Κοντή μνήμη, «μικρή» συνείδηση

Ας κάνουμε ένα μικρό κουίζ. Πόσοι από εμάς θυμόμαστε ποιο θέμα βρισκόταν στην κορυφή της ειδησεογραφίας τέτοιες μέρες πριν από έναν χρόνο; Ποιο γεγονός μας είχε συνταράξει και συγκινήσει συγχρόνως; Σε ποια υπόθεση αφιέρωναν μεγάλο μέρος τα δελτία ειδήσεων; Τι ήταν αυτό για το οποίο είχε πάρει φωτιά το Διαδίκτυο με σχόλια, παρασχόλια και φωτογραφίες. Αντε, να βοηθήσω λίγο. Δεν ήταν σχετικό με την Ελλάδα. Θυμηθήκαμε κάτι; Να βοηθήσω λίγο ακόμη. Ακολούθησε ένα διεθνές κίνημα που ξεκίνησε, αν θυμάμαι καλά, από τη Γαλλία. Συμμετείχαν αποκλειστικά γυναίκες αλλά δεν είχε άμεση σχέση με το metoo. Με μαλλιά είχε να κάνει. Που τα έκοβαν μπροστά στην κάμερα. Θυμόμαστε από πού είχε ξεκινήσει; Μας λέει κάτι το όνομα Μαχσά Αμινί;

Στις 16 Σεπτεμβρίου συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τότε που η 22χρονη Ιρανή είχε πάει με τους γονείς της στην Τεχεράνη και βγήκε στον δρόμο έχοντας φορέσει κάπως άτσαλα το χιτζάμπ της με αποτέλεσμα να ξεφεύγουν δυο – τρεις τούφες από τα μαλλάκια της. Αυτό ήταν το έγκλημά της για το οποίο συνελήφθη από την Αστυνομία Ηθών. Λίγες ώρες μετά πέθανε. Είπαν από καρδιακή προσβολή. Ενα υγιέστατο νέο κορίτσι. Αυτό σκαρφίστηκαν για να κουκουλώσουν την πραγματικότητα. Διότι η Μαχσά πέθανε από το πολύ ξύλο. Μια νέα γυναίκα, το 2022 ξυλοκοπήθηκε μέσα σε ένα κελί μέχρι θανάτου διότι φαίνονταν τα μαλλιά της. Ε, τώρα θυμηθήκαμε και την αφορμή και το τι ακολούθησε. Οι γυναίκες στο Ιράν βγήκαν στους δρόμους, στη μεγαλύτερη ίσως κινητοποίηση από την επιβολή της Ισλαμικής Επανάστασης το 1979 που μετέτρεψε διά της βίας μία κοσμοπολίτικη, αναπτυγμένη, «δυτική» χώρα σε αυστηρό θεοκρατικό κράτος όπου οι γυναίκες έγιναν πολίτες παρακατιανής κατηγορίας με άπειρους περιορισμούς και ελάχιστα δικαιώματα.

Πέρυσι, λοιπόν, μετά τη δολοφονία της Μαχσά, οι Ιρανές – αυτές οι πανέμορφες γυναίκες, από τις ωραιότερες στον κόσμο – διεκδίκησαν μαζικά κάποια υποτυπώδη δικαιώματα. Τι δηλαδή; Να αισθανθούν πώς είναι να ανεμίζουν τα μαλλιά τους στον αέρα. Πέταξαν τις μαντίλες τους, βροντοφώναξαν τα αιτήματά τους, ριψοκινδύνευσαν τη ζωή τους για το αυτονόητο. Το δικό μας αυτονόητο δηλαδή που για εκείνες παρέμενε όνειρο. Και εμείς τις θαυμάσαμε, κάναμε διαδικτυακές δηλώσεις συμπαράστασης, μας εντυπωσίασε το θάρρος δωδεκάχρονων κοριτσιών να διαδηλώσουν στα σχολεία τους εναντίον των μουλάδων. Και ξεκίνησε το κίνημα με το κόψιμο των μαλλιών. Κάποια στιγμή μάλιστα αναθαρρήσαμε ότι, τελικά, τίποτα δεν πάει χαμένο καθώς κάτι ακούστηκε ότι επρόκειτο να καταργηθεί η Αστυνομία Ηθών.

Φαίνεται μια καθημερινή σκηνή αλλά είναι αποτύπωση γενναιότητας. Μια γυναίκα χωρίς μαντίλα σε λεωφορείο στο Ιράν

Και μετά τι; Το κίνημα ατόνησε λες και ήταν μόδα, σαν αυτά τα διαδικτυακά challenge. Ηρθαν άλλα γεγονότα, πιο εντυπωσιακά, πιο «φρέσκα» για να μας απασχολήσουν. Τις γυναίκες του Ιράν τις ξεχάσαμε. Με κάπως ήσυχη τη συνείδησή μας. Τι στο καλό; Τόσα ποστ κάναμε, τόσα likes βάλαμε, τόσα στιγμιότυπα είδαμε από τις διαδηλώσεις τους.

Εναν χρόνο μετά

Εκείνες όμως έμειναν εκεί. Να επιμένουν, να αγωνίζονται, να συλλαμβάνονται, να δολοφονούνται. Το «έργο» δεν τέλειωσε για αυτές όπως τέλειωσε για εμάς. Που έχουμε την εντύπωση ότι επειδή συνταχθήκαμε ενάντια στην καταπίεσή τους, η καταπίεση έπαψε να υφίσταται.

Ενα χρόνο μετά, στο Ιράν τίποτα, σχεδόν, δεν έχει αλλάξει. Ο απολογισμός εκείνης της εξέγερσης ήταν περισσότεροι από 500 νεκροί εκ των οποίων οι εβδομήντα ήταν παιδιά, πάνω από 20.000 στη φυλακή, χιλιάδες καταγγελίες (που πήγαν στο ντούκου) για βασανιστήρια και βιασμούς και ομαδικές δηλητηριάσεις μαθητριών μόνο και μόνο για να καμφθεί το σθένος τους.

Η Αστυνομία Ηθών δεν καταργήθηκε. Ετοιμάζεται μάλιστα νέο νομοσχέδιο σύμφωνα με το οποίο οι γυναίκες που δεν θα φορούν σωστά το χιτζάμπ τους θα τιμωρούνται με 60 βουρδουλιές, χρηματικά πρόστιμα και φυλάκιση 10 ετών. Παράλληλα, ο διαχωρισμός των φύλων θα επεκταθεί σε όλους τους δημόσιους χώρους.

Οι γυναίκες όμως του Ιράν επιμένουν. Υπολογίζεται ότι μία στις πέντε περίπου κυκλοφορεί πλέον χωρίς μαντίλα αψηφώντας τις αυστηρές κυρώσεις. Και, τελικά, δεν μας χρειάζονται. Εμείς τις ξεχάσαμε αλλά εκείνες μπορούν και χωρίς εμάς.

Πηγή: Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»