«Έπρεπε να πιω τα ούρα μου για να επιβιώσω» – Αποκαλύψεις Αφρικανών μεταναστών στη Τυνησία

Καθώς η ΕΕ ετοιμάζεται να στείλει χρήματα στην Τυνησία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας 1 δισ. ευρώ για το μεταναστευτικό, έρχονται στο φως της δημοσιότητας μαρτυρίες μεταναστών που έχουν πέσει θύματα βίας και βασανισμού από τις αρχές της Τυνησίας.

Σύμφωνα με αξιωματούχο μεγάλης διακυβερνητικής οργάνωσης, που επικαλείται ο Guardian, οι αρχές της Τυνησίας, μόνο τον Ιούλιο, μετέφεραν περισσότερους από 4.000 ανθρώπουςσε στρατιωτικές ουδέτερες ζώνες στα σύνορα με τη Λιβύη και την Αλγερία.

«Περίπου 1.200 άνθρωποι απωθήθηκαν στα σύνορα με τη Λιβύη μόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου», είπε η πηγή ανώνυμα. Μέχρι τα τέλη Αυγούστου, πρόσθεσε η πηγή, η οργάνωσή τους γνώριζε επτά άτομα που είχαν πεθάνει από δίψα αφού απωθήθηκαν. Μια ΜΚΟ που εργάζεται με πρόσφυγες εκτιμά ότι είναι μεταξύ 50 και 70. Ο Guardian δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα τον αριθμό.

Η εφημερίδα κατέγραψε μαρτυρίες από μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική που επαπαπροωθήθηκαν αναγκαστικά σε απομακρυσμένες περιοχές της ερήμου,  καθώς προσπαθούσαν να περάσουν τα σύνορα με την Τυνησία.

Έχασε τη γυναίκα και τις δύο του κόρες

Ειδικότερα, σε μια σειρά συνεντεύξεων που διεξήχθησαν με σχεδόν 50 μετανάστες σε Σφαξ, Ζάρζις, Μεντενίν και Τύνιδα, η πλειονότητα επιβεβαίωσε ότι επιστράφηκε βίαια στην έρημο από τα τέλη Ιουνίου έως τα τέλη Ιουλίου.

Ένας μετανάστης από τη Γουινέα, ο Paldy Soulima, κάθεται με άλλους μετανάστες σε έναν δημόσιο κήπο στο Σφαξ στην Τυνησία, 13 Ιουλίου 2023. (REUTERS/Jihed Abidellaoui)

«Στις αρχές Ιουλίου, η αστυνομία της Τυνησίας μας συνέλαβε στο Σφαξ», είπε η Σάλμα, μια 28χρονη Νιγηριανή γυναίκα. «Ο δίχρονος γιος μου και εμένα με πήραν κάποιοι αστυνομικοί και με έσπρωξαν πίσω στην έρημο στα σύνορα με τη Λιβύη. Ο άντρας μου συνελήφθη από άλλους συνοριοφύλακες και δεν ξέρω τι του συνέβη. Δεν έχω νέα του από τότε γιατί ενώ μας έσπρωχναν πίσω έχασα το τηλέφωνό μου».

Ο Μάικλ, 38 ετών, από την πόλη Μπενίν της Νιγηρίας, είπε: «Με επαναπροώθησαν τρεις φορές στην έρημο, την τελευταία φορά στα τέλη Ιουλίου… Οι Τυνήσιοι συνοριοφύλακες μας χτύπησαν, μας έκλεψαν τα χρήματα και τα κινητά μας τηλέφωνα. Στην έρημο δεν είχαμε νερό. Έπρεπε να πιω τα ούρα μου για να επιβιώσω».

Το πρόβλημα είναι όταν σε βρίσκει ο αλγερινός φρουρός, σε σπρώχνουν στην Τυνησία. Οι Τυνήσιοι σας πιέζουν, οι Αλγερινοί κάνουν το ίδιο. Οι άνθρωποι πεθαίνουν εκεί».

Ο Guardian μίλησε επίσης με τον Πάτο Κρέπιν, έναν Καμερουνέζο του οποίου η σύζυγος και η κόρη, Φάτι Ντόσο και η εξάχρονη Μαρί, πέθαναν στα μέσα Ιουλίου σε μια απομακρυσμένη περιοχή της λιβυκής ερήμου, αφού απωθήθηκαν από τις αρχές της Τυνησίας. «Θα έπρεπε να ήμουν εκεί στη θέση τους», είπε ο Κρέπιν, ο οποίος από τότε στάλθηκε πίσω, ξανά, στη Λιβύη.

«Αλληλοεπαναπροωθήσεις» και μετά θάνατος

Ενώ στα σύνορα με τη Λιβύη παρατηρούνταν για καιρό έντονη κινητικότητα, τα σύνορα με την Αλγερία, τα οποία είναι λιγότερο ελεγχόμενα, βλέπουν επίσης ανθρώπους να επαναπροωθούνται. Δεκαπέντε άτομα που πήραν συνέντευξη από τον Guardian είπαν ότι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σύνορα με την Αλγερία.

«Με συνέλαβαν στην Τύνιδα και με πήγαν κοντά στο Kasserine, μια συνοριακή πόλη κοντά στην Αλγερία», είπε ο Djibril Tabeté, 22 ετών, από τη Σενεγάλη. «Μας άφησαν λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα. Μετά μας διέταξαν να ανεβούμε σε ένα λόφο. Στην άλλη πλευρά ήταν η Αλγερία. Το πρόβλημα είναι όταν σε βρίσκει ο αλγερινός φρουρός, σε σπρώχνουν στην Τυνησία. Οι Τυνήσιοι σας πιέζουν, οι Αλγερινοί κάνουν το ίδιο. Οι άνθρωποι πεθαίνουν εκεί».

Αναφορές ότι η Τυνησία μετέφερε ανθρώπους στην έρημο εμφανίστηκαν τον Ιούλιο, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φωτογραφίες που υποδηλώνουν ότι οι αιτούντες άσυλο πέθαιναν από δίψα και υπερβολική ζέστη μετά από φερόμενη απώθηση από τις αρχές της Τυνησίας.

Η Τυνησία αρνείται

Την ίδια στιγμή οι αρχές της Τυνησίας δίνουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα της κατάσταση με τον υπουργό Εσωτερικών της Τυνησίας, Kamel Fekih να παραδέχεται τον περασμένο μήνα ότι «μικρές ομάδες των έξι έως 12 ατόμων» απωθήθηκαν, αλλά αρνήθηκε οποιαδήποτε κακομεταχείριση ή μορφή «συλλογικής απέλασης».

Πάντως, η κυβέρνηση της Τυνησίας αντιμετώπισε έντονη κριτική από τον διεθνή Τύπο, ενώ αρνείται οποιαδήποτε αδικοπραγία.

«Στην αρχή, η Τυνησία απέρριψε τις αναφορές για αναγκαστικές επιστροφές», δήλωσε ο Χασάν Μπουμπακρή, καθηγητής γεωγραφίας και μετανάστευσης στο Πανεπιστήμιο του Σφαξ, καθώς και σύμβουλος μετανάστευσης της κυβέρνησης».

Αλλά σιγά σιγά, παραδέχτηκαν δημοσίως ότι κάποιοι από την υποσαχάρια Αφρική ήταν αποκλεισμένοι στα σύνορα Τυνησίας-Λιβύης. Το ερώτημα είναι ποιους έβαλε εκεί; Οι αρχές της Τυνησίας το έκαναν».

Σε δύσκολη θέση η ΕΕ

Οι πληροφορίες αυτές ωθούν τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων να προτρέπουν τις Βρυξέλλες να υιοθετήσουν πιο σκληρή στάση έναντι της Τυνησίας.

Ο Πρόεδρος της Τυνησίας Kais Saied, η Ιταλός Πρωθυπουργός Τζότζια Μελόνι, η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν και ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε δίνουν τα χέρια κατά την υπογραφή μιας συμφωνίας «στρατηγικής εταιρικής σχέσης» μεταξύ Τυνησίας και ΕΕ, στην Τύνιδα, Τυνησία, 16 Ιουλίου 2023 (REUTERS).

Όπως αναφέρει ο Guardian, είναι πιθανό να αυξηθεί η πίεση στους ευρωβουλευτές να εκφράσουν τις ανησυχίες τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις αρχές της Τυνησίας καθώς η ΕΕ συνεργάζεται με την Τυνησία για τον περιορισμό της παράτυπης μετανάστευσης.

Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών της Ιταλίας, περισσότεροι από 78.000 άνθρωποι έφτασαν στην Ιταλία διασχίζοντας τη Μεσόγειο από τη βόρεια Αφρική από την αρχή του έτους, υπερδιπλάσιος από τον αριθμό των αφίξεων κατά την ίδια περίοδο το 2022.

Η πλειοψηφία, 42.719, αναχώρησε από την Τυνησία, υποδεικνύοντας ότι η χώρα έχει ξεπεράσει τη Λιβύη ως το κύριο σημείο αναχώρησης των μεταναστών.

Η «στρατηγική εταιρική σχέση» που υπογράφηκε μεταξύ της ΕΕ και της Τύνιδας τον Ιούλιο, που επιτεύχθηκε μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων, προέβλεπε την αποστολή χρημάτων στη βορειοαφρικανική χώρα για την καταπολέμηση των διακινητών ανθρώπων, τη σύσφιξη των συνόρων και την υποστήριξη της οικονομίας της Τυνησίας.

Την ίδια στιγμή, όμως η συμφωνία δέχεται ολοένα και περισσότερο πυρά, με τη Γερμανίδα υπουργό Εξωτερικών, Αναλένα Μπέρμποκ, να λέει την περασμένη εβδομάδα ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου «δεν έχουν ληφθεί κατάλληλα υπόψη».