Νόμπελ Χημείας στην ανακάλυψη των κβαντικών κουκκίδων

Τρεις επιστήμονες θα μοιραστούν το φετινό Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των κβαντικών κουκκίδων, νανοσωματιδίων με ιδιαίτερες ηλεκτρικές και οπτικές ιδιότητες που χρησιμοποιούνται σε τηλεοράσεις LED και την ιατρική, ανακοίνωσε την Τετάρτη η επιτροπή των βραβείων στη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών.

Η φετινή ανακοίνωση σημαδεύτηκε πάντως από ένα πρωτοφανές απρόοπτο, καθώς τα ονόματα των κινητών διέρρευσαν με email που έστειλε κατά λάθος η Ακαδημία στην σουηδική εφημερίδα Aftonbladet το πρωί της Τετάρτης.

Η Ακαδημία επιχείρησε να διαψεύσει το μήνυμα, υποστηρίζοντας ότι η συνεδρίαση για την επιλογή των νικητών δεν είχε ακόμα αρχίσει.

Ωστόσο η επίσημη ανακοίνωση επιβεβαιώνει τη διαρροή.

Ο γάλλος Μούνγκι Μπαουέντι του ΜΙΤ, ο αμερικανός Λούις Μπρους του Πανεπιστημίου Κολούμπια και ο ρώσος Αλεξέι Εκίμοφ της αμερικανικής εταιρείας Nanocrystals Technology τιμώνται «για την ανακάλυψη και σύνθεση των κβαντικών κουκκίδων».

Οι κβαντικές κουκκίδες «είναι νανοσωματίδια τόσο μικρά ώστε το μέγεθός τους καθορίζει τις ιδιότητές τους. Αυτά τα μικρά στοιχεία της νανοτεχνολογίας  χαρίζουν τώρα το φως τους σε τηλεοράσεις και λαμπτήρες LED, και μπορούν επίσης να καθοδηγούν χειρουργούς όταν αφαιρούν καρκινικούς ιστούς, μεταξύ πολλών άλλων».

Οι κβαντικές κουκκίδες, οι οποίες ήδη χρησιμοποιούνται σε τηλεοράσεις QLED, είναι νανοσωματίδια ημιαγωγών που παρουσιάζουν διαφορετικές ιδιότητες από μεγαλύτερα αντικείμενα φτιαγμένα από το ίδιο υλικό, λόγω κβαντικών φαινομένων που εμφανίζονται μόνο σε μικρές διαστάσεις.

Όταν οι κουκκίδες αυτές εκτεθούν σε υπεριώδη ακτινοβολία, εκμπέμπουν φως του οποίου το μήκος κύματος, ή χρώμα, εξαρτάται απο το μέγεθος των κουκκίδων.

Στο μέλλον, η τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε εύκαμπτα ηλεκτρονικά κυκλωμάτα, μικροσκοπικούς αισθητήρες, λεπτότερα φωτοβολταϊκά πάνελ και κρυπτογραφημένες κβαντικές επικοινωνίες, επισημαίνει η ανακοίνωση.

Η δημιουργία τόσο μικρών σωματιδίων ήταν κάποτε αδύνατη.

Αυτό άλαξε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο Αλεξέι Εκίμοφ (1961, Παρίσι) δημιούργησε νανοσωματίδια χλωριούχου χαλκού, των οποίων το μέγεθος επηρέαζε και το χρώμα τους.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Λούις Μπρους (1943, Κλίβελαντ, ΗΠΑ) απέδειξε την εκδήλωση κβαντικών φαινομένων σε νανοσωματίδια που κινούνταν ελεύθερα σε ένα υγρό.

Το 1993, ο Αλεξέι Εκίμοφ (1945, ΕΣΣΔ) επινόησε μια χημική μέθοδο που δίνει σχεδόν τέλεια σωματίδια, κατάλληλα για πρακτικές εφαρμογές.

Η ανακοίνωση των νικητών του Νόμπελ Χημείας έρχεται μετά το Νόμπελ Ιατρικής, το το οποίο τιμά τους πρωτοπόρους των εμβολίων mRNA, και το Νόμπελ Φυσικής, το οποίο απονέμεται στους δημιουργούς των πρώων λέιζερ αττοδευτερολέπτων.

Ακολουθούν την την Πέμπτη το Νόμπελ Λογοτεχνίας, την Παρασκευή το Ειρήνης και τη Δευτέρα το Οικονομικών.

Το Νόμπελ Ειρήνης θα απονεμηθεί σε ξεχωριστή τελετή στο Όσλο της Νορβηγίας στις 10 Δεκεμβρίου, ενώ για τα υπόλοιπα βραβεία η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα  στη Στοκχόλη.

Κάθε βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο περίπου ενός εκατομμυρίου ευρώ.