Καπότε, Βασιλικός και Κοντιάδης: Η μικρότητα του μεγάλου Κακού

Τη «σκυτάλη» που κράτησε πρώτη φορά ο Τρούμαν Καπότε με το έργο του «Εν ψυχρώ», προϊόν της Νέας Δημοσιογραφίας το 1959, ύστερα πέρασε το 1966 στον Βασίλη Βασιλικό με το «Ζ», ξαναφέρνει στο παρόν, το 2023, ο Ξενοφών Κοντιάδης με το μυθιστόρημά του, «Η νύχτα που έφυγε ο Παύλος».

Ο Καπότε είχε εφεύρει το «non fiction» μυθιστόρημα, στην προσπάθειά του να γράψει για ένα ειδεχθές έγκλημα του καιρού του που συγκλόνισε την κοινή γνώμη των Ηνωμένων Πολιτειών. Επισκέφτηκε μέχρι και τους δολοφόνους στη φυλακή, κέρδισε την εμπιστοσύνη μάλιστα του ενός και τα υπόλοιπα είναι ιστορία της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου, αφού έγινε και ταινία και remake της αρχικής ταινίας εκ των υστέρων.

«Non fiction» μυθιστόρημα

Μόλις είχε ανοίξει τον δρόμο για τον Βασίλη Βασιλικό που συγκλονίστηκε από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από τις παρακρατικές δυνάμεις το 1963, και το 1966 παρέδωσε το δικό του «Ζ» που έγινε ένα από τα πιο γνωστά βιβλία όλων των εποχών, γραμμένο στα ελληνικά.

Τότε ο Βασιλικός συγκέντρωσε όλα τα στοιχεία και το προανακριτικό υλικό της υπόθεσης Λαμπράκη και με έναυσμα, προτροπή και έμπνευση, το προηγηθέν «Εν ψυχρώ» του Τρούμαν Καπότε, θα εκδώσει το βιβλίο που μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί σε πάνω από 22 γλώσσες, απαγορεύτηκε από τη Χούντα της εποχής κι έγινε ταινία από τον Κώστα Γαβρά σε σενάριο Χόρχε Σεμπρούν κι επανεκδίδεται σταθερά 57 χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία.

Δυστυχώς, τα δύο θλιβερά εγκλήματα, το πρώτο απόρροια της αμερικανικής κοινωνίας, το δεύτερο ξεκάθαρα πολιτικό έγκλημα, στη διαδοχή της γραμμής του αίματος των θυμάτων δίνουν τη «σκυτάλη» για να γραφτεί ένα άλλο πολιτικό και δικαστικό θρίλερ, βασισμένο σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα.

Ο καθηγητής πανεπιστημίου και δικηγόρος, Ξενοφών Κοντιάδης αναλαμβάνει την ευθύνη να μας αφηγηθεί τα γεγονότα.

Δολοφονία Παύλου Φύσσα

Είναι η σειρά του Ξενοφώντα Κοντιάδη να πιάσει το νήμα και να ξετυλίξει τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα που διεπράχθη, στις 18 Σεπτεμβρίου 2013, στο μυθιστόρημά του «Η νύχτα που έφυγε ο Παύλος» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Τόπος.

«Τον οδηγούν στο γραφείο του διοικητή. Κάθεται ατάραχος, συνεχίζει να καπνίζει, να τηλεφωνεί και να στέλνει μηνύματα, αγνοώντας ότι αυτή την ώρα προσωποιεί την κοινοτοπία του κακού».

Μια δεκαετία μετά την εγκληματική αυτή πράξη, ο καθηγητής πανεπιστημίου και δικηγόρος, Ξενοφών Κοντιάδης αναλαμβάνει την ευθύνη να μας αφηγηθεί τα γεγονότα, να μας δώσει το στίγμα και το πλαίσιο της εποχής, να καταδείξει την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής, να μας πει απλά και με δύναμη ίσως όλα εκείνα που «ξέρουμε», αλλά δεν τολμάμε ενδεχομένως να αρθρώσουμε. Με λόγο σαφή, λιτό που χτυπάει κατάκαρδα τον αναγνώστη. «Ο έρωτας δεν μπορεί να νικήσει τον θάνατο».

Ιδίως εκείνον τον αναγνώστη που έχει «ζήσει» τα γεγονότα από την ειδησεογραφική κάλυψη των γεγονότων εκείνης της ημέρας, της δίκης της Χρυσής Αυγής στη συνέχεια και όλων εκείνων των παράπλευρων εγκληματικών συμβάντων, παραλείψεων και διαδοχικών ιστορικών γεγονότων που μας έχουν οδηγήσει εδώ.

Με λόγο σαφή, λιτό που χτυπάει κατάκαρδα τον αναγνώστη.

Η κοινοτοπία του Κακού

Η συγκλονιστική διαπίστωση ότι η σημερινή Λεωφόρος Παύλου Φύσσα τέμνεται με τη Λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη κάτω στον Πειραιά, είναι μια τραγική ειρωνεία της ελληνικής ιστορίας. «Όμως γι’ αυτούς που νομίζουν ότι τον τρομάξανε, τους λέω ότι δεν τρόμαξε. Το παιδί μου κοιμόταν. Ήταν ένας άγγελος. Κοιμόταν. Προσπαθώ λοιπόν να τον ζεστάνω. Να μπορέσει να σηκωθεί.»

Τι κάνει με το βιβλίο του ο Ξενοφών Κοντιάδης; Με στοιχεία, ενδελεχή έρευνα, γεγονότα, τεκμηρίωση παρουσιάζει τη διάρθρωση του Κακού, τη «μικρότητά» του, την κλίμακα που φαίνεται να ξεκινάει από πολύ καθημερινά φαινομενικά ασήμαντα χαρακτηριστικά και συμβάντα. Πώς γεννιούνται και γίνονται οι δολοφόνοι;

Δεν είναι άνθρωποι διπλανοί μας; Πώς προκύπτουν τα κίνητρά τους; Πώς σφυρηλατούνται μέσα στην εκάστοτε κοινωνία; Τα αποκαλύπτει όλα αυτά με ανθρωπιά, διαύγεια, ξεκάθαρη ματιά και τα παραδίδει με γραφίδα που ανατέμνει την πραγματικότητα «εν ψυχρώ» μεν και στάζει το καυτό αίμα της αλήθειας δε. Ο πάγος που σε καίει. Τι είναι το Κακό; Είναι τόσο μακρινό και άπιαστο;

Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουμε όλοι για να καταλάβουμε σε ποια κοινωνία βρισκόμαστε. Και το κάνει αυτό ένα μυθιστόρημα. Μας δίνει την ανάγνωση του κόσμου που είμαστε εντός του, που διαμορφώνουμε με τις επιλογές μας που τον κάνουμε είτε να σκοτεινιάζει από θάνατο είτε να λάμπει με αγάπη, πάθος και ανθρωπιά.