Ψωμί για… διαφθορά στην Πομπηία

Η μανία του Βεζούβιου σταμάτησε το ρολόι μια φθινοπωρινή μέρα του έτους 79 μ.Χ.  στην Πομπηία και άφησε την αρχαία ρωμαϊκή πόλη παγωμένη στο χρόνο για πάντα. Ψάχνοντας τις στάχτες, οι αρχαιολόγοι που εργάζονται για τον νέο γύρο ανασκαφών ταξίδεψαν στην εποχή πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου και ανακάλυψαν εκλογικές επιγραφές που αποδεικνύουν ότι οι πολιτικοί ελιγμοί στην αρχαιότητα δεν ήταν πολύ διαφορετικοί από τους σημερινούς και που μάλλον ήταν η τελευταία τελετουργία στους θεούς πριν από την καταστροφή. Για την επιστήμη, είναι ένας θησαυρός που βοηθά στην αποκρυπτογράφηση των λεπτομερειών της καθημερινής ζωής στην Αρχαία Ρώμη.

Μέσα σε ένα σπίτι, που μέχρι στιγμής έχει ανασκαφεί μόνο εν μέρει, στη Via di Nola, στην κεντρική περιοχή της αρχαίας Πομπηίας, έχουν εμφανιστεί στους τοίχους της αίθουσας που στεγαζόταν αρκετές εκλογικές επιγραφές, το αρχαίο αντίστοιχο των σημερινών εκλογικών αφισών και φυλλαδίων το λαράριο, ο οικιακός βωμός του σπιτιού.

Ηταν περίεργο που βρέθηκαν μέσα στο σπίτι, αφού συνήθως αυτές οι επιγραφές τοποθετούνταν στις εξωτερικές όψεις των κτιρίων, όπου οι πολίτες μπορούσαν να διαβάσουν τα ονόματα και τις ιδιότητες των υποψηφίων για τα δικαστήρια της πόλης.

Οι αρχαιολόγοι εξηγούν την παρουσία εκλογικής προπαγάνδας μέσα στο σπίτι, επειδή η πρακτική της διοργάνωσης εκδηλώσεων και δείπνων μέσα στα σπίτια των υποψηφίων και των φίλων τους για την προώθηση της προεκλογικής εκστρατείας ήταν κοινή.

Μέσα σε ένα σπίτι,  στην κεντρική περιοχή της αρχαίας Πομπηίας, έχουν εμφανιστεί στους τοίχους της αίθουσας που στεγαζόταν αρκετές εκλογικές επιγραφές

Σε αυτή την περίπτωση, οι πινακίδες ενθαρρύνουν την ψηφοφορία για κάποιον Aulus Rustius Verus για τη θέση του aedile, στην αρχαία Ρώμη ενός τύπου συμβούλου που ήταν υπεύθυνος για τα δημόσια έργα. Αυτός ο χαρακτήρας εμφανίζεται και σε άλλες επιγραφές και είναι γνωστός στην Πομπηία επειδή κατείχε το υψηλότερο δημόσιο αξίωμα στην πόλη τη δεκαετία του εβδομήντα του 1ου αιώνα μ.Χ., μαζί με τον Giulio Polibio, ιδιοκτήτη ενός υπέροχου σπιτιού στη Λεωφόρο της Αφθονίας, αυτό του duoviro , ένας βαθμός στον οποίο αποκτήθηκε πρόσβαση αφού είχε γίνει δήμαρχος, έτσι οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι οι επιγραφές που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα είναι αρχαίες και ότι ο Aulus Rustius Verus πιθανότατα κέρδισε αυτές τις εκλογές.

Οι duoviros (oi δίδυμοι) ήταν δικαστές της αρχαίας Ρώμης, οι οποίοι επιλέγονταν ανά ζευγάρια για να μπορούν να ελέγχουν και να συμβουλεύουν ο ένας τον άλλον και που έπρεπε να εποπτεύουν τους δημόσιους, πολιτικούς και διοικητικούς αξιωματούχους της πόλης.

Το σπίτι προφανώς ανήκε σε έναν υποστηρικτή του Aulus Rustius, ίσως έναν από τους βοηθούς του ή έναν φίλο του, και φιλοξενεί μια λεπτομέρεια που δεν πέρασε απαρατήρητη από τους αρχαιολόγους: ένα αρτοποιείο με μεγάλο φούρνο, κοντά στον οποίο βρίσκονται τα πτώματα τριών θυμάτων, δύο γυναικών και ένα παιδί, που σκοτώθηκε από την κατάρρευση της σοφίτας κατά την πρώτη φάση της έκρηξης.

Για τους ειδικούς, η παρουσία του αρτοποιείου αποκαλύπτει ότι ο πολιτικός πελατειακός χαρακτήρας, ο οποίος, όπως και σήμερα, συνίστατο σε υποσχόμενες χάρες με αντάλλαγμα ψήφους, ήταν η επικρατούσα στην αρχαιότητα.

Η Maria Chiara Scappathiccio, καθηγήτρια Λατινικών στο Πανεπιστήμιο Federico II της Νάπολης και συγγραφέας της μελέτης των νέων ευρημάτων, εξήγησε ότι οι σύμβουλοι και οι αρτοποιοί «συνεργάστηκαν στα όρια της νομιμότητας» και ότι ο Aulus Rustius Verus «ήταν σε θέση να συνειδητοποιήσει πολύ «σύντομα, όταν βρισκόταν ακόμη στη μέση της προεκλογικής εκστρατείας για να γίνει δήμαρχος, ότι ο ψηφοφόρος ζει πάνω από όλα με το ψωμί».

Η ανακάλυψη των αρχικών του υποψηφίου, A.R.V., σε μια ηφαιστειακή πέτρινη μυλόπετρα, που ακουμπούσε στο χολ του σπιτιού, όπου γίνονταν εργασίες ανακαίνισης την ώρα της έκρηξης, υποστηρίζει αυτή τη διατριβή. «Ο Aulus Rustius Verus πιθανότατα χρηματοδότησε άμεσα τη δραστηριότητα του αρτοποιείου, τόσο για οικονομικούς όσο και για πολιτικούς σκοπούς», δήλωσε η Maria Chiara Scappathiccio.

Επιπλέον, στον βωμό του μεγάλου Larario, διακοσμημένο με δύο γυψοφίδια, έχουν βρεθεί τα λείψανα ενός τελευταίου αναθήματος, που πιθανότατα συνέβη λίγο πριν την έκρηξη. Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα λείψανα και ανακάλυψαν ότι το τελετουργικό συνίστατο στην προσφορά σύκων και χουρμάδων που κάηκαν μπροστά στο βωμό. Για να κλείσει η ιεροτελεστία, ένα ολόκληρο αυγό τοποθετήθηκε απευθείας στον βωμό. Ο βωμός στη συνέχεια καλύφθηκε με ένα κεραμίδι. Βρέθηκαν επίσης υπολείμματα προηγούμενων προσφορών, που περιελάμβαναν επίσης αμπέλια, ψάρια και κρέας θηλαστικών.

Ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, Gabriel Zuchtriegel, τόνισε ότι κάθε νέο αρχαιολογικό εύρημα μοιράζεται πρακτικά σε πραγματικό χρόνο, μέσω ηλεκτρονικού ημερολογίου που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του πάρκου, ενώ η φάση της ανασκαφής συνεχίζεται. «Από όσο γνωρίζω, είμαστε ο πρώτος αρχαιολογικός χώρος στον κόσμο που εφαρμόζει αυτή τη μορφή επιστημονικής διαφάνειας: είμαστε πεπεισμένοι ότι, σε αυτό, η Πομπηία θα είναι ένα διεθνές μοντέλο μιας νέας μορφής προσβασιμότητας δεδομένων χάρη στις ευκαιρίες που προσφέρουν οι ψηφιακές τεχνολογίες. «Το μέλλον της αρχαιολογίας είναι εδώ», είπε.