Νόμπελ Φυσικής στους μάγους του φωτός και των ηλεκτρονίων

Τρεις επιστήμονες θα μοιραστούν το φετινό Νόμπελ Φυσικής για την παραγωγή αστραπιαίων παλμών φωτός που επέτρεψαν τη μελέτη των ηλεκτρονίων, ανακοίνωσε την Τετάρτη η επιτροπή των βραβείων στη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.

Το βραβείο, το οποίο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο περίπου ενός εκατ. δολαρίων, απονέμεται από κοινού στον γαλλο-αμερικανός Πιέρ Αγκοστίν του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο, τον Ούγγρο Φέρενκ Κράουζ του Ινστιτούτου Κβαντικής Οπτικής «Μαξ Πλανκ» στη Γερμανία και τη γαλλίδα Αν Λ’Ουιγιέ του Πανεπιστημίου της Λουντ στη Σουηδία.

H στιγμή της ανακοίνωσης των τριών νικητών στη Στοκχόλμη (Nobel.se)

Οι τρεις βραβεύονται «για πειραματικές μεθόδους που δημιουργούν παλμούς φωτός αττοδευτερολέπτων για τη μελέτη της δυναμικής ηλεκτρονίων στην ύλη» ανέφερε η επιτροπή.

Ένα αττοδευτερόλεπτο ισούται με 10^-18  δευτερόλεπτα, ένα ασύλληπτα μικρό χρονικό διάστημα.

Το έργο των τριών φετινών νικητών επέτρεψε τη μελέτη μικροσκοπικών φαινομένων που εξελίσσονται τόσο γρήγορα ώστε ήταν μέχρι τότε αδύνατο να καταγραφούν.

«Μπορούμε πλέον να ανοίξουμε την πόρτα του κόσμου των ηλεκτρονίων» δήλωσε η ‘Εβα Όλσον, πρόεδρος της επιτροπής του Νόμπελ Φυσικής. «Η φυσική των αττοδευτερολέπτων μάς δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε μηχανισμούς που κυβερνώνται από τα ηλεκτρόνια. Επόμενο βήμα θα είναι η αξιοποίησή τους».

Υποψήφιες εφαρμογές είναι για παράδειγμα η μελέτη και ο έλεγχος της ροής ηλεκτρονίων στους ημιαγωγούς και η ανίχνευση συγκεκριμένων μορίων σε ιατρικές εξετάσεις.

Η  Αν Λ’Ουιγιέ (1958, Παρίσι) έθεσε τις βάσεις το 1987, όταν ανακάλυψε ότι ο βομβαρδισμός ενός ευγενούς αερίου με υπέρυθρο λέιζερ προκαλεί την εκπομπή φωτός σε νέες συχνότητες. Η ακτινοβολία αυτή οφείλεται στην επιπλέον ενέργεια που προσφέρει το φως λέιζερ στα άτομα του αερίου.

Ο γαλλο-αμερικανός Πιέρ Αγκοστίνι κατάφερε το 2001 να παραγάγει τους πρώτους παλμούς φωτός με διάρκεια 250 αττοδευτερολέπτων.

Περίπου την ίδια εποχή, ο Φέρενκ Κράουζ (1962, Μορ, Ουγγαρία) χρησιμοποίησε μια διαφορετική πειραματική διάταξη για να απομονώσει έναν παλμό λέιζερ διάρκειας 650 αττοδευτερολέπτων.

Η ανακοίνωση των νικητών του Νόμπελ Φυσικής έρχονται μετά το Νόμπελ Ιατρικής τη Δευτέρα, το οποίο τιμά τους πρωτοπόρους των εμβολίων mRNA.

Ακολουθούν την Τετάρτη το Νόμπελ Χημείας, την Πέμπτη το Λογοτεχνίας, την Παρασκευή το Ειρήνης και τη Δευτέρα το Οικονομικών.

Το Νόμπελ Ειρήνης θα απονεμηθεί σε ξεχωριστή τελετή στο Όσλο της Νορβηγίας στις 10 Δεκεμβρίου, ενώ για τα υπόλοιπα βραβεία η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα  στη Στοκχόλμη.