Οι… «απόκληρες» της Κίνας

Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που στην Κίνα θεσπίστηκε o νέος «Νόμος για την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των γυναικών».

Ήταν πρώτη φορά έπειτα από σχεδόν 15 χρόνια που τροποποιήθηκε η σχετική νομοθεσία.

Τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του έτους.

Στο «κάδρο» των νέων, αυστηρότερων ρυθμίσεων βρέθηκαν η ασφάλεια των γυναικών, μη προνομιούχες ομάδες -όπως γυναίκες φτωχές, ηλικιωμένες ή με αναπηρία- οι διακρίσεις λόγω φύλου και η σεξουαλική παρενόχληση στους χώρους εργασίας.

Θεωρητικά, λοιπόν, οι εργοδότες λογοδοτούν για παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών εργαζομένων.

Απαγορεύεται να ερευνούν περαιτέρω τα δηλωθέντα στοιχεία οικογενειακής κατάστασης αιτούντων για θέση εργασίας.

Να απαιτούν τεστ εγκυμοσύνης κατά τα αρχικά στάδια της πρόσληψης -πρακτική ουδόλως σπάνια σε κινεζικές εταιρείες.

Να επιβάλλουν πρόστιμα σε υπαλλήλους που μένουν έγκυες ή να τις απολύουν γι’ αυτόν τον λόγο.

Υπήρξαν πάντως πολλές επικρίσεις για τον νέο νόμο και τα κίνητρα πίσω από αυτόν.

Ζητούμενο, ανέφεραν αναλυτές και ακτιβιστές, δεν είναι ουσιαστικά η ισότητα των φύλων, αλλά η προσπάθεια της Κίνας να δημιουργήσει ένα baby boom, καθώς η γηράσκουσα κοινωνία της παλεύει με χαμηλά ποσοστά γάμων και γεννήσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, άλλωστε, το Πεκίνο αύξησε το 2021 σε τρία το όριο των παιδιών που μπορούν να αποκτήσουν τα έγγαμα ετερόφυλα ζευγάρια, βάζοντας τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών στη «μέγγενη».

Η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου εκλήφθη ως κίνητρο για να γίνει η ιδέα της απόκτησης συζύγων και παιδιών πιο ελκυστική για τις Κινέζες, παρέχοντας θεωρητικά εγγυήσεις ότι η μητρότητα δεν θα σημαίνει «ξαφνικό θάνατο» της επαγγελματικής σταδιοδρομίας.

Μέχρι και σήμερα, εν τω μεταξύ, οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών παραμένουν ένα από τα πιο «καυτά» θέματα συζήτησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην Κίνα.

Από την οικογένεια, μέχρι τους χώρους εργασίας, η νοοτροπία και η πολιτική διακρίσεων παραμένει «ριζωμένη»…

Οι προσωπικές επιδιώξεις και οι κοινωνικές επιταγές βρίσκονται σε συγκρουσιακή τροχιά για τις σύγχρονες Κινέζες

Συστημική περιθωριοποίηση

Πρόσφατη έρευνα της Zhilian Zhaopin -από τις μεγαλύτερες διαδικτυακές πλατφόρμες προσλήψεων στην Κίνα- κατέδειξε ότι το 61,1% των γυναικών που αναζήτησαν δουλειά ρωτήθηκαν για το γάμο και τα σχέδιά τους να κάνουν παιδιά κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων για μια θέση εργασίας.

Περισσότερες από μια στις δύο (51,1%) ανέφεραν ότι η ηλικία παραμένει παράγοντας που επηρεάζει τις προοπτικές της επαγγελματικής σταδιοδρομίας τους.

Σε γενικές γραμμές, καταγράφηκε χαμηλό ενδιαφέρον των γυναικών για γάμο ή απόκτηση περισσότερων του ενός παιδιών.

Αύξηση των οικιακών και γονικών καθηκόντων.

Αλλά και έντονη επιθυμία για περισσότερη ανεξαρτησία, μέσω καλύτερων ευκαιριών σταδιοδρομίας.

Τα «βαρίδια» ωστόσο περισσεύουν.

Ξεκινούν μάλιστα από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως καταγράφει νέα έρευνα, βασισμένη σε χιλιάδες αναρτήσεις σχολίων, μαρτυριών και βίντεο σε κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η μια μετά την άλλη, γυναίκες καταγράφουν πώς καλούνται να ζήσουν ως κόρες στη «σκιά» των γιών και ως σύζυγοι υπό το βάρος της φροντίδας συζύγου, παιδιού ή παιδιών, ηλικιωμένων γονέων και πεθερικών.

«Αυτή η “προτίμηση του γιού”», γράφει στο The Conversation η συντάκτρια της έκθεσης, Δρ. Τσίλινγκ Λου, «συμβάλλει σε ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης».

«Έχει επηρεάσει την ευημερία των νεαρών γυναικών, πολλές από τις οποίες υποφέρουν τώρα από οικονομική, επαγγελματική και συναισθηματική κακοποίηση».

«Τα ευρήματά μου δείχνουν πόσο δύσκολο είναι για τις γυναίκες να διακόψουν τη σχέση εκμετάλλευσης, ακόμη και όταν έχουν μεγαλώσει», επισημαίνει.

Η Κίνα χρειάζεται επειγόντως πολιτικές και προγράμματα παρέμβασης, υπογραμμίζει η Ανώτερη Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ.

«Διαφορετικά θα συνεχίσει να περιορίζει τις ευκαιρίες των γυναικών και την ικανότητά τους να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους».

Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων έχει συρρικνωθεί κατά το ήμισυ τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην Κίνα

«Στραβά μάτια»

Παρόλο που οι νόμοι στην Κίνα απαγορεύουν τις διακρίσεις λόγω φύλου στην αγορά εργασίας, υπάρχουν ελάχιστοι μηχανισμοί ελέγχου και επιβολής προστίμων.

Το αποτέλεσμα είναι πολλές εταιρείες να συνεχίζουν τις ίδιες πρακτικές με το παρελθόν, αγνοώντας τις νέες διατάξεις.

Αυτά, ενώ οι προκλήσεις έχουν πολλαπλασιαστεί στην εγχώρια αγορά εργασίας, στον απόηχο της πανδημίας COVID-19 και εν μέσω επιβράδυνσης της κινεζικής οικονομίας.

Όμως για τις Κινέζες εργαζόμενες «δεν υπάρχει κανάλι ενημέρωσης της κυβέρνησης για τα παράπονά τους», λέει στο VOA η Γιατσού Γουάνγκ, διευθύντρια έρευνας για την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν στην αμερικανική μη κυβερνητική οργάνωση Freedom House.

Εκτιμά ότι για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας «τα δικαιώματα των γυναικών θεωρούνται δευτερεύον ζήτημα», δεδομένου ότι οι διακρίσεις σε βάρος τους δεν προκαλούν αστάθεια του καθεστώτος.

Πληθυσμιακά μειοψηφούν δραματικά, ως απόρροια της πολιτικής του ενός παιδιού που ίσχυε στην αχανή χώρα έως το 2016, που οδήγησε σε εμμονική επιδίωξη απόκτησης αρρένων κληρονόμων και πολλά κορίτσια στον «Καιάδα».

Η απογραφή του 2022 έδειξε ένα τεράστιο πλεόνασμα ανδρών. Αριθμούν 723 εκατομμύρια, έναντι 688 εκατομμυρίων γυναικών.

Οι περισσότερες εξ αυτών, δε, παραμένουν επισκευασμένες από τη την «παράδοση του γιού», όχι μόνο στην κινεζική ύπαιθρο, αλλά και στα σύγχρονα αστικά κέντρα.