα ας πούμε, τι έγινε; Εδώ πεθαίνουμε κάθε μέρα χωρίς λόγο. Αποφεύγω επίσης τους τέρμα μαλάκες και τις κωλοσυμπεριφορές στην δουλειά και στην προσωπική μου ζωή που δεν τα διαχωρίζω απαραίτητα.

-Πώς θα περιγράφατε το είδος των έργων που σας ελκύουν για να ασχοληθείτε μαζί τους; Τι σας φτιάχνει; 

Με φτιάχνει μια ωραία ιστορία με χιούμορ που έχει κυρίως αρχή μέση και τέλος, με  χαρακτήρες που έχουν ανάγκες, επιθυμίες, όνειρα, που συναντούν εμπόδια που είτε τα προσπερνούν είτε πέφτουν με τα μούτρα επάνω τους, μία ιστορία που δεν φλυαρεί χωρίς λόγο κα που όταν ολοκληρωθεί θα μου έχει κάνει μια μικρή μετακίνηση μέσα μου κάπου. Για το είδος τώρα… Δεν με νοιάζει και πολύ είναι η αλήθεια. Όλα καλά είναι, αρκεί να έχουν να μας πουν κάτι. Υπάρχει μία σαφέστατη προτίμηση βέβαια στον ρεαλισμό, αυτόν όμως που βρίσκεται δυο-τρία εκατοστά πάνω από το έδαφος, στον ρεαλισμό δηλαδή που δεν σνομπάρει την ποίηση και το παράλογο, αλλά στο τέλος της ημέρας η ιστορία είναι που θα με τραβήξει σε κάτι για να ασχοληθώ μαζί του.

«Δεν κυνηγάω την πρωτοτυπία, ούτε θεωρώ πως αποφεύγω την κοινοτοπία, απλά ελπίζω πως κάποια στιγμή μια όμορφη ιστορία θα έρθει να με συναντήσει. Και να μην γίνει βέβαια δεν έγινε και τίποτα. Ποιος χέστηκε στο κάτω κάτω;».

«Αποφεύγω τους τέρμα μαλάκες και τις κωλοσυμπεριφορές» / ©Patroklos_Skafidas

-Θα ήταν τελείως έξω από τα νερά σας να σας ζητήσω να μου δώσετε τον δικό σας ορισμό για την ηθοποιία; 

Θα ήταν ρε γαμώτο… ναι.

-Τι αγαπάτε πιο πολύ; Να γράφετε, να παίζετε στο θέατρο ή να παίζετε στον κινηματογράφο;

Πέρυσι θα έλεγα ο κινηματογράφος, που με έχει τραβήξει στον κόσμο του τόσο πολύ που δεν θέλω να βγω με καμία Παναγία. Φέτος λέω δε γαμιέται; Όλα τα αγαπάω γιατί όλα αυτά με έχουν διαμορφώσει μέχρι τώρα και μια χαρά την βρίσκω με την πάρτη μου μέχρι στιγμής. Όσο μπορώ και με κρατάνε ο χρόνος και οι δυνάμεις μου, όλα θέλω να τα κάνω με την ίδια αφοσίωση. Και καύλα. Μην την ξεχνάμε την καύλα. Είναι απολύτως απαραίτητη. Κι ας χωρίζομαι στα τρία. Κι ας μην τα κάνω τόσο καλά. Και λάθος. Δεν πειράζει.

Αντώνης Τσιοτσιόπουλος και Θάνος Αλεξίου / Παράσταση «Κωλόκαιρος».

-Ας μιλήσουμε για την παράσταση του Κωλόκαιρου. Ποια είναι η ιστορία και ποιος ο ρόλος σας πέρα από το κείμενο που φέρει την υπογραφή σας;

Ο Σοφοκλής, πρώην ιδιοκτήτης του «Διυλιστηρίου», ενός μαγαζιού με λαϊκή ζωντανή μουσική στην Ελευσίνα, επιστρέφει στο μαγαζί φορώντας γυναικεία ρούχα μετά από πέντε χρόνια απουσίας, για την κηδεία της μητέρας του. Εκεί συναντάει τον αδερφό του, την πρώην γυναίκα του και δύο υπαλλήλους και φίλους του. Εκείνοι του ζητούν εξηγήσεις και για την εξαφάνιση και για την εμφάνισή του και το μαγαζί γίνεται Μπερναμπέου. Εγώ κάνω – παίζω τον Στέλιο, φίλο και κουμπάρο του Σοφοκλή και ας πούμε και μαίτρ. Ο Στέλιος είναι ένας άνθρωπος που έχει μεγαλώσει στην Ελευσίνα, έχει παντρευτεί εκεί, έχει κάνει και έχει χάσει παιδιά εκεί. Δυσκολεύεται πολύ να κατανοήσει τις επιλογές του φίλου του, όμως μία ευαισθησία που πηγάζει αρκετά από την προσωπική του τραγική ιστορία, τον κάνει αρκετά πιο ελαστικό και ανοιχτό στα καινούρια δεδομένα.

-Κι ενώ πριν σας έλεγα ότι αποφεύγετε την κοινοτοπία παράλληλα είναι ολοφάνερο ότι καταδύεστε με κάθε τρόπο στον ρεαλισμό. Πώς ισορροπεί αυτό μέσα σας αλλά και δραματουργικά, τελικά; 

Το να ασχολείται κανείς με ένα συγκεκριμένο είδος και γλώσσα θεάτρου ή να έχει κάποιες ας πούμε εμμονές ή αγάπες στην θεματολογία και στην προσωπογραφία του δεν τον κάνει απαραίτητα περισσότερο ή λιγότερο κοινότοπο από κάποιον που καταπιάνεται με διαφορετικά είδη. Κι όπως έχει μάλλον πει κι ο Μπρους Λι: «Δεν φοβάμαι κάποιον που έχει εξασκηθεί σε 10.000 κλωτσιές μία φορά, αλλά αυτόν που έχει εξασκηθεί σε μία κλωτσιά 10.000 φορές.»

-Ποια φράση του Κωλόκαιρου σας έχει στοιχειώσει;

Δεν με έχει στοιχειώσει, αλλά την γουστάρω πολύ. Λέει κάποια στιγμή ο Σοφοκλής την ώρα της τελευταίας του ας πούμε εξομολόγησης πως ενώ έφυγε από την Ελευσίνα να πάει στην Αθήνα για να ζήσει θεωρητικά πιο ελεύθερα, τα ίδια σκατά αντιμετώπισε κι εκεί. Και λέει «Τι να το κάνεις; Παντού τα ίδια σκατά… Αθήνα – Ελευσίνα 22 χιλιόμετρα». Είναι μία φράση που την είπε ο Στάθης ο Σταμουλακάτος σε μία πρόβα όταν αναλύαμε αυτήν την σκηνή και την κρατήσαμε αμέσως γιατί νοιώσαμε πως με κάποιο τρόπο κύκλωσε το νόημα όλου του έργου. Το ένστικτο του Στάθη και ο μοναδικός του τρόπος να φιλτράρει τους χαρακτήρες που παίζει, μέσα από αυτό με έχει αφήσει πολλές φορές άναυδο, για να μην πω μαλάκα.

«Η επιτυχία είναι μια μαλακία. Είναι από τις λέξεις και έννοιες που πραγματικά στεναχωριέμαι που τις έφτιαξε ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Η έλλειψη της έννοιας, θα μας έκανε σίγουρα καλύτερους ανθρώπους, γονείς, συνεργάτες, δασκάλους, αφεντικά, υπαλλήλους».

Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Στάθης Σταμουλακάτος, Βασιλική Διαλυνά και Στέλιος Δημόπουλος / Παράσταση «Κωλόκαιρος».

-Θα θέλατε να μου μιλήσετε για τον χαρακτήρα του Σοφοκλή, στον Κωλόκαιρο, ο οποίος είναι παρενδυτικός; 

Ο Σοφοκλής, ενώ είναι ένας εντελώς φανταστικός χαρακτήρας, έχει φτιαχτεί από χαρακτηριστικά και ιστορίες πραγματικών προσώπων και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει και στους υπόλοιπους ρόλους. Αυτός ο συνδυασμός είναι που τους κάνει να μοιάζουν κάπως αληθινοί και εν τέλει να δημιουργούν κάποιου είδους ταύτιση σε αρκετούς θεατές. Ο Σοφοκλής παρ’ όλα αυτά είναι μία ξεχωριστή περίπτωση και ακριβώς το γεγονός αυτό της μοναδικότητας, είναι που τον κάνει νομίζω, έναν χαρακτήρα με μία ιστορία άξια παρατήρησης και σκηνικής μεταφοράς. Η παρενδυσία του ενώ φαινομενικά είναι η κυρίαρχη κατάσταση που διατρέχει το έργο, στην πραγματικότητα είναι απλά η αφορμή, η σφαίρα στην θαλάμη που μας επιτρέπει να μιλήσουμε για ζητήματα όπως οι σχέσεις οι οικογενειακές, οι φιλικές, ο επαρχιωτισμός, η κοινωνική παθολογία, η τάση του ανθρώπου να ζει ελεύθερα.

-Υπάρχει πρωτοπορία στην τέχνη το 2023;

Εγώ κάνω την δουλειά μου που μου αρέσει πάρα πολύ και προσπαθώ να την κάνω όσο πιο έντιμα γίνεται και με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για εμένα και τους συνεργάτες μου. Για την τέχνη και την πρωτοπορία δεν έχω να πω ούτε πολλά, ούτε κάτι σημαντικό. Υπάρχουν άλλοι που θα μπορέσουν να σας απαντήσουν και ενδεχομένως να σας καλύψουν πολύ καλύτερα από εμένα στην ερώτηση αυτή. Κριτικοί, τεχνοκριτικοί, γνώστες, υπερασπιστές, θεματοφύλακες, σχολιαστές, αναλυτές, ιδρύματα, υπουργεία… Οι από πάνω την πουλάνε… Εμείς τι είμαστε; Υπάλληλοι.

-Η παρουσία σας στα «Μαγνητικά Πεδία» και στον «Τσίου» σηματοδότησε δυο χαρακτηριστικές στιγμές της σύγχρονης, ελληνικής ποπ κουλτούρας. Πώς το αντιλαμβάνεστε εσείς αυτό;

Αν σηματοδότησε, τι να πω; Χαίρομαι πολύ. Χαίρομαι πολύ που δύο δουλειές που έγιναν με απολύτως αγνές προθέσεις και χωρίς προσδοκίες, φτιαγμένες με φτηνά αλλά στέρεα υλικά, κατάφεραν να αφήσουν κάτι όμορφο σε κάποιους ανθρώπους. Και να μην είχανε σηματοδοτήσει και τίποτα από την άλλη, πάλι θα χαιρόμουν που τις έκανα. Το ότι ήμουν κι εγώ μέρος τους μου αφήνει το χαμόγελο μιας ανάμνησης και μου δίνει δύναμη να συνεχίσω, γιατί απλά και μόνο ήταν δύο δουλείες που φτιάχτηκαν όπως σας είπα.

-Πώς αντιλαμβάνεστε την επιτυχία; Τι σημαίνει για εσάς; 

Η επιτυχία είναι μια μαλακία. Είναι από τις λέξεις και έννοιες που πραγματικά στεναχωριέμαι που τις έφτιαξε ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Η έλλειψη της έννοιας, θα μας έκανε σίγουρα καλύτερους ανθρώπους, γονείς, συνεργάτες, δασκάλους, αφεντικά, υπαλλήλους. Έχουμε χωρίσει μια κοινωνία σε επιτυχημένους και αποτυχημένους και τα βλέπετε τα αποτελέσματα. Έχουμε μια επιτυχημένη κυβέρνηση γιατί απλά κατάφερε να είναι κυβέρνηση άσχετα αν έχει κάψει, πνίξει, βιάσει, πυροβολήσει ολόκληρη μια χώρα. Έχουμε έναν επιτυχημένο πρωθυπουργό. Ε; Δεν έχουμε; Πρώτα απ’ όλα είναι πρωθυπουργός. Τα κατάφερε! Είναι επιτυχημένος και αυτός και οι συνεργάτες του. Τι σημασία έχει αν δεν μπορεί να σταθεί, να αρθρώσει μισή λέξη από μυαλού του; Τι σημασία έχει αν μας έχουν ρημάξει; Αν μας έχουν πνίξει στην ανισότητα και στην μπουρδολογία; Κι ο άλλος ο ηθοποιός… Επιτυχημένος κι αυτός. Τον αναγνωρίζουν στον δρόμο και τον κερνάνε χαλβάδες στα μαγαζιά. Τι σημασία έχει που έχει πουλήσει την τέχνη του χρόνια τώρα για να κάθεται να λέει κούφια λογάκια χωρίς καμία ουσία, σε σήριαλ του κώλου και να εισπράττει; Επιτυχημένος! Κι ο άλλος ο δικηγόρος που τρέχει σε κάθε ευκαιρία να υπερασπιστεί, δολοφόνους, φασίστες, βιαστές, ξεφτιλίζοντας την αξιοπρέπεια των θυμάτων για να  βγάλει λάδι τους πελάτες του… Επιτυχημένος δεν είναι και αυτός; Αν είναι αυτό η επιτυχία, εγώ δεν έχω καμία δουλειά με αυτήν.

-Υπάρχει κάποια στιγμή της ημέρας που να μη σκέφτεστε, ονειρεύεστε ή δημιουργείτε εικόνες και φράσεις με το μυαλό σας;

Εδώ να μου επιτρέψετε να απαντήσω μέσω του Λάκη από την ταινία «Φτάσαμε», του αγαπημένου μου Σταύρου Τσιώλη:

– Και την άλλη μέρα φτάνει επιταγή χίλια πεντακόσια εις διαταγήν εμού του ιδίου… Ο Νίκος δεν ξέρει;

– Ο Νίκος τα κονομάει χοντρά.

– Τα κονομάει χοντρά, διότι ξέρει! Ξέρει πως εμείς και όταν μας βλέπει «φαινομενικά» να ξενυχτάμε στα μπαρ, δουλεύουμε εκείνη την ώρα!

– Και τι δουλειά κάνετε;

– Παρατηρούμε την ζωή! Όταν η Άντζελα άφησε τον νέον που αγαπούσε, της γράφω: «Κοίτα πίσω σου να δεις τι άφησες / μια καρδιά πως την κομμάτιασες. Κι έρχεται το βράδυ στο μπαρ και κλαίει στην αγκαλιά μου. Λάκη, μου λέει, πως με κατάλαβες; Πως με κατάλαβες; Ούτε η Εσπρέσο κύριοι δεν είχε ακόμα πληροφορίες! Δεν βγάζουμε λοιπόν στιχάκια… Βγάζουμε απ’ το αίμα μας και δίνουμε! «Πίετε εξ αυτού πάντες. Τούτο εστί το αίμα μου, το υπέρ υμών εκχυνόμενον εις άφεσίν αμαρτιών».

«Συγχωρέστε με για την γλώσσα και τον τρόπο μου παρακαλώ και αν είπα κάτι που σας προσέβαλλε. Δεν το είχα σκοπό. Δεν ξέρω αλλιώς να μιλάω» θα πει στο τέλος της κουβέντας αλλά, πραγματικά, δεν έχω ιδέα για τι πράγμα μου ζητάει να τον συγχωρέσω.

Η αυθεντικότητα μόνο ρίγη έμπνευσης χαρίζει. Αντί για συγχώρεση, λοιπόν, ένα τεράστιο ευχαριστώ. Ευχαριστώ πολύ κύριε Τσιοτσιόπουλε.

*Η παράσταση «Κωλόκαιρος» συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Xώρα, σε παραγωγή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Πληροφορίες για τις ώρες και τις ημέρες των παραστάσεων εδώ