Η αρχαιότερη ξύλινη κατασκευή χρονολογείται πριν από τον Homo sapiens

Στις όχθες του ποταμού Καλάμπο στη Ζάμπια, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον δεύτερο μεγαλύτερο καταρράκτη της Αφρικής, παλαιοντολόγοι έφεραν στο φως τα υπολείμματα της αρχαιότερης γνωστής ξύλινης κατασκευής, ηλικίας τουλάχιστον 476.000 ετών.

Τα εντυπωσιακά ευρήματα, δύο δοκάρια στερεωμένα σε ορθή γωνία, είναι πιθανότατα παλαιότερα από τον Homo sapiens, του οποίου τα αρχαιότερα απολιθώματα χρονολογούνται  γύρω στα 300.00 χρόνια.

Πιθανώς ήταν έργο του Homo heidelbergensis, ο οποίος θεωρείται από ορισμένους παλαιοανθρωπολόγους ο τελευταίος κοινός πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου και των Νεάντερταλ.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι επρόκειτο για πλατφόρμα που είχε στηθεί πάνω από το νερό για ψάρεμα ή αποθήκευση τροφίμων

Το γεγονός ότι οι αρχαϊκοί συγγενείς του ανθρώπου χρησιμοποιούαν μόνιμες ξύλινες κατασκευές υποδεικνύει ότι μπορεί να μην ήταν τόσο νομαδικοί όσο πιστεύαμε, αναφέρουν στο περιοδικό Nature οι ερευνητές που ανακάλυψαν τα δοκάρια το 2019.

Η ανακάλυψη δείχνει επίσης ότι «οι άνθρωποι άρχισαν να αλλάζουν δομικά τον πλανήτη προς όφελός τους» πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε, επισημαίνεται σε συνοδευτικό άρθρο σχολιασμού.

Τα ξύλα διατηρήθηκαν μέσα σε στρώματα υγρού άργιλου (Reuters)

Ως οργανικό υλικό, το ξύλο αποσυντίθεται σχετικά εύκολα και οι γνώσεις μας για τη χρήση του ξύλου είναι περιορισμένες σε σχέση τα πλούσια ευρήματα λίθινων εργαλείων που πηγαίνουν πίσω πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια.

Τα ξύλινα δοκάρια που βρέθηκαν στη λασπώδη όχθη του ποταμού Καλάμπο, μήκους περίπου 1,5 μέτρων το καθένα, έτυχε να καλυφθούν σε αργιλώδη στρώματα κάτω από το επίπεδο του υδροφόρου ορίζοντα. Η απουσία οξυγόνου και η σταδιακή απορρόφηση ορυκτών διατήρησε το ξύλο για σχεδόν μισό εκατομμύριο χρόνια.

Κοντά στα δοκάρια βρέθηκαν ξύλινα αντικείμενα που φέρουν ενδείξεις κατεργασίας και πιθανώς χρησίμευαν στο σκάψιμο ή την συναρμολόγηση της κατασκευής. Το ένα δοκάρι είχε στερεωθεί σε μια μεγάλη εγκοπή στην άκρη του δεύτερου για να δίνει σταθερότητα.

Τα ευρήματα ήρθαν στο φως κοντά στους Καταρράκτες του Καλάμπο, ύψους 235 μέτρων (Reuters)

Παραμένει ασαφές τι ρόλο εξυπηρετούσε η κατασκευή, ωστόσο οι ερευνητές εικάζουν ότι ίσως επρόκειτο για πλατφόρμα που είχε στηθεί πάνω από το νερό για ψάρεμα ή αποθήκευση τροφίμων και άλλων υλικών.

Θα μπορούσε επίσης να είναι «τα θεμέλια πάνω στην οποία μπορούσε να τοποθετηθεί μια καλύβα» σχολίασε ο Λάρι Μπάραμ του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, πρώτος συγγραφέα της μελέτης.

«Η κατεργασία των ξύλων όχι μόνο απαιτούσε σημαντική επιδεξιότητα, κατάλληλα εργαλεία και σχεδιασμό, η προσπάθεια που απαιτήθηκε υποδηλώνει ότι οι δημιουργοί της έμεναν στην ίδια τοποθεσία για μεγάλες περιόδους, ενώ στο μυαλό μας είχαμε πάντα ένα μοντέλο των ανθρώπων της Εποχής του Λίθου ως νομάδων» είπε.

Η τοποθεσία όπου βρέθηκαν τα δύο δοκάρια, 400 μέτρα από τους Καταρράκτες του Καλάμπο, που έχουν ύψος 235 μέτρα, ήταν γνωστή στους παλαιοντολόγους από τη δεκαετία του 1953, μέχρι σήμερα όμως τα ιζήματα δεν είχαν χρονολογηθεί.

Η νέα μελέτη αξιοποίησε την τεχνική της φωταύγειας για να χρονολογήσει όχι τα ίδια τα ιζήματα αλλά κόκκους παγιδευμένων ορυκτών.

Τα ευρήματα στο Καλάμπο είναι η αρχαιότερη γνωστή ξύλινη κατασκευή, όχι όμως το αρχαιότερο ξύλινο αντικείμενο.

Ορισμένα ξύλινα εργαλεία για κυνήγι έχουν χρονολογηθεί στα 400.000 χρόνια, ενώ ένα τμήμα γυαλισμένης τάβλας που ανακαλύφθηκε στο Ισραήλ έχει ηλικία γύρω στα 780.000 χρόνια.