Mήπως η Ρωσία θέλησε να δώσει ένα μάθημα στη φιλοδυτική κυβέρνηση της Αρμενίας;

Όταν τη Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου τα αζερικά στρατεύματα χτυπούσαν αστραπιαία αρμενικές δυνάμεις αυτονομιστών στον θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, εκατοντάδες Αρμένιοι πολιορκούσαν το προεδρικό μέγαρο ζητώντας από τον «προδότη» -όπως τον αποκαλούσαν- πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν να παραιτηθεί.

Υπενθυμίζεται ότι με αυτό το περιορισμένο «Blitzkrieg», το Αζερμπαϊτζάν -διαπερνώντας τις γραμμές της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης,- ανάγκασε τον αρμενικό θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τον οποίο είχε αποσπάσει ήδη μετά τον νικηφόρο πόλεμο του 2020, να προσαρτηθεί εν τοις πράγμασι επίσημα στο Αζερμπαϊτζάν.

Πίσω στο Γερεβάν όμως, αντιπολίτευση και χιλιάδες Αρμένιοι θεωρούν τον Πασινιάν αποκλειστικό υπεύθυνο για τη νέα εθνική ήττα.

Την ίδια στιγμή όμως η κυβέρνηση του Πασινιάν στρέφει τα πυρά της στο… Κρεμλίνο, κατηγορώντας το για αθέτηση των υποχρεώσεών του. Δεδομένου ότι στη περιοχή σταθμεύουν περίπου 2.000 ρωσικά στρατεύματα με σκοπό την διαφύλαξη της ειρήνης, ο Πασινιάν, θεωρεί ότι δεν έκαναν τίποτα, ανοίγοντας τον δρόμο στους Αζέρους.

Διαδηλωτές κάθονται μπροστά από αξιωματικούς επιβολής του νόμου κοντά στο κυβερνητικό κτίριο κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης για την υποστήριξη των Αρμενίων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά την επιθετική επιχείρηση των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν που εκτελέστηκε στην περιοχή, στο Ερεβάν, Αρμενία, 20 Σεπτεμβρίου 2023. REUTERS/Irakli Gedenidze

Δεν είναι η πρώτη φορά που το Γερρεβάν δείχνει ενοχλημένο από το Κρεμλίνο. Στις αρχές του έτους ο Πασινιάν είχε εκφράσει ξανά την ανησυχία του για την αποτυχία των ρωσικών ειρηνευτικών δυνάμεων να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο γύρω από την αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς το Αζερμπαϊτζάν είπε ότι ο χρόνος τελειώνει για τη σύναψη διαρκούς ειρηνευτικής συμφωνίας.

Τότε, το Γερεβάν απαιτούσε από τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις να τερματίσουν τον αποκλεισμό των Αζέρων του μοναδικού δρόμου που συνδέει την Αρμενία με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. «Δεν επικρίνουμε τους Ρώσους ειρηνευτές, αλλά εκφράζουμε ανησυχία για τις δραστηριότητές τους, και αυτή η ανησυχία έχει μακροχρόνιες ρίζες», είχε δηλώσει τότε ο Πασινιάν, σύμφωνα με το ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.

«Υπάρχουν μόνο ρωσικά στρατεύματα [εκεί]. Ποιος φταίει; Η Ρωσία», υποστηρίζει ο επικεφαλής του τμήματος Ρωσίας στην υπηρεσία εξωτερικών της ΕΕ Luc Devigne, σχολιάζοντας τη νέα εξέλιξη ενώπιον των ευρωβουλευτών τη Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου.

Η ανάρτηση του Ντμίτρι Μεντβέντεφ οπωσδήποτε φωτογραφίζει την Αρμενία που γύρισε τη πλάτη στη Ρωσία, στρεφόμενη στη Δύση.

Ο Luc Devigne, ήταν ξεκάθαρος ότι οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις δεν έκαναν τίποτα. «Δεν έβαλαν καν τα τεθωρακισμένα τους οχήματα στο δρόμο … παθητικά για να εμποδίσουν τη στρατιωτική επιχείρηση».

Ρωσική Νέμεσις;

Ερμηνεύοντας τη ρωσική «παθητικότητα» ο αξιωματούχος της ΕΕ είπε πως «ένας «κυνικός» λόγος για το πράσινο φως που έδωσε η Ρωσία στις αζερικές δυνάμεις, ήταν ότι μια ταπεινωτική ήττα από το Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να οδηγήσει στη πτώση του Πασινιάν και να αντικατασταθεί από έναν φιλορώσο πρωθυπουργό.

Η δημόσια τοποθέτηση του αντιπροέδρου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ μπορεί να ενισχύει φαινομενικά μια τέτοια ερμηνεία.

Με το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, ο Μεντβέντεφ ανήρτησε στον λογαριασμό του στο Telegram το εξής:

«Κάποτε ένας συνάδελφος από αδελφική χώρα μου είπε: «Σου είμαι άγνωστος και δεν θα με αποδεχθείς». Του απάντησα όπως έπρεπε: «Δεν κρίνουμε από το βιογραφικό, αλλά από τις πράξεις». Κατόπιν αυτός έχασε τον πόλεμο, αλλά παραδόξως έμεινε στη θέση του. Τότε αποφάσισε να κατηγορήσει για την ήττα του τη Ρωσία. Μετά παρέδωσε τμήμα της επικράτειας της χώρας του. Μετά αποφάσισε να φλερτάρει με το ΝΑΤΟ και η γυναίκα του επιδεικτικά επισκέφθηκε τους εχθρούς μας με γλυκά. Μαντέψτε τι μοίρα τον περιμένει…» σχολίασε ο  Μεντβέντεφ.

Η ανάρτηση οπωσδήποτε φωτογραφίζει την Αρμενία που γύρισε τη πλάτη στη Ρωσία, στρεφόμενη στη Δύση. Μετά την αζερική επίθεση, εξάλλου, ο Πασινιάν δέχτηκε τη στήριξη των ΗΠΑ, μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας με τον Άντονι Μπλίνκεν, όπως επίσης και την υπόσχεση του Εμμανουέλ Μακρόν για σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. H Η Αρμενία μάλιστα -μια χώρα στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας- έκανε και το «ατόπημα» να συμμετέχει και σε στρατιωτική άσκηση με αμερικανικές δυνάμεις.

«Γνωρίζω από κάποια εμπειρία πώς οι Ρώσοι το μισούν αυτό, οπότε νομίζω ότι είναι ένας παράγοντας», είπε ο Devigne. «Ο [Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ] Πούτιν δεν αποδέχτηκε ποτέ ότι ο Πασινιάν ανήλθε στην εξουσία με τον τρόπο που ανέβηκε, σε αυτό που θα μπορούσατε να ονομάσετε Έγχρωμη Επανάσταση», είπε επίσης ο Devigne, αναφερόμενος στην Αρμενική επανάσταση το 2018 και σε άλλες μη βίαιες αλλαγές καθεστώτος στην πρώην σοβιετική περιοχή.

Ο πόλεμος, εξάλλου, θα μπορούσε επίσης να ωθήσει έως και 200.000 πρόσφυγες από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην Αρμενία, μια χώρα μόλις 2,8 εκατομμυρίων κατοίκων, προσθέτοντας έναν μεγάλο πονοκέφαλο στον Πασινιάν.

Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν απευθύνεται στο κοινοβούλιο μετά την κλιμάκωση των εχθροπραξιών στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατά μήκος των συνόρων της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν, στο Ερεβάν, Αρμενία, 13 Σεπτεμβρίου 2022. (Tigran Mehrabyan/PAN Φωτογραφία μέσω REUTERS)

Πόσο θα μπορούσαν να επέμβουν οι Ρώσοι

Βέβαια, στον αντίποδα αυτής επίρριψης ευθυνών στη Ρωσία, τίθεται εύλογα το ερώτημα, πώς θα μπορούσε η Ρωσία να σταματήσει μια τέτοια επίθεση κινδυνεύοντας να ανακατευτεί σε μια διαμάχη, από την οποία απέχει το ίδιο το Γερεβάν που παραπονιέται;

Μα το μόνο που έπραξε ο ίδιος ο Πασινιάν ήταν να ανακοινώσει σε τηλεοπτικό διάγγελμά του ότι η Αρμενία δεν διαθέτει στρατεύματα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και δεν συμμετέχει στις συνομιλίες, για την έκβαση των οποίων τον ενημέρωσαν οι αυτονομιστές.

Επίσης, το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αν και το «γονάτισε» το Αζερμπαϊτζάν με τον αποκλεισμό του, προκαλώντας ανθρωπιστική κρίση, αποτελεί επίσημα τμήμα του Αζερμπαϊτζάν. Ο ίδιος ο Πασινιάν έχει δεχτεί τις συνομιλίες μετά τον πόλεμο, και την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπως επίσης και τη διασύνδεση του Μπακού με τον θύλακα του Ναχιτσεβάν μέσω αρμενικού εδάφους.

Τα δε ρωσικά ειρηνευτικά στρατεύματα, μετά το 2020, έχουν περιορισμένη εντολή για να επέμβουν, δίχως να εντάσσονται σε μια αμυντική συμμαχική λογική.

Εξάλλου, η Ρωσία είναι ήδη επικεντρωμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία και μια εμπλοκή σε εκείνη τη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ που διασυνδέεται και η Τουρκία δεν είναι καθόλου επιθυμητή από το Κρεμλίνο.

Μήπως όμως φταίει και η ΕΕ

Αλλά εάν η Ρωσία διευκόλυνε τον τελευταίο πόλεμο και τις προηγούμενες επιθέσεις, η ΕΕ έκανε επίσης ελάχιστα για να ασκήσει πίεση στο Μπακού ώστε να μην προκαλέσει νέα ένταση. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, επισκέφτηκε και πρόσφατα το Μπακού για να κλείσει συμφωνίες φυσικού αερίου, αποκαλώντας τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, «έμπιστο συνεργάτη».

Οι εκπρόσωποι του Αζερμπαϊτζάν Ramin Mammadov, Bashir Hajiyev και Ilkin Sultanov παρευρίσκονται στις συνομιλίες με μέλη της αντιπροσωπείας των Αρμενίων από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ στην πόλη Yevlakh, Αζερμπαϊτζάν, 21 Σεπτεμβρίου 2023. REUTERS/Stringer

Ερωτηθείσα τη Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου εάν μετάνιωσε, λόγω της νέας επίθεσης του Μπακού, η φον ντερ Λάιεν αρνήθηκε να απαντήσει.

«Είναι γεγονός ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι προμηθευτής φυσικού αερίου στην ΕΕ. Υπάρχει συνεργασία για την ενέργεια, η οποία είναι πολύ τομεακή και αντανακλά την ανάγκη διαφοροποίησης της προσφοράς», ανέφερε ξερά η Κομισιόν.

Κριτικάροντας έντονα τη στάση της ΕΕ, η Γαλλίδα φιλελεύθερη ευρωβουλευτής Nathalie Loiseau είπε ότι «επί μήνες, το Αζερμπαϊτζάν, προκαλεί λιμοκτονία και γονατίζει τους Αρμένιους στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τώρα βομβαρδίζει το Στεπανακέρτ [την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ]. Τι κάναμε εμείς [η ΕΕ]; Διαμεσολάβηση; Πλήρης αποτυχία», είπε. «Αγνοήσαμε όλα τα σημάδια από τον Αρμένιο πρωθυπουργό, ο οποίος μας έλεγε ότι η Ρωσία είχε εγκαταλείψει την Αρμενία. Κάλεσε σε βοήθεια», πρόσθεσε. «Απλώς κλείσαμε τα μάτια μας σε αυτό», επεσήμανε.