Βραβείο Ζαχάρωφ: Η Μαχσά Αμινί και ο Έλον Μασκ μεταξύ των υποψηφίων

«Φαβορί» για το βραβείο Ζαχάρωφ θεωρείται η Μαχσά Αμινί, που αναδείχθηκε σε σύμβολο του κινήματος των γυναικών στο Ιράν μετά τον θάνατό της το 2022 αλλά και ο επιχειρηματίας Ίλον Μασκ. Ο νικητής του βραβείου θα ανακοινωθεί τον Οκτώβριο και η απονομή θα γίνει στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο τον Δεκέμβριο.

Οι τρεις μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες και το Renew (Κεντρώοι και Φιλελεύθεροι) πρότειναν να δοθεί το βραβείο για την Ελευθερία της Σκέψης στη Μαχσά Αμινί και το κίνημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» που ξεκίνησε μετά τον θάνατό της.

Το βραβείο Ζαχάρωφ θεωρείται η υψηλότερη διάκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Μαχσά Αμινί δολοφονήθηκε από την ιρανική Αστυνομία Ηθών επειδή φορούσε χαλαρά το χιτζάμπ της.

Να θυμίσουμε ότι η 22χρονη Μαχσά Αμινί, Ιρανή κουρδικής καταγωγής, πέθανε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022, λίγες ημέρες αφού συνελήφθη από την αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε «σωστά» τη μαντίλα της, όπως επιτάσσει ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας στο Ιράν.

Η πρόταση της ακροδεξιάς για υποψηφιότητα

Η ακροδεξιά πολιτική ομάδα «Ταυτότητα και Δημοκρατία», στην οποία μετέχουν κόμματα όπως ο γαλλικός Εθνικός Συναγερμός, η ιταλική Λέγκα και η γερμανική AfD, πρότεινε ως υποψήφιο τον Ίλον Μασκ, τον αμφιλεγόμενο ιδιοκτήτη της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter).

Άλλοι υποψήφιοι για το βραβείο Ζαχάροφ 2023 είναι «ο φιλοευρωπαϊκός λαός της Γεωργίας», η ακτιβίστρια για το κλίμα Βανέσα Νακάτε από την Ουγκάντα και «οι γυναίκες που αγωνίζονται για τη δωρεάν, ασφαλή και νόμιμη άμβλωση» (η Πολωνέζα Γιουστίνα Βιντρίνσκα, η Μορένα Ερέρα από το Σαλβαδόρ και η Αμερικανίδα Κολίν ΜακΝίκολς). Οι δύο τελευταίες προτάσεις υποβλήθηκαν από τους Πράσινους και τη Ριζοσπαστική Αριστερά.

Οι βραβευθέντες με το Βραβείο Ζαχάρωφ

Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονεμήθηκε για πρώτη φορά το 1988 στον Nelson Mandela και τον Anatoli Marchenko και αποτελεί την υπέρτατη αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για δράσεις στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τιμά άτομα, ομάδες και οργανώσεις που έχουν συμβάλει με ξεχωριστό τρόπο στην προστασία της ελευθερίας της σκέψης.

Μέσω του βραβείου και του συναφούς δικτύου, η ΕΕ στηρίζει τους βραβευθέντες προκειμένου να τους ενισχύσει και να τους ενδυναμώσει, ώστε να συνεχίσουν τους αγώνες τους. Το βραβείο έχει μέχρι στιγμής απονεμηθεί σε αντιφρονούντες, πολιτικούς ηγέτες, δημοσιογράφους, δικηγόρους, ακτιβιστές από την κοινωνία των πολιτών, συγγραφείς, μητέρες, συζύγους, ηγέτες μειονοτήτων, μια αντιτρομοκρατική ομάδα, ακτιβιστές για την ειρήνη, έναν ακτιβιστή για τον αγώνα κατά των βασανιστηρίων, έναν γελοιογράφο, επί μακρόν φυλακισμένους αντιρρησίες συνείδησης, έναν κινηματογραφιστή, στον ΟΗΕ ως φορέα, ακόμα και σε ένα παιδί που πραγματοποίησε εκστρατεία για το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Το βραβείο προωθεί ιδίως την ελευθερία της έκφρασης, την προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, την ανάπτυξη της δημοκρατίας και την εφαρμογή του κράτους δικαίου.

Ο τελικός νικητής (ή νικητές) του Βραβείου Ζαχάρωφ επιλέγεται από τη διάσκεψη των Προέδρων.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το Βραβείο Ζαχάρωφ με χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ σε πανηγυρική συνεδρίαση στο Στρασβούργο προς τα τέλη κάθε έτους. Κάθε πολιτική ομάδα του Κοινοβουλίου καθώς και οι επιμέρους βουλευτές μπορούν να προτείνουν υποψηφίους (για κάθε υποψήφιο απαιτείται η στήριξη τουλάχιστον 40 βουλευτών). Οι υποψήφιοι παρουσιάζονται σε κοινή συνεδρίαση των επιτροπών Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανάπτυξης και της υποεπιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, των οποίων τα μέλη σε πλήρη σύνθεση ψηφίζουν τους τρεις επικρατέστερους υποψηφίους. Ο τελικός νικητής (ή νικητές) του Βραβείου Ζαχάρωφ επιλέγεται από τη διάσκεψη των Προέδρων, ένα σώμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επικεφαλής του οποίου είναι ο πρόεδρος και περιλαμβάνει τους προέδρους όλων των πολιτικών ομάδων που αντιπροσωπεύονται στο Κοινοβούλιο, έτσι ώστε η επιλογή του βραβευόμενου να είναι πραγματικά ευρωπαϊκή.