Μαχάτμα Γκάντι: Από τα πρώτα του βήματα ως τη δολοφονία του

Στις 2 Οκτωβρίου 1869 γεννιέται ο Ινδός πολιτικός και ακτιβιστής Μαχάτμα Γκάντι, μία από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα.

Ο Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, αποτέλεσε ηγετική μορφή του ινδικού εθνικού κινήματος για την ανεξαρτησία της Ινδίας από το Ηνωμένο Βασίλειο και εκφραστής της αρχής της μη βίας. Η λέξη «Μαχάτμα», όπως τον αποκαλούσαν όλοι, σημαίνει στα ινδικά «μεγάλη ψυχή».

Το περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» και ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, στο τεύχος της 3ης Μαρτίου 1983 αφηγούνται την πορεία του:

«Ας γυρίσουμε στο έτος 1869. Η βρετανική αυτοκρατορία κυριαρχεί, πανίσχυρη, στο ένα τέταρτο της Γης. Στις Ινδίες (όπως ονομάζονταν τότε η σημερινή Ινδία, το σημερινό Πακιστάν και η σημερινή Κεϋλάνη), οι Βρετανοί κυβερνάνε με αυταρχικότητα. (…)

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 3.10.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Γκάντι γεννιέται

»Στο μικρό ινδικό λιμάνι Πορμπαντάρ, γεννιέται από το ζεύγος Γκάντι, ένας γιος (…). Η οικογένεια Γκάντι, μολονότι ο πατέρας είναι ανώτατος κρατικός λειτουργός στο Πομπαντάρ, ανήκει στην κάστα των μεσοαστών, των εμπόρων.

»Το ζεύγος Γκάντι, χαίρεται για το γιο του, αν και είναι πολύ άσχημο παιδί, με τεράστια πεταχτά προς τα έξω αφτιά και κρεμασμένο το κάτω χείλος. Αλλά, θα μπορούσε να τους είχε συμβεί και κάτι χειρότερο: Να είχαν αποχτήσει κόρη. Γιατί, τότε, αλλά ακόμα και σήμερα στην Ινδία, μια κόρη είναι κάτι το σχεδόν δυσβάσταχτο για τους γονείς. Επειδή πρέπει να την προικίσει κανείς γερά, για να την παντρέψει.

O Γκάντι (δεξιά) με τον μεγαλύτερο αδερφό του, Laxmidas το 1886

Ανεξιθρησκεία

»Ο μικρός Γκάντι ανατρέφεται, με μια παράδοξη, για την εποχή εκείνη, ανεξιθρησκεία. Γιατί, οι γονείς του, αν και Ινδουιστές, είχαν αρκετούς φίλους Μουσουλμάνους. Έτσι, από μικρός, βλέπει με πολύ κακό μάτι τις αιματηρές συγκρούσεις, ανάμεσα στους οπαδούς του Ινδουϊσμού και του Μωαμεθανισμού, στην Ινδία.

»Οι κάπως μεγαλύτεροι φίλοι, του “αποκαλύπτουν” για ποιο λόγο, μερικές χιλιάδες λευκοί, οι Βρετανοί, κατορθώνουν να κυριαρχούν πάνω στα 400 εκατομμύρια Ινδούς: Οι Βρετανοί τρώνε κρέας, ενώ οι Ινδοί είναι χορτοφάγοι.

»Επειδή θέλει να γίνει δυνατός, δέχεται να πάρει μέρος σ’ ένα μυστικό γεύμα, όπου το φαγητό είναι κρέας κατσίκας. Αλλά, το βαρύ κατσικίσιο κρέας, του φέρνει τρομερό εμετό. Έτσι, ο Γκάντι γίνεται, για όλη του τη ζωή, χορτοφάγος.

Ο Γκάντι και η σύζυγός του, Καστούρμπα, το 1902

Ο Γκάντι και το γυναικείο φύλο

»Σύμφωνα με το ινδικό έθιμο, ο Γκάντι αρραβωνιάστηκε δύο φορές, όταν ήταν ακόμα παιδί. Οι δύο μνηστές του, όμως, πεθαίνουν κοριτσάκια, πριν γίνει ο γάμος. Αλλά, την τρίτη φορά, τον παντρεύουν, ενώ είναι ακόμα μόλις εφτά χρονών.

»Ο ίδιος γράφει στα απομνημονεύματά του, ότι “δεν άργησε καθόλου να εκτελέσει τα συζυγικά του δικαιώματα”.

»Τρία χρόνια αργότερα, ζει μια τραυματική εμπειρία, που θα καθορίσει την αρνητική του στάση για το σεξ, ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του: Ένα μεσημέρι, εγκαταλείπει τον άρρωστο πατέρα του, τον οποίο φρόντιζε στοργικά, επειδή του ήρθε η διάθεση να πλαγιάσει, εκείνη τη στιγμή, με τη γυναίκα του.

»Την ώρα, που ο μικρός Γκάντι κάνει έρωτα, ο πατέρας του πεθαίνει. Είναι κάτι που δε συγχώρησε ποτέ στον εαυτό του ο “Μαχάτμα”.

Ο Γκάντι, τα χρόνια που σπούδαζε νομικά

H ζωή στο Λονδίνο

»Ο Μοχάντας Γκάντι αποφασίζει να σπουδάσει Νομικά, στο Λονδίνο. Εκεί, αν και ντύνεται “ευρωπαϊκά”, με πολύ ακριβά ρούχα και φοράει ημίψηλο, γνωρίζει έντονα την προκατάληψη των φυλετικών διακρίσεων. Ακόμα και από έναν οίκο ανοχής τον πετάνε έξω, επειδή είναι έγχρωμος.

»Στη μοναξιά του, το ρίχνει στο διάβασμα, πράγμα που δεν έκανε ποτέ, όσο ζούσε στην Ινδία. Τον γοητεύει η “Μπαγκαβάδ Γκιτά”, το ιερό βιβλίο του Ινδουισμού. Αλλά περισσότερο, η Καινή Διαθήκη.

Νότια Αφρική και δικηγορία

»Μόλις παίρνει το δίπλωμά του, γυρίζει στην Ινδία. Και από εκεί, ταξιδεύει στη Νότια Αφρική, όπου του έχουν προσφέρει μια θέση συνεργάτη, σε κάποιο δικηγορικό γραφείο. Είναι στη χώρα αυτή, που ζει ακόμα πιο έντονα το ρατσισμό. Η πρώτη του, μάλιστα, εμπειρία, είναι στο τραίνο, που τον πάει από το λιμάνι του Ντάρμπαν, στο Γιοχάνεσμπουργκ.

»Τον πετάνε, κυριολεκτικά, έξω από το βαγόνι της πρώτης θέσης. Στη θέση αυτή, δεν υπάρχει χώρος για έγχρωμους. Στη Νότια Αφρική αναλαμβάνει, κυρίως, υποθέσεις Ινδών μεταναστών, που χρησιμοποιούνται από τους λευκούς ως πάμφθηνη εργατική δύναμη.

»Εκεί διαβάζει, για πρώτη φορά, Ράσκιν, Τολστόϊ και Θόρωου. Οι ιδέες τους, μαζί με τη φιλοσοφία της “Mπαγκαβάδ Γκιτά” και της Καινής Διαθήκης, αποτελούν τις βάσεις, για το στήσιμο της δικής του κοσμοθεωρίας.

Ο Γκάντι στη Νότια Αφρική

Η επιστροφή ενός ήρωα

»Στα 37 του χρόνια, εγκαταλείπει τη δικηγορία. Και δημιουργεί, μαζί με τους πρώτους του οπαδούς, ένα κοινόβιο, για να κάνει “το πείραμα με την αλήθεια”. Πρεσβεύει την απόλυτη σεξουαλική αγνότητα, θεραπεύει αρρώστιες μόνο με βότανα και τρώει μόνο βιολογικά αγνά χορταρικά, πιο πολύ άβραστα, για να διατηρούν τις βιταμίνες τους.

»Όταν, το 1914, επιστρέφει στην Ινδία γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό. Οι προσπάθειές του, να καλυτερέψει τη ζωή των συμπατριωτών του στη Νότια Αφρική, τον έχουν κάνει ήρωα στην πατρίδα. Από εκεί και πέρα, ο Γκάντι γίνεται ένας ακατάβλητος μαχητής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (…)

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 3.10.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

To κόμμα

»Του χρειάζεται μια «μαζική βάση», για να κάνει τον αγώνα του κατά των αποικιοκρατών και εναντίον της φτώχειας και της οπισθοδρομικότητας των συμπατριωτών του. Ο “μισόγυμνος φακίρης”,  όπως τον αποκάλεσε αργότερα ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Ουίνστον Τσώρτσιλ, ιδρύει το Κόμμα του Κογκρέσου. Και χρησιμοποιεί, για την πολιτική του μάχη, τα πιο ασυνήθιστα όπλα της ανθρωπότητας: Την αγάπη για τον πλησίον και την παθητική αντίσταση. (…)

Η ανεξαρτησία και ο θάνατος

Η μακρά πορεία και αντίσταση του Γκάντι τον καθιστά πολλές φορές και για μακρά διαστήματα, κρατούμενο των Βρετανών. Εν τέλει, το 1946 αποφυλακίζεται για λόγους υγείας.

«Μολονότι δεν ανέλαβε ποτέ κανένα επίσημο αξίωμα, ο “Mαχάτμα” Γκάντι διευθύνει, ουσιαστικά, από την ινδική πλευρά τις μακρές διαπραγματεύσεις με τους Βρετανούς, που τελικά οδηγούν, το 1948, στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ινδίας. Και πάλι δεν αναλαμβάνει κανένα αξίωμα. Αλλά, είναι ο αναμφισβήτητος εθνικός ηγέτης της, ελεύθερης πια, πατρίδας του.

»Στις 30 Ιανουαρίου 1948, ο φανατικός Ινδουιστής, Νατουάρ Βιναγιάγκ Γκοντσέ, δολοφονεί τον “Μαχάτμα” στη Βομβάη, ενώ πήγαινε να κάνει τη βραδινή προσευχή του».