Αλλάζει τακτική στην Τουρκία το PKK; Θα χάσουν τη στήριξη ΗΠΑ οι κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία;

Μέχρι πρόσφατα το εκτός νόμου Κουρδικό Εργατικό Κόμμα είχε αποφύγει τις υψηλού προφίλ επιθέσεις στην πρωτεύουσα της Τουρκίας. Σε αυτό συντελούσαν διάφοροι λόγοι. Από τη μια, οι τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας τα τελευταία χρόνια έχουν περιορίσει τη δυνατότητά του για τέτοιες επιθέσεις. Από την άλλη – και κυρίως – η κουρδική οργάνωση δεν ήθελε να επικυρώνει με δημόσιο τρόπο τον χαρακτηρισμό «τρομοκρατική οργάνωση» που η Τουρκία και άλλες χώρες της έχουν αποδώσει.

Η τελευταία έγνοια έχει να κάνει και με την ιδιότυπη σχέση της οργάνωσης, ή πιο του ευρύτερου συγκεκριμένου ένοπλου ρεύματος του κουρδικού εθνικισμού με τις ΗΠΑ.

Γιατί μπορεί οι ΗΠΑ να θεωρούν το PKK γενικά μια τρομοκρατική οργάνωση, όμως, την ίδια στιγμή συνεργάζονται στενά με τις κουρδικές πολιτοφυλακές YPG στη Συρία.

Μάλιστα, οι τελευταίες, που δρουν υπό την ευρύτερη ομπρέλα των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, αποτελούν εδώ και καιρό τον βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ στο πεδίο. Συνεργάστηκαν με τις ΗΠΑ στη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων κατά του Ισλαμικού Κράτους, ενώ σήμερα είναι ακριβώς στις περιοχές που τις ελέγχουν όπου σταθμεύει και ένας μικρός σχετικά αριθμός αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού.

Μάλιστα, αυτός είναι και ο τρόπος που οι ΗΠΑ διατηρούν μια παρουσία στο ίδιο το έδαφος της Συρίας.

Η Τουρκία, σε συνεργασία με τις ένοπλες ισλαμικές οργανώσεις που ελέγχει στη Συρία, έχει πραγματοποιήσει πολλές επιθέσεις σε βάρος των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, όμως μέχρι τώρα η αμερικανική παρουσία (αλλά και η ρωσική άρνηση) έχει αποτρέψει μια συνολική επίθεση, παρότι η Άγκυρα έχει κατ’ επανάληψη πιέσει και Ουάσιγκτον και Μόσχα να πάρει το «πράσινο φως».

Σε αυτό το τοπίο και με δεδομένο ότι ενώ ιδίως στο Ιράκ το PKK έχει δεχτεί σοβαρά πλήγματα από τουρκικές επιθέσεις, ιδίως από τα τουρκικά drones, στη Συρία διατηρεί δυνάμεις (αν και εκεί έχει δεχτεί πλήγματα), η οργάνωση στη Συρία θέλει να διατηρήσει την αμερικανική στήριξη, μέχρι τώρα είχε αποφύγει να τροφοδοτήσει την εικόνα της «τρομοκρατικής οργάνωσης».

Το PKK ουσιαστικά δεν είχε κάνει τέτοια επίθεση στην Άγκυρα από το 2016. Όμως, πρόσφατα, στις 26 Σεπτεμβρίου, υπήρξε μια επίθεση αυτοκτονίας δύο μαχητριών του PKK στη νότια επαρχία της Μερσίνης, που ίσως να σηματοδοτούσε προάγγελο της επίθεσης στην Άγκυρα.

 Η Άγκυρα θα ήθελε τυχόνκλιμάκωση των επιθέσεων του PKK να πιέσει τις ΗΠΑ να αλλάξουν στάση απέναντι στις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία

Απουσία προοπτικής ειρήνης

Την ίδια στιγμή η συγκεκριμένη εκδοχή του ένοπλου κουρδικού εθνικισμού βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο. Μετά την πρωτοβουλία του Ερντογάν να διακόψει τις διαπραγματεύσεις με τον έγκλειστο ιστορικό ηγέτη του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 2015, τη συνεργασία του Ερντογάν και του AKP με τους εθνικιστές του MHP και τη συνολικότερη αυταρχική στροφή του, ακολούθησε μια κλιμάκωση της βίας του τουρκικού κράτους.

Αυτή δεν περιορίστηκε στις στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον βάσεων ή στελεχών των Κούρδων, αλλά και σε μια ποινικοποίηση και των νόμιμων μορφών πολιτικής δράσης.

Η ηγεσία του HDP, του αριστερού φιλοκουρδικού κόμματος βρέθηκε στη φυλακή, συμπεριλαμβανομένου του χαρισματικού Σελαχατίν Ντερμιρτάς, υπήρξε μια βιομηχανία διώξεων σε βάρος δημάρχων και στελεχών του HDP.

Μια επίμονη προσπάθεια απαγόρευσης του κόμματος είχε ως αποτέλεσμα το κόμμα να πάρει μέρος στις πρόσφατες εκλογές υπό τον τίτλο του συμμαχικού Πράσινου Αριστερού Κόμματος.

Όλα αυτά είναι πιθανό να έχουν οδηγήσει την ηγεσία του PKK στην εκτίμηση ότι απέναντι στην σκλήρυνση της τουρκικής στάσης δεν απομένει άλλη λύση από την κλιμάκωση των επιθέσεων σε τουρκικό έδαφος, ώστε να πιεστεί η τουρκική κυβέρνηση σε νέα διαπραγμάτευση.

Σε αυτή την περίπτωση, το μήνυμα που έστειλε η επίθεση της Κυριακής είναι ότι θα ακολουθήσουν και άλλες επιθέσεις.

Δεν είναι, όμως, δεδομένο ότι το PKK είναι σε θέση να προχωρήσει σε τέτοια κλιμάκωση που θα ωθούσε την τουρκική κυβέρνηση σε μια νέα ειρηνευτική διαδικασία.

Βεβαίως, η Τουρκία θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει τη συγκεκριμένη επίθεση για να προβάλλει τις απαιτήσεις της για τη μεταχείριση των κουρδικών οργανώσεων στο εξωτερικό. Αρκεί να θυμηθούμε τους όρους που έχει θέσει για να δώσει την έγκρισή της στην εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και αφορούν τον περιορισμό της δυνατότητας δράσης μετωπικών οργανώσεων του PKK στο εξωτερικό και έκδοση καταζητούμενων από την Τουρκίων φερόμενων ως μελών του.

Αντίστοιχα, η Άγκυρα θα ήθελε τυχόν διαφαινόμενη κλιμάκωση των επιθέσεων του PKK να πιέσει και τις ΗΠΑ να αλλάξουν τη στάση τους απέναντι στις κουρδικές πολιτοφυλακές στη Συρία.

Η συζήτηση στο εσωτερικό του κουρδικού κινήματος

Την ίδια στιγμή συνεχίζεται στο εσωτερικό του κουρδικού κινήματος η συζήτηση που ξεκίνησε την επαύριον των εκλογών και την εκλογική νίκη του Ερντογάν, παρά την επιλογή του HDP να στηρίξει έμμεσα τον Κιλιντσντάρογλου, αφού δεν κατέβασε δικό του υποψήφιο για την προεδρία.

Το ερώτημα είναι εάν θα συνεχιστεί η πολιτική του ανοίγματος και σε Τούρκους ψηφοφόρους, που κατεξοχήν επεδίωξε και ο έγκλειστος Ντεμιρτάς, κάνοντας το HDP ουσιαστικά ένα σημείο αναφοράς ευρύτερα της τουρκικής αριστεράς, ή θα υπάρξει μια επιστροφή σε μια πιο κουρδοκεντρική ατζέντα. Αυτό συνδέεται με τα ερωτήματα για το εάν ήταν αποδοτική η έμμεση συνεργασία με την αντιπολίτευση ή εάν απλώς επέτεινε την επιθετικότητα της τουρκικής κυβέρνησης χωρίς κάποιο κέρδος για τους Κούρδους.

Τα ερωτήματα εμμέσως αντανακλώνται και στο στρατιωτικό επίπεδο. Η κλιμακούμενη επιθετικότητα της Τουρκίας απέναντι στις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, μέχρι του σημείου της στοχοποίησης του στρατιωτικού ηγέτη των Κούρδων της Συρίας Μαζλούμ Κομπάνε, σε πείσμα των υποτιθέμενων εγγυήσεων και από τις ΗΠΑ και από τη Ρωσία, γεννά ερωτήματα για το εάν έχει αποδώσει η πολιτική της «αυτοσυγκράτησης» ως προς τις επιθέσεις στο τουρκικό έδαφος.