Κινηματογράφος: Ποιες εμμονές, φοβίες και φετίχ κρύβουν μεγαλοι σκηνοθέτες

Πολλές φορές παρακολουθώντας μια ταινία έχει περάσει από τη σκέψη μας πόσα βιώματα των δημιουργών μπορεί να κρύβονται πίσω από το τελικό αποτέλεσμα.

Μάλιστα, πίσω από κάποιες εμμονές σκηνοθετών κρύβονται φοβίες, φετίχ, κατάλοιπα της παιδικής ηλικίας, στερεότυπα, προλήψεις, ακόμη και ο εθισμός στα ποτά, τα τσιγάρα και τα ξενύχτια. Ιδέες που έχουν καρφωθεί στο μυαλό των σκηνοθετών και περνούν στη μεγάλη οθόνη συνειδητά ή και ασυνείδητα και λειτουργούν καθοριστικά στο έργο τους.

Yπάρχουν και οι καλλιτεχνικές εμμονές, που κάνουν τους σκηνοθέτες αντιληπτούς στον μυημένο θεατή, ακόμη και από τα πρώτα πλάνα

Ποιοι είναι οι σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου, που οι εμμονές τους πολλές φορές καθόρισαν, εκτός από τον χαρακτήρα τους και το έργο τους;

Ο Χίτσκοκ οι ξανθιές και οι ένστολοι

Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ (1899 – 1980), ο φημισμένος «μετρ» της αγωνίας, ο ιδιοφυής σκηνοθέτης που δημιούργησε σπουδαία θρίλερ και ορισμένες από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, όπως «Δεσμώτης του Ιλίγγου», «Σιωπηλός Μάρτυς», «Υπόθεση Νοτόριους», «Ψυχώ».

Γνωστός για την εμμονή του με τις ξανθές – και ψυχρές – πρωταγωνίστριες στις ταινίες του, που για κάποιους ήταν μία επιλογή «κατασκευασμένη», προκειμένου να προωθήσει καλύτερα το έργο του. Για πολλούς, όμως, ήταν ένα φροϋδικό σύμπλεγμα, ένα φετίχ, ένα ανομολόγητο ερωτικό πάθος. Ο ίδιος είχε πει στην περίφημη συνέντευξή του στον Φρανσουά Τριφό για το θέμα αυτό: «Προτιμώ ηρωίδες με «υπόγεια» σεξουαλικότητα. Ραφιναρισμένες ξανθιές, πραγματικές κυρίες που μπορούν να μεταμορφωθούν σε πόρνες στην κρεβατοκάμαρα».

Την εξήγηση του αυτή ήρθε και διέλυσε η περίπτωση της Τίπι Χέντρεν όταν τον κατήγγειλε για σεξουαλικές παρενοχλήσεις, στα γυρίσματα της θαυμάσιας ταινίας «Τα Πουλιά» το 1964 και είχε αποχωρήσει από τα πλατό ουρλιάζοντας, μπροστά σε όλο το συνεργείο, «χοντρό γουρούνι». Μάλιστα, η Χέντρεν, μητέρα της Μέλανι Γκρίφιθ, αργότερα θα τον κατηγορήσει ότι είναι ο βασικός υπαίτιος των εμποδίων που μπήκαν στην καριέρα της στη συνέχεια.

Ο Χίτσκοκ, όμως, είχε και άλλες φοβίες που πέρασαν στη μεγάλη οθόνη, με βασικότερη αυτή των αστυνομικών, κάτι που οφείλεται σε μια παιδική ιστορία: όταν ο πατέρας του, θέλοντας να τον τιμωρήσει, τον άφησε στα κρατητήρια ενός αστυνομικού τμήματος για πολλές ώρες, όπως είχε εξομολογηθεί. Επίσης, φοβόταν τους αγνώστους, τα πλήθη και τα ύψη. Ειδικά το τελευταίο, το αξιοποίησε στον απόλυτο βαθμό στον «Δεσμώτη του Ιλίγγου» καθώς ο ήρωάς του πάσχει από υψοφοβία και την ιδιοφυή εναρκτήρια σκηνή.

Τζον Φορντ, το αγύριστο κεφάλι

Στον αντίποδα βρίσκεται ένας άλλος μεγάλος, πραγματικός θρύλος του αμερικανικού σινεμά, ο Τζον Φορντ (1894-1973), ο ρέκορντμαν των Όσκαρ σκηνοθεσίας, που είχε τις δικές του εμμονές. Ο δημιουργός των ταινιών «Αιχμάλωτη της Ερήμου», «Τα Σταφύλια της Οργής», «Αγαπημένη μου Κλημεντίνη», «Πόσο Πράσινη Ήταν η Κοιλάδα Μου», «Η Ταχυδρομική Άμαξα» και αυτός που έβγαλε από τη μετριότητα και έκανε σταρ τον Τζον Γουέιν, ήταν ένα αγύριστο κεφάλι, ιρλανδικής καταγωγής, παθιασμένος με το ποτό και το τσιγάρο, που θα έπαιζε μπουνιές για τις αρχές του.

Γκρινιάρης, ιδιότροπος, που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του όσον αφορά το καλλιτεχνικό του έργο, ήταν ικανός να διώξει άμεσα οποιονδήποτε βωμολοχούσε στα γυρίσματα και ειδικά μπροστά σε γυναίκα. Επίσης, είχε εμμονή με τους παραδόπιστους, την υποκρισία και γινόταν θηρίο με τους τραπεζίτες. Χαρακτηριστικό αυτής της εμμονής του είναι ο μόνος αρνητικός ρόλος του τραπεζίτη στην περίφημη «Ταχυδρομική Άμαξα».

Με τους τραπεζίτες και τη θεοποίηση του χρήματος είχε εμμονή και ο σπουδαίος Φρανκ Κάπρα («Μια Υπέροχη Ζωή», «Δεν θα τα Πάρεις Μαζί σου»).

Η μπουρζουαζία και η εκκλησία του Λουίς Μπουνιουέλ (1900- 1983)

Ο σημαντικότατος Ισπανός δημιουργός και βασικός εκπρόσωπος του σουρεαλιστικού σινεμά, στην εντυπωσιακή φιλμογραφία του («Ανδαλουσιανός Σκύλος», «Η Κρυφή Γοητεία της Μπουρζουαζίας», «Η Ωραία της Ημέρας») πάντα έβαζε στο στόχαστρό του την υποκρισία της αστικής τάξης και τις περισσότερες φορές την καθολική εκκλησία.

Αιτία αυτών των εμμονών του, το αυστηρό αστικό καθολικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε.

Άλλος ένας μεγάλος σκηνοθέτης, ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν αμφισβητούσε την ύπαρξη του Θεού στις περισσότερες ταινίες του.

Ιστορίες για ελέφαντες του Τζον Χιούστον

Η περιπετειώδης φύση του Τζον Χιούστον (1906-1987), η αγάπη του στο ποτό και στις γυναίκες, αλλά και η άσχημη άποψη που είχε για τους Αμερικανούς, τον κατέστησαν έναν από τους πλέον αιρετικούς του αμερικάνικου σινεμά. Ίσως γι’ αυτό θα καυτηριάσει σε πολλές ταινίες του το «αμερικάνικο όνειρο» και τον τρόπο ζωής, θα μιλήσει για θέματα ταμπού της εποχής του.

Ο δημιουργός των κλασικών ταινιών «Το Γεράκι της Μάλτας», Ο Θησαυρός της Σιέρα Μάντρε», ήταν ικανός να παρατήσει για μέρες τα γυρίσματα για να ακολουθήσει τα πάθη του. Όπως έγινε στην «Βασίλισσα της Αφρικής», που μεθοκόπαγε με τον Μπόγκαρντ και εξαφανίστηκε πραγματικά για να κάνει πράξη την εμμονή του, να βγει για σαφάρι στην Αφρική, κυνηγώντας ελέφαντες…

Ο Νονός και η Οικογένεια

Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, εκτός από το αδιαμφισβήτητο μεγαλοφυές ταλέντο του, ήταν γνωστός και για το κόλλημά του με την οικογένεια. Ο Ιταλοαμερικανός σκηνοθέτης («Η Συνομιλία», «Αποκάλυψη Τώρα» κλπ) στην τριλογία του αξεπέραστου «Νονού» θα βάλει ως πρωταγωνίστρια την αδελφή του Τάλια Σάιρ, ενώ στο τρίτο μέρος θα πρωταγωνιστήσει η άγουρη κόρη του Σοφία. Επίσης, θα χρησιμοποιήσει σε ταινίες αρκετούς συγγενείς του – ανάμεσά τους και τον Νίκολας Kέιτζ – ενώ ο πατέρας του Καρμίνε, εξαίρετος συνθέτης, θα συνεχίσει αυτό που ξεκίνησε ο Νίνο Ρότα, στον «Νονό», αλλά θα υπογράψει και τα σάουντρακ των ταινιών «Αποκάλυψη Τώρα», «Επαναστάτες Χωρίς Αύριο» κα.

Ο βιρτουόζος και η μαφία του Σκορσέζε

Ένας άλλος διάσημος Ιταλοαμερικάνος σκηνοθέτης, ο Μάρτιν Σκορσέζε, είναι γνωστός για την εμμονή του στον σκοτεινό κόσμο του εγκλήματος, γυρίζοντας αρκετές εμβληματικές γκανγκστερικές ταινίες («Τα Καλά Παιδιά», «Ο Πληροφοριοδότης» κλπ). Φημισμένος βιρτουόζος τής σκηνοθεσίας, ο Σκορσέζε στοχεύει πάντα το «αμερικάνικο όνειρο», ενώ μεγάλη ήταν και η επιρροή του από την καθολική εκκλησία, παρότι στη συνέχεια άρχισε να την αμφισβητεί.

Η απουσία του πατέρα του Στίβεν Σπίλμπεργκ

Ο φίλος και συνομήλικος των Κόπολα και Σκορσέζε, Στίβεν Σπίλμπεργκ, ένας από τους σημαντικότερους παραμυθάδες του αμερικάνικου σινεμά, φέρει βαρέως το εφηβικό τραύμα από τον χωρισμό των γονιών του και την απουσία του πατέρα. Κάτι που μπορεί να παρατηρήσει κανείς σε αρκετές ταινίες του («Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου», «E.T., ο Εξωγήινος», «Ιντιάνα Τζόουνς», «Κάπτεν Χουκ», «Πιάσε με Αν Μπορείς» κλπ), ενώ στο τελευταίο του βιογραφικό δράμα «The Fabelmans», εξηγεί με ευκρίνεια το ψυχολογικό του τραύμα, που τον ακολουθεί μέχρι σήμερα.

Βεβαίως, υπάρχουν και άλλοι πολλοί σκηνοθέτες με εμμονές, φοβίες, ταμπού και φετίχ. Ο Γούντι Άλεν με τις νέες κοπέλες και την ψυχανάλυση, ο καλτ σκηνοθέτης Αλεχάντρο Χοδορόφσκι («El Topo») έχει εμμονή με τον ευνουχισμό και την υποταγή τού άντρα, ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο με τους ωρολογιακούς μηχανισμούς, ενώ ο Κουέντιν Ταραντίνο έχει φετίχ με τα γυναικεία πόδια, τα οποία θα δείξει στο σύνολο του κινηματογραφικού του έργου.

πηγή: ΑΠΕ