Αδυνάτισμα: Δημοφιλή φάρμακα συνδέονται με σοβαρά γαστρεντερικά προβλήματα

Αποτελούν τα τελευταία χρόνια τους «σταρ» των φαρμάκων για τον διαβήτη αλλά και για την απώλεια βάρους. Πρόκειται για τους αγωνιστές του GLP-1 –  φάρμακα όπως το Ozempic, που προσφάτως είχαν την τιμητική τους (και όχι για καλό λόγο) και στα εγχώρια ΜΜΕ καθώς παρουσιάζεται έλλειψή τους εξαιτίας του ότι χορηγούνται αφειδώς για την απώλεια βάρους σε μη διαβητικά άτομα με αποτέλεσμα οι διαβητικοί ασθενείς που τα έχουν ανάγκη να μην τα βρίσκουν.

Ωστόσο τώρα η πρώτη επιδημιολογική μελέτη που αφορούσε μη διαβητικά άτομα που λάμβαναν τα συγκεκριμένα φάρμακα προκειμένου να βγουν νικητές στη…. μάχη με τη ζυγαριά έδειξε ότι τα φάρμακα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο για σοβαρά γαστρεντερικά προβλήματα όπως η παράλυση στομάχου, η παγκρεατίτιδα και η απόφραξη του εντέρου.

«Τα φάρμακα αυτά γίνονται ολοένα και πιο εύκολα προσβάσιμα και είναι ανησυχητικό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ο καθένας να τα βρει στο Διαδίκτυο»

Η μελέτη που διεξήχθη από ειδικούς του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας (UBC) δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου «JAMA».

Παρότι προηγούμενες μελέτες είχαν αποκαλύψει κάποιους από τους γαστρεντερικούς κινδύνους σε ασθενείς με διαβήτη, η νέα μελέτη είναι η πρώτη μεγάλη σε επίπεδο πληθυσμού που εξετάζει πιθανές γαστρεντερικές επιπλοκές σε μη διαβητικούς ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν τη συγκεκριμένη κατηγορία φαρμάκων αποκλειστικώς για την απώλεια βάρους.

«Με δεδομένη την ευρεία χρήση των φαρμάκων για το GLP-1, οι παρενέργειες που προέκυψαν από τη μελέτη, παρότι είναι σπάνιες, πρέπει να ληφθούν υπόψη από τους ασθενείς οι οποίοι  σκέφτονται να τα λάβουν μόνο για απώλεια βάρους» σημείωσε ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης Μοχίτ Σόντι, απόφοιτος του προγράμματος Πειραματικής Ιατρικής του UBC ο οποίος μελετά τις παρενέργειες ευρέως συνταγογραφούμενων φαρμάκων.

«Ο υπολογισμός του κινδύνου υπό το φως των νέων ευρημάτων θα διαφέρει ανάλογα με το αν ένας ασθενής λαμβάνει τα φάρμακα αυτά για τον διαβήτη, για την παχυσαρκία ή μόνο για την απώλεια βάρους. Τα άτομα που είναι σε γενικό πλαίσιο υγιή πιθανώς δεν θα είναι τόσο δεκτικά στο να ρισκάρουν να εμφανίσουν αυτές τις πιθανώς σοβαρές παρενέργειες».

Εκατοντάδες εκατομμύρια ασθενείς τα λαμβάνουν για απώλεια βάρους

Οι αγωνιστές του GLP-1 αναπτύχθηκαν αρχικώς για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2, ωστόσο την τελευταία δεκαετία υπήρξε μια «έκρηξη» στη δημοφιλία τους ως εκτός ένδειξης (off-label) φάρμακα για την απώλεια βάρους. Eκατοντάδες εκατομμύρια άτομα τα λαμβάνουν για απώλεια βάρους παγκοσμίως – μόνο στις ΗΠΑ περί τα 40 εκατομμύρια τα έλαβαν για να χάσουν κιλά το 2022.

Μόλις το 2021 κάποια τέτοια φάρμακα εγκρίθηκαν ως θεραπείες για την παχυσαρκία. Ωστόσο οι τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που εξέταζαν την αποτελεσματικότητά τους σε ό,τι αφορά την απώλεια βάρους δεν είχαν σχεδιαστεί ώστε να εντοπίζουν σπάνια γαστρεντερικά προβλήματα εξαιτίας του μικρού εύρους των μελετών αλλά και του μικρού χρόνου παρακολούθησης των εθελοντών.

«Υπάρχουν αδημοσίευτες αναφορές σχετικά με κάποιους ασθενείς που έλαβαν τέτοια φάρμακα για απώλεια βάρους και εμφάνισαν επαναλαμβανόμενα επεισόδια ναυτίας και εμέτου εξαιτίας μιας κατάστασης που ονομάζεται γαστροπάρεση» σημείωσε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης δρ Μαχιάρ Ετμιμάν, επιδημιολόγος και αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του UBC. «Ωστόσο μέχρι σήμερα, δεν υπήρχαν δεδομένα που να προέρχονται από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες» προσέθεσε.

Η μελέτη και τα ανησυχητικά ευρήματα

Προκειμένου να υπάρξουν τέτοια δεδομένα οι ερευνητές εξέτασαν ιατρικούς φακέλους περίπου 16 εκατομμυρίων ασθενών στις ΗΠΑ που κάλυπταν την περίοδο 2006-2020 και επικεντρώθηκαν σε άτομα στα οποία είχε συνταγογραφηθεί είτε σεμαγλουτίδη είτε λιραγλουτίδη – δύο από τους κύριους αγωνιστές του GLP-1 που χορηγούνται παγκοσμίως. Περιέλαβαν στην ανάλυσή τους ασθενείς με πρόσφατο ιστορικό παχυσαρκίας ενώ απέκλεισαν τους ασθενείς με διαβήτη ή ασθενείς στους οποίους είχε συνταγογραφηθεί αντιδιαβητικό φάρμακο άλλης κατηγορίας.

Οι επιστήμονες του UBC ανέλυσαν τα ιατρικά αρχεία προκειμένου να δουν πόσοι από τους ασθενείς εμφάνισαν κάποιο γαστρεντερικό πρόβλημα και συνέκριναν το ποσοστό τους με εκείνο ασθενών που λάμβαναν ένα άλλο φάρμακο για την απώλεια βάρους (βουπροπιόνη-ναλτρεξόνη). Οπως είδαν, σε σύγκριση με το φάρμακο βουπροπιόνη-ναλτρεξόνη οι αγωνιστές του GLP-1 συνδέονταν με:

• 9,09 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο παγκρεατίτιδας – φλεγμονή του παγκρέατος – η οποία μπορεί να προκαλέσει ισχυρό πόνο στην κοιλιακή χώρα και σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζεται νοσηλεία και χειρουργική επέμβαση.
• 4,22 φορές υψηλότερο κίνδυνο απόφραξης του εντέρου στην οποία η τροφή δεν μπορεί να περάσει από το λεπτό ή το παχύ έντερο με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως κράμπες, μετεωρισμός (φούσκωμα), ναυτία και έμετος. Ανάλογα με τη βαρύτητα της κατάστασης μπορεί να απαιτηθεί χειρουργείο.
• 3,67 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο γαστροπάρεσης ή παράλυσης του στομάχου η οποία περιορίζει τη μεταφορά της τροφής από το στομάχι στο λεπτό έντερο εξαιτίας δυσλειτουργίας των μυών του στομάχου και οδηγεί σε συμπτώματα όπως ο έμετος, η ναυτία και το κοιλιακό άλγος.

Από τη μελέτη προέκυψε επίσης υψηλότερη συχνότητα παθήσεων της χολής, ωστόσο τελικά η διαφορά δεν βρέθηκε να είναι στατιστικώς σημαντική.

Εκατοντάδες χιλιάδες άτομα σε κίνδυνο εν δυνάμει σοβαρών παρενεργειών

Οι ερευνητές τόνισαν πως παρότι αυτού του είδους οι παρενέργειες είναι σπάνιες, με δεδομένο ότι εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως λαμβάνουν αγωνιστές του GLP-1, είναι πιθανό εκατοντάδες χιλιάδες εξ αυτών να παρουσιάσουν εν δυνάμει σοβαρά γαστρεντερικά προβλήματα.

«Τα φάρμακα αυτά γίνονται ολοένα και πιο εύκολα προσβάσιμα και είναι ανησυχητικό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί ο καθένας να τα βρει στο Διαδίκτυο χωρίς να γνωρίζει πλήρως τις παρενέργειες που μπορεί να του προκαλέσουν» υπογράμμισε ο Σόντι.

Απαιτείται ενημέρωση των φύλλων οδηγιών

Οι ερευνητές ελπίζουν ότι οι ρυθμιστικές αρχές και οι φαρμακοβιομηχανίες θα ενημερώσουν τα φύλλα οδηγιών των φαρμάκων για το GLP-1 στα οποία αυτή τη στιγμή δεν περιλαμβάνεται ο κίνδυνος της γαστροπάρεσης. «Οι πληροφορίες αυτές είναι ζωτικής σημασίας ώστε οι ασθενείς να μπορούν να ζητούν εγκαίρως ιατρική βοήθεια και να αποφεύγουν τις σοβαρές συνέπειες από τη λήψη των αγωνιστών του GLP-1» κατέληξε ο Σόντι.