Η αμερικανική κωλοτούμπα με τους ATACMs μπορεί να γυρίσει το παιχνίδι στον πόλεμο στην Ουκρανία;

Ακριβώς πριν ένα χρόνο, τον Σεπτέμβριο του 2022, η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα είχε προειδοποιήσει ότι η παροχή όπλων μεγαλύτερης εμβέλειας [ATACMS] στο Κίεβο είναι μια «κόκκινη γραμμή» που θα έκανε τις ΗΠΑ «συμβαλλόμενο μέρος στη σύγκρουση». Οι ΗΠΑ όμως δεν πήραν στα σοβαρά εκείνη την προειδοποίηση, όπως έδειξε το πρόσφατο ταξίδι του προέδρου της Ουκρανίας στην Ουάσιγκτον.

Ο εξαντλημένος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δεν έφυγε από τις ΗΠΑ με άδεια χέρια -για άλλη μια φορά- καταφέρνοντας να αποσπάσει την δέσμευση του Αμερικανού προέδρου να το στείλει τους περίφημους πυραύλους ATACMS.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν επέλεξε να μην ανακοινώσει δημόσια την απόφαση «για να αποφύγει να δώσει πληροφορίες στους Ρώσους, ωθώντας τους να μετακινήσουν τις γραμμές εφοδιασμού τους πιο πίσω από την πρώτη γραμμή», είπε μια πηγή στους Financial Times.

Ωστόσο, με την ουκρανική αντεπίθεση να έχει συναντήσει ανυπέρβλητες δυσκολίες, η νέα αυτή εξέλιξη αποτελεί την εκπλήρωση ενός χρόνιου διακαούς πόθου των Ουκρανών στρατηγών.

Γιατί θέλουν οι Ουκρανοί αυτά τα όπλα

Δίχως αμφιβολία, οι Ουκρανοί θέλουν εδώ και καιρό να χτυπήσουν τις ρωσικές βάσεις που βρίσκονται βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος.

Ο πύραυλος ATACM έχει σχεδιαστεί ήδη από τη δεκαετία του 1980, για να καταστρέφει τα εχθρικά πυραυλικά αμυντικά συστήματα εδάφους-αέρος, «καλύπτοντάς» τα με εκατοντάδες μεμονωμένες βόμβες.

Τα στρατεύματα των ΗΠΑ και της Νότιας Κορέας που χρησιμοποιούν το Τακτικό Πυραυλικό Σύστημα Στρατού (ATACMS) και τον πύραυλο Hyunmoo II της Νότιας Κορέας, εκτοξεύουν πυραύλους στα ύδατα της Ανατολικής Θάλασσας, ανοιχτά της Νότιας Κορέας, 5 Ιουλίου 2017 (REUTERS).

Μέχρι σήμερα οι Ουκρανοί διέθεταν τα αμερικανικά συστήματα HIMARS (High Mobility Artillery Rocket Systems), τα οποία όμως είχαν βεληνεκές μόνο 50 μίλια. Αντίθετα, με μια εμβέλεια 190 μιλίων –απόσταση Λαμίας-Θεσσαλονίκης- οι ATACM είναι ικανοί να στοχεύσουν τις ρωσικές δυνάμεις εντός του ρωσικού εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας που κατέχει η Ρωσία.

Επειδή οι ATACMS είναι το όπλο επιφανείας με το μεγαλύτερο βεληνεκές του Στρατού των ΗΠΑ, χρησιμοποιείται παραδοσιακά σε αποστολές που εγκρίνονται από υψηλόβαθμους στρατηγούς για τους στόχους υψηλότερης προτεραιότητας σε ένα πεδίο μάχης. Οι κατώτεροι αξιωματικοί επιτρέπεται να εκτοξεύουν κατευθυνόμενους πυραύλους όπως απαιτείται στη μάχη.

Αυτό είναι μια ένδειξη ότι τη στρατηγική σημασία του όπλου.

Οι ATACM δεν θα αλλάξουν τίποτα

Σήμερα, το Πεντάγωνο έχει δύο εκδόσεις του ATACMS στο απόθεμά του, η μία που φέρει πυρομαχικά διασποράς και η άλλη με μια μόνο εκρηκτική γόμωση.

Σύμφωνα, όμως, με τη Washington Post και τους Financial Times η παραλλαγή του ATACM που φέρεται να εξετάζουν οι ΗΠΑ να δώσουν στους Ουκρανούς, χρησιμοποιεί αμφιλεγόμενα πυρομαχικά διασποράς, αντί για μία κεφαλή. Το πρόβλημα όμως είναι ότι δεν είναι αυτό ακριβώς που ήθελαν οι Ουκρανοί. «Δεν βγάζεις από τη μέση μεγάλους στόχους υψηλής αξίας με πυρομαχικά διασποράς», επισημαίνει ο Διευθυντής Υψηλής Στρατηγικής του Ινστιτούτου Κουίνσι George Beebe.

«Οι συγκεκριμένοι ΑTACM μπορεί να περιπλέξουν τα πράγματα πολύ πίσω από τις ρωσικές πρώτες γραμμές, αναγκάζοντας τους Ρώσους να μετακινήσουν κάποιες αποθήκες ανεφοδιασμού και να ανησυχήσουν λίγο περισσότερο τους Ρώσους για τις γραμμές ανεφοδιασμού. Αλλά ακόμα και τότε, τίποτα δεν μπορεί να γυρίσει το παιχνίδι. Η Ρωσία μπορεί και θα προσαρμοστεί».

Δεν θα αλλάξει την κατάσταση, καθώς το Κίεβο χρειάζεται τουλάχιστον εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες τέτοια όπλα.

Ο Beebe θεωρεί ότι η κίνηση των Αμερικανών θα είχε μεγαλύτερη επίδραση εάν τα ATACM τοποθετούνταν με ενιαίους πυραύλους [η έκδοση της γόμωσης], οι οποίοι θα βελτίωναν σημαντικά τις θανατηφόρες ικανότητες των Ουκρανών. Ενώ δηλαδή «η Ουκρανία ήθελε ένα όπλο με ικανότητα στρατηγικής κρούσης μεγάλης εμβέλειας» ο Αμερικανός εμπειρογνώμονας υποστηρίζει ότι αντ’ αυτού «παίρνουν ένα όπλο μεγάλου βεληνεκούς κατά προσωπικού».

Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Marymount στις ΗΠΑ, Μαρκ Επίσκοπο, αν και οι ATACMS διαθέτουν περίπου τετραπλάσιο βεληνεκές από τον ελαφρύ εκτοξευτή πολλαπλών πυραύλων HIMARS, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι υπερβαίνουν σημαντικά τους πυραύλους Storm Shadow που έδωσαν στην Ουκρανία οι Βρετανοί και οι Γάλλοι το καλοκαίρι.

Για του λόγου το αληθές, όπως μετέδωσε το Tass επικαλούμενο στρατιωτικούς αξιωματούχους, η ρωσική αεράμυνα, πρόσφατα, χρησιμοποιώντας σύγχρονα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου κατέρριψε, μεταξύ άλλων, 46 πυραύλους HIMARS και 9 πυραύλους Storm Shadow.

Υπηρεσία πληροφοριών Ουκρανίας: Θέλουμε πάρα πολλούς

Ακόμα και ο επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας, Κύριλλος Μπουντάνοφ, σε συνέντευξή του στο The War Zone -έναν μεγάλο διεθνή ενημερωτικό ιστότοπο για τα αμυντικά ζητήματα- εξέφρασε προβληματισμό, υποστηρίζοντας ότι ένας μικρός αριθμός πυραύλων ATACMS «δεν θα αλλάξει την κατάσταση», καθώς το Κίεβο χρειάζεται «τουλάχιστον εκατοντάδες» αν όχι χιλιάδες τέτοια όπλα.

Ο επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας είπε επίσης ότι η χρήση συστημάτων αεράμυνας για την καταπολέμηση της ρωσικής αεροπορίας είναι «πολύ δαπανηρή και αναποτελεσματική», προσθέτοντας ότι θα προτιμούσε να χτυπήσει τις ρωσικές αεροπορικές βάσεις.

O προβληματισμός του Ουκρανού Μπουντάνοφ φαίνεται να είναι δικαιολογημένος, καθώς πράγματι υπάρχει περιορισμένος αριθμός ATACMS, με την παραγωγό εταιρεία τη Lockheed Martin να έχει παράξε μόλις 4.000 ATACMS τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύμφωνα με το Politico. Εάν ισχύει το δημοσίευμα του NBC News -και δεν πρόκειται για στάχτη στα ρωσικά μάτια- ότι ο Μπάιντεν είπε στον Ζελένσκι ότι θα του δώσει μικρό αριθμό ATACMS, τότε οι Ουκρανοί στρατηγοί μάλλον δεν θα είναι και τόσο ικανοποιημένοι.

Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι περπατά κάτω από την κιονοστοιχία του Λευκού Οίκου στο Οβάλ Γραφείο με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια επίσκεψης στον Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον, ΗΠΑ, 21 Σεπτεμβρίου 2023. (REUTERS/Kevin Lamarque)

Ορισμένα όπλα έχουν πουληθεί σε συμμαχικά έθνη, τα οποία αγόρασαν τον πύραυλο για τα δικά τους συστήματα πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων, ενώ περίπου 600 εκτοξεύτηκαν από τις δυνάμεις των ΗΠΑ στο Ιράκ. Μερικοί από αυτούς μπορεί να έχουν αποσυρθεί από την υπηρεσία ή να έχουν αχρηστευθεί σε ασκήσεις. Το ATACMS θεωρείται ένα κρίσιμο όπλο που θα χρειαζόταν σε μια σύγκρουση και μέχρι να φτάσει ο «διάδοχός» του σε μεγάλους αριθμούς, το υπάρχον απόθεμα θεωρείται στρατηγικά σημαντικό να διατηρηθεί, αναφέρει ο Χάουαρντ Αλτμαν στο Drive.

Αν και οι Ουκρανοί νομίζουν (New York Times) ότι οι πύραυλοι αυτοί θα τους βοηθήσει να ανακτήσουν τη Κριμαία, ωστόσο, αξιωματούχοι του Αμερικανικού Πενταγώνου επιμένουν ότι έχουν δώσει ήδη στην Ουκρανία τα όπλα που χρειάζεται περισσότερο: Συστήματα καθοδηγούμενης πολλαπλής εκτόξευσης πυραύλων ή GMLRS.

Πρόσφατα μάλιστα, ανώτερος αξιωματούχος του Πενταγώνου είπε ότι οι κατευθυνόμενοι πύραυλοι, που έχουν στείλει οι ΗΠΑ κατά χιλιάδες, μπορούν να φτάσουν τους περισσότερους από τους στόχους τους, ακόμη και στη Κριμαία. Οπότε οι ATACMS μήπως δεν θα προσφέρουν κάτι παραπάνω;

Θα γυρίσει μπούμερανγκ;

Ανεξαρτήτως όμως του αμφιλεγόμενου επιχειρησιακού αποτελέσματος που αναμένεται από τους ATACMs, η αποστολή τους στην Ουκρανία, είναι άλλη μια παραβίαση «κόκκινης γραμμής» από τους Αμερικανούς. Στο παρελθόν, άλλα οπλικά συστήματα θεωρούνταν επίσης απαγορευτικά για τους Ουκρανούς.

Τον Ιανουάριο ο στρατηγός Μαρκ Μίλε έλεγε ότι οι Ουκρανοί δεν χρειάζονται άρματα M1 Abrams, ωστόσο ο Λευκός Οίκος αποφάσισε να τα στείλει.

Η αμερικανική κυβέρνηση, επί 18 μήνες απέκλειε το ενδεχόμενο αποστολής μαχητικών F-16 στην Ουκρανία. Παρ’ όλα αυτά η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε τον Αύγουστο ότι θα εκπαιδεύσει Ουκρανούς πιλότους ώστε να τους στείλει μαχητικά.

Η απάντηση της Μόσχας σε τέτοιες παραδόσεις, είχε απειλήσει από το 2022 ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, θα είναι να καταλάβει μεγαλύτερο μέρος του εδάφους της Ουκρανίας: «Όσο περισσότερο προμηθεύετε όπλα, τόσο περισσότερο θα απομακρύνουμε από το έδαφός μας τη γραμμή πέρα από την οποία [η Ουκρανία μπορεί να χτυπήσει τη Ρωσία]». αυτός είπε.

«Καθώς η κυβέρνηση Μπάιντεν γίνεται όλο και πιο απελπισμένη να δείξει ότι υπάρχει πρόοδος στον πόλεμο, διατρέχει όλο και μεγαλύτερους κινδύνους να τολμήσει η Μόσχα να αντεπιτεθεί στη Δύση», εκτιμά ο George Beebe. «Ο κίνδυνος είναι ότι θα ανακαλύψουμε πού χαράσσονται οι κόκκινες γραμμές της Ρωσίας μόνο αφού τις ξεπεράσουμε».