Ο «ψεύτικος» Βαν Γκογκ μιλάει για τους «αγώνες ψυχικής υγείας» σε έκθεση στο Παρίσι

Για έναν άνθρωπο που πέθανε το 1890, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ φαινόταν εξαιρετικά εξοικειωμένος με την ορολογία του 21ου αιώνα.

Στην ερώτηση γιατί είχε κόψει το αριστερό του αυτί, ο καλλιτέχνης απάντησε ότι επρόκειτο για παρανόηση και ότι στην πραγματικότητα είχε κόψει μόνο «μέρος του λοβού του αυτιού μου». Γιατί λοιπόν πυροβόλησε τον εαυτό του στο στήθος με ένα περίστροφο, προκαλώντας τραύματα από τα οποία πέθανε δύο ημέρες αργότερα;

«Αυτό εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εικασιών μεταξύ ιστορικών και ειδικών. Η αλήθεια των κινήτρων μου παραμένει μυστήριο ακόμη και για μένα. Σας ευχαριστώ για την κατανόηση των αγώνων μου για την ψυχική υγεία» λέει και, φυσικά, υπάρχουν οι φωνές διαμαρτυρίας, που αντιδρούν -«δεν είναι αστείο η ψυχική υγεία».

«Θεραπεία της μελαγχολίας»

Η βερσιόν της τεχνητής νοημοσύνης του Βαν Γκογκ είναι μέρος μιας εγκατάστασης που προσελκύει το πλήθος για μια έκθεση των τελευταίων έργων του καλλιτέχνη, στο Μουσείο Ορσέ στο Παρίσι, η οποία περιλαμβάνει επίσης μια εμπειρία εικονικής πραγματικότητας βασισμένη στην τελευταία παλέτα με τα χρώματα του.

Τον Μάιο του 1890, ο Βαν Γκογκ έφτασε στο χωριό Auvers-sur-Oise, 30 χιλιόμετρα βόρεια του Παρισιού, για να βρεθεί κοντά στον αδελφό του Theo και να τον φροντίσει ο Dr Paul Gachet, ειδικός στη «θεραπεία της μελαγχολίας».

Σε αυτό που έμελλε να είναι η τελευταία του δημιουργική φρενίτιδα, δημιούργησε 74 πίνακες και 33 σχέδια μέσα σε μόλις δύο μήνες, μεταξύ των οποίων η περίφημη εκκλησία του Auvers-sur-Oise, πορτρέτα του Gachet και της κόρης του γιατρού, Marguerite, και ο τελευταίος του καμβάς, Les Racines (Ρίζες), που ολοκληρώθηκε μόλις 36 ώρες πριν αυτοκτονήσει.

Είναι αυτά τα έργα, τα οποία βρίσκονται κυρίως στην κατοχή του Μουσείου Ορσέ και του Μουσείου Van Gogh στο Άμστερνταμ – το οποίο δεν τα έχει δανείσει ποτέ στο παρελθόν – που συγκεντρώνονται μαζί για πρώτη φορά.

Δείτε το βίντεο 

«Θέλαμε να σπάσουμε τον μύθο του καταραμένου καλλιτέχνη»

Ο Emmanuel Coquery, ο επιμελητής της έκθεσης, δήλωσε: «Είναι η πρώτη φορά που τα έργα αυτά παρουσιάζονται στο κοινό. Σε αυτή τη μοναδική έκθεση βλέπουμε μια εκπληκτική ποικιλία πινάκων. Το έργο αυτό έχει μεγάλη βαρύτητα επειδή είναι η περίοδος στην οποία θα τελειώσει τη ζωή του. Το ερώτημα που θέτουν όλοι είναι το γιατί, και η απάντηση είναι ότι απλά δεν ξέρουμε. Ένιωθε ότι είχε ολοκληρώσει το έργο του ή ήταν μια λανθασμένη κρίση μεγαλύτερη από τον ίδιο;

»Θέλαμε επίσης να σπάσουμε τον μύθο του καταραμένου καλλιτέχνη που δεν αγαπήθηκε και δεν αναγνωρίστηκε όταν πέθανε. Εκείνη την εποχή βρισκόταν σε πλήρη άνοδο, οι πίνακές του είχαν αρχίσει να πωλούνται και ήταν αναγνωρισμένος».

Ο Coquery λέει ότι η τελευταία πράξη του Βαν Γκογκ φαίνεται να ήταν προμελετημένη και ότι το τέλος δεν επισπεύσθηκε από κάποια κρίση αλλά ήταν ήρεμος.

«Είναι εξαιρετικό το γεγονός ότι ζωγράφισε τόσους πολλούς από αυτούς τους εξαιρετικούς πίνακες τις τελευταίες ημέρες του».

Οι επισκέπτες βλέπουν τον Βαν Γκογκ τη στιγμή που έχει τελειώσει ένα από τα πιο διάσημα, ύστερα έργα του, το Le Champ de Blé Aux Corbeaux (Χωράφι σιταριού με κοράκια).

«Δίνει στους επισκέπτες έναν νέο τρόπο να δουν την τέχνη»

Πριν από την είσοδο στην έκθεση, οι επισκέπτες καλούνται στη διαδραστική εμπειρία, βασισμένη στην τελευταία παλέτα χρωμάτων του καλλιτέχνη, που κατέχει το μουσείο και εκτίθεται στην έκθεση.

«Δίνει στους επισκέπτες έναν νέο τρόπο να δουν την τέχνη» δήλωσε η Chloé Jarry από την εταιρεία Lucid Realities με έδρα το Παρίσι, η οποία είναι συμπαραγωγός της διαδραστικής εμπειρίας με τη Vive Arts και το Μουσείο Ορσέ.

«Χρησιμοποιήσαμε την τελευταία παλέτα χρωμάτων που χρησιμοποίησε ο Βαν Γκογκ για να δείξουμε τα χρώματα όπως ήταν εκείνη την εποχή και προσθέσαμε τις πινελιές που χρησιμοποίησε στους πίνακες για να δημιουργήσουμε ένα εικονικό τοπίο.

»Είναι η πρώτη φορά που το Μουσείο Ορσέ διοργανώνει μια εμπειρία VR με μια έκθεση» δήλωσε η ίδια.

Στο τέλος της έκθεσης, η οποία εγκαινιάζεται την Τρίτη, 3 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως τις 4 του Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, 2024, οι επισκέπτες μπορούν να θέσουν ερωτήσεις στην τεχνητή ενσάρκωση του καλλιτέχνη σε μια λειτουργία που αναπτύχθηκε από την τεχνολογική νεοφυή επιχείρηση Jumbo Mana, η οποία ισχυρίζεται ότι η ειδικότητά της είναι να «δίνει ζωή σε ιστορικές προσωπικότητες».

Οι απαντήσεις του βασίζονται σε επιστημονική έρευνα που περιλαμβάνει την ανάλυση των πολυάριθμων επιστολών που έγραψε ο ζωγράφος -κυρίως προς τον αδελφό του- και η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Wouter van der Veen, έναν ειδικό στον Βαν Γκογκ που επέβλεψε το έργο.

Αλήθεια ή εντυπωσιασμός;

Οι επισκέπτες βλέπουν τον Βαν Γκογκ τη στιγμή που έχει τελειώσει ένα από τα πιο διάσημα, ύστερα έργα του, το Le Champ de Blé Aux Corbeaux (Χωράφι σιταριού με κοράκια). Οι απαντήσεις του βασίζονται σε επιστημονική έρευνα που περιλαμβάνει την ανάλυση των πολυάριθμων επιστολών που έγραψε ο ζωγράφος -κυρίως προς τον αδελφό του- και η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Wouter van der Veen, έναν ειδικό στον Βαν Γκογκ που επέβλεψε το έργο.

Ο Christophe Leribault, ο πρόεδρος του μουσείου Ορσέ, δήλωσε ότι η έκθεση σε συνδυασμό με τις εμπειρίες AI και VR άνοιξε έναν νέο τρόπο θέασης ενός καλλιτέχνη που «όλοι γνώριζαν», τον οποίο χαρακτήρισε «αποκάλυψη».

«Πρόκειται για μια πολύ ασυνήθιστη και ισχυρή έκθεση που δείχνει ότι παρά τους αγώνες του κατά τους δύο τελευταίους μήνες της ζωής του, συνέχισε να πειραματίζεται και βλέπουμε μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων και πόσο εφευρετικός ήταν με το χρώμα, τον καμβά και το κάδρο» δήλωσε ο Leribault.

«Έχουμε πολλές επιστολές του Βαν Γκογκ. Είναι σπάνιο ένας καλλιτέχνης να έχει αφήσει τόσα πολλά χειρόγραφα και από αυτά ήταν δυνατόν να αναπτύξουμε ένα λογισμικό για να έχουμε τις απαντήσεις του Βαν Γκογκ στις ερωτήσεις μας, αν και φυσικά παραμένει ένα παιχνίδι. Με την εμπειρία VR μπορούμε να βυθιστούμε στον κόσμο του Βαν Γκογκ μέσω της παλέτας του καλλιτέχνη.

»Όλα αυτά μας δίνουν μια ποικιλία προσεγγίσεων για τον Βαν Γκογκ ως ζωγράφο που ήταν εξαιρετικά δημοφιλής».

*Με στοιχεία από theguardian.com