ΣΥΡΙΖΑ: Η δυσανεξία στην κριτική και η ανάγκη για ευπρέπεια

Αν και επί χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ καθυβρίζει και συκοφαντεί τους πολιτικούς του αντιπάλους, στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για την ανάδειξη του επικεφαλής του κόμματος, τα στελέχη του έμοιαζαν σαν να μην έχουν δέρμα. Μπροστά στην κριτική επέδειξαν ιδιαίτερη ευπάθεια· εξέφρασαν τα γνωστά παράπονα του αιωνίως κατατρεγμένου, εξαπέλυσαν κατάρες, έστειλαν εξώδικα. Η αριστερά είναι τόσο κακομαθημένη ώστε δεν αντέχει αυτά που αντέχουμε εμείς οι κατώτερες μορφές ζωής· χάνει την ψυχραιμία της –αν την είχε ποτέ.

Τώρα που το καλοσκέφτομαι, ανέκαθεν αντιδρούσε σπασμωδικά (και, κατά τη γνώμη μου, ανέντιμα) στην κριτική· σήμερα, πολλά στελέχη της έχουν χάσει τον ύπνο τους· και θα τον χάσουν πολύ περισσότερα εφόσον από την περασμένη Κυριακή ένα μέρος του παλαιοκομματικού ΣΥΡΙΖΑ διατελεί σε ηθικό πανικό. Ιδού λοιπόν ένα μάθημα ταπεινότητας που μπορεί να βγάλει την αριστερά από την comfort zone στην οποία βουλιάζει με τόση αυταρέσκεια. Ωστόσο, παραλλήλως, εκτός από τη ναρκισσιστική διαταραχή του δήθεν θύματος που κρατά σφιχτά ένα φαντασιακό ηθικό πλεονέκτημα, οι διαδικασίες των εσωκομματικών εκλογών στον ΣΥΡΙΖΑ έδειξαν, νομίζω, την ανάγκη πολλών μελών και ψηφοφόρων για ευπρέπεια.

Ίσως η επιθυμία μου να εκπολιτιστούμε να προκαλεί στα μάτια μου διάθλαση της πραγματικότητας.

Αυτό που βλέπω, τεθλασμένο ή μη, είναι ότι ένα μέρος του ΣΥΡΙΖΑ θέλει να αφήσει πίσω του την τραμπουκοκρατία και τα νταηλίκια, και να εκπολιτιστεί –αν και, όπως όλοι ξέρουμε, η κομμουνιστογενής αριστερά θεωρεί αντεπαναστατικά τα λεγόμενα αστικά πρωτόκολλα συμπεριφοράς: η πλειοψηφία των ηγετικών στελεχών και της οργανωμένης νεολαίας του κόμματος σιχαίνεται τόσο τη λέξη «ευπρέπεια» όσο και το περιεχόμενό της.

Επιπροσθέτως, ο κ. Κασσελάκης στηρίχτηκε σε εκπροσώπους της εν λόγω στάσης μέσα στο κόμμα – δεν είναι το μοναδικό παράδοξο. Παρ’ όλ’ αυτά, η τάση για ευπρέπεια μού φαίνεται σαφής: ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εκλεκτικιστικό κόμμα· όλοι οι καλοί χωράνε· και βεβαίως όλοι οι «κακοί». Παλαιοκομματικοί και σταρ των social media· σταλινικοί και αριστεροφιλελεύθεροι, liberals με την αμερικανική έννοια του όρου.

Οι Millennials που διεκδίκησαν την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχαν τίποτα καινούργιο να μας πουν –ξανακούσαμε τις χιλιοειπωμένες αοριστίες, τα χιλιοειπωμένα συνθήματα με τη γνώριμη ξύλινη γλώσσα· ξανακούσαμε θρήνους για τα βάσανα της αριστεράς και του λαού στην καπιταλιστική μέγγενη. Κι όμως, με την εμφάνιση του Στέφανου Κασσελάκη –η οποία βεβαίως σημαίνει πολλά και διαφορετικά πράγματα που δεν θα αναλύσω εδώ– διαφαίνεται κάτι καινούργιο: η αποστασιοποίηση από τα αριστερίστικα ή γραφικά φερσίματα στα οποία επιμένουν μερικοί κομματικοί seniors –seniors στην ηλικία αλλά κυρίως seniors στη σκέψη. Έτσι, σήμερα, φιλοδοξώντας να προσελκύσει νεαρούς και «καινούργιους» ψηφοφόρους, ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να καλλωπιστεί: παίρνοντας την προαναφερθείσα απόσταση από τα πλέον εξτρεμιστικά, κραυγαλέα και φαιδρά στοιχεία, αλλά πιθανώς κι από τις τριτοκοσμικές συγγένειες, την επαναστατικότητα λατινοαμερικανικών αποχρώσεων (ο Ερνέστος! Ο Ούγκο!), τις σταλινοειδείς έμμονες ιδέες και τις σκιές των κομμουνιστών «του Εσωτερικού». Θα δούμε.

Είναι αδύνατον να μην υπάρχουν μέλη και οπαδοί του ΣΥΡΙΖΑ με δημοκρατικό ήθος που δεν εκπροσωπούνται από τον ανορθολογισμό και το χυδαίο γλωσσικό ιδίωμα. Εξάλλου, οι γενιές Υ και Ζ που πρόσκεινται στην αριστερά είναι εξυπνότερες από τους μυστακοφόρους χωρικούς των περασμένων εποχών με τα μακριά μαλλιά και τα στρατιωτικά αμπέχονα. Το μείζον μειονέκτημά τους είναι η άγνοια· το ότι οι νέοι δεν είναι λιγότερο ανιστόρητοι από τους μεγαλυτέρους μολονότι διαθέτουν όλα τα ερευνητικά εργαλεία: έχουν ανατραφεί με τα ψέματα, τις διδαχές και τους μύθους που σκάρωσαν οι ινστρούχτορες του ΚΚΕ και που μας σερβίρουν εδώ και έναν αιώνα μαζί με αίμα, ιδρώτα και δάκρυα. Ωστόσο, οι καιροί αλλάζουν. Όχι ότι η αριστερά θα παραιτηθεί ποτέ από τον πειρασμό του ολοκληρωτισμού, από το ταξικό μίσος, τη συνωμοσιολογία ή τη νοσηρή προσκόλληση στην ιδέα πως τίποτα δεν αλλάζει «στον καπιταλισμό» –κι όταν κάτι αλλάζει, αλλάζει προς το χειρότερο: όμως, η σύνθεση των φανατικών ίσως να τροποποιηθεί στο εσωτερικό του κόμματος – και όχι απαραιτήτως προς το χειρότερο.

Σίγουρα η βία, η έλλειψη ανεκτικότητας και δημοκρατικής παιδείας αποτελούν στοιχεία της ταυτότητας του φιλοκομμουνιστή Νεοέλληνα: αντιθέτως, όταν ο δεξιός Νεοέλληνας συμπεριφέρεται με παρόμοιους τρόπους χαρακτηρίζεται φαιός φασίστας και τον τρώει το μαύρο φίδι. Θα επιμείνω παρ’ όλ’ αυτά: νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι έτοιμος για τον ευπρεπισμό του, τουλάχιστον σε επίπεδο εικόνας. Απόδειξη ότι δηλώνει (αναίσχυντα) ότι για να ξαναγίνει κυβέρνηση πρέπει να κινηθεί προς το κέντρο –πράγμα που μεταφράζεται «δεν πιστεύουμε στην κεντρώα πολιτική· απλούστατα, ως οπορτουνιστές μεγάλης ολκής που είμαστε, θα κολακέψουμε τα κορόιδα τους κεντρώους, ώστε να μας ψηφίσουν.» Μάλιστα, το πιάσαμε το υπονοούμενο.

Τέλος, δεν πρέπει να αποκλείεται το ενδεχόμενο να φυλλορροήσει ο ΣΥΡΙΖΑ: δεδομένης της αριστερής μισαλλοδοξίας, η πολυδιάσπαση έχει ενσωματωθεί στην ιστορία της παράταξης. Και γιατί όχι: όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να χάσουν την υπομονή τους σε καταστάσεις που υπάρχουν εξαιτίας της υπομονής τους. Μερικοί θα αποχωρήσουν –με ελαφρά πηδηματάκια, νομίζω, όχι με ταρατατζούμ– είτε από ανομολόγητο συντηρητισμό έναντι του σύγχρονου κόσμου, είτε από απογοήτευση, είτε από πείσμα επειδή δεν πέρασε το δικό τους. Ωστόσο, η ρωγμή στον ΣΥΡΙΖΑ δεν σημαίνει αντιπαράθεση καινουργίλας-αριστερίλας: ο κ. Κασσελάκης εμφανίζει ένα πιο νεανικό και πιο σέξι προφίλ, δεν προτείνει κατ’ ανάγκην τον εκσυγχρονισμό της ιδεολογίας και της πολιτικής. Δεν διαθέτει την απαραίτητη σκευή και, είτε το πιστεύει, είτε δεν το πιστεύει, καλείται να πολεμήσει το υποτιθέμενο «καθεστώς της δεξιάς» –παρότι, αν υπάρχει «καθεστώς» στην Ελλάδα είναι καθεστώς της αριστεράς.

Πάντως, το εν λόγω προφίλ θα είχε συντριπτική επιτυχία στο αμερικανικό Δημοκρατικό Κόμμα το οποίο αναζητεί ένα πρόσωπο ακριβώς σαν τον κ. Κασσελάκη –και δεν το βρίσκει. Το βρήκαμε εμείς και θα το κρατήσουμε για τον εαυτό μας.