Μεσανατολικό: Η φρίκη του πολέμου σε τρία μυθιστορήματα

Πώς να προσεγγίσεις τον αδιανόητο πόλεμο; Που δεν υπάρχει καμία λογική παρά μόνον το ένστικτο του αίματος; Πότε μπορεί να ηχήσει η ανθρωπιά, η αγάπη, η κοινή λογική και να εισακουστεί;

Ποιος μπορεί να αφουγκραστεί και να μας ψιθυρίσει πάλι από την αρχή το τι είναι ο άνθρωπος; Είναι μόνο κορμιά σφαγιασμένα άγουρων κοριτσιών και παραπεταμένα σε καρότσες; Είναι παιδιά σκοτωμένα; Είναι άντρες -απ’ όπου κι αν προέρχονται- με όπλα που δολοφονούν με μένος και μίσος; Η ανθρώπινη… μοίρα είναι μόνο σπαραγμός, δράμα, τραγικότητα, βία ανεξέλεγκτη και αδιέξοδο μέχρι να φαγωθεί κι ο τελευταίος απ’ αυτό το… μικρό καράβι το αταξίδευτο;

Τα «παραμύθια» του πολέμου

Τρεις συγγραφείς από τα σπλάχνα αυτού του μαυρο-κόκκινου κόσμου βουτούν μέσα στο αίμα και τη φρίκη τη γραφίδα τους, μέσα στο σκοτάδι του μεγαλύτερου Κακού και με ανθρωπιά, οξύνοια, αδιάλλακτη στάση μόνο υπέρ της ζωής και της αγάπης, μας αφηγούνται, μας φέρνουν αντιμέτωπους με το άφατο του πόνου κι από την άλλη, γλυκαίνουν την καρδιά μας για να παραμείνουμε όλοι άνθρωποι και να συναισθανθούμε, ακόμη και τον χειρότερο εχθρό, δηλαδή τον εαυτόν μας.

Ο Γιάσμινα Χάντρα από το Μαρόκο, πρώην στρατιωτικός που έχει υιοθετήσει γυναικείο ψευδώνυμο για να προφυλάξει τη ζωή του.

Ο Νταβίντ Γκρόσμαν, ένας άνθρωπος από το Ισραήλ που έχασε τον γιο του σε στρατιωτική επιχείρηση και ο Μαχί Μπινμπίν από το Μαρακές, που σπούδασε μαθηματικά στο Παρίσι και έχει αφιερώσει τη ζωή του στη ζωγραφική και τη λογοτεχνία.

Και οι τρεις ξύνουν τις πληγές του πολέμου, τις ανοίγουν μαεστρικά με το νυστέρι της τέχνης τους κι αφήνουν το κακό να ψηθεί στον ήλιο, να ξεφορμίσει, να μην έχει λόγο πια να υπάρχει στο άπλετο φως της ανθρωπιάς και της ελπίδας. Ποιος τα κάνει αυτά; Μα, η παραμυθητική λογοτεχνία που μόνο «παραμύθια» δεν λέει.

Πότε μπορεί να ηχήσει η ανθρωπιά, η αγάπη, η κοινή λογική και να εισακουστεί;

Οι ιστορίες ως… αντίδοτο του πολέμου

Ο Γιάσμινα Χάντρα στο μυθιστόρημά του, «Τρομοκρατικό χτύπημα» (εκδόσεις Καστανιώτη, μετάφραση Γιάννης Στρίγκος) μεταφέρει τον εφιάλτη της χώρας. Ένας χειρουργός Παλαιστίνιος ζει στο Ισραήλ, είναι επίσης παντρεμένος με μια Παλαιστίνια και κάποια στιγμή έρχεται αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη φρίκη.

Η γυναίκα του σε μια μακάβρια αποστολή γκρεμίζει όλον του τον κόσμο. Οι μηδαμινές αποστάσεις ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ο ανθρώπινος νους δεν αρκεί πια για να εξηγήσει. Ωστόσο, ο μαροκινός συγγραφέας καταφέρνει να αποτυπώσει όλο το κακό που φωλιάζει, αναπαράγεται και διαιωνίζεται.

Ένα σπαρακτικό αριστούργημα του Νταβίντ Γκρόσμαν, δραματικά επίκαιρο, το μυθιστόρημά του «Στο τέλος της γης» που εκδόθηκε αρχικά από τον Καστανιώτη και επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός σε μετάφραση από τη Λουίζα Μινάν.

Πώς γεννιούνται οι καμικάζι;

Οι άπειρες αποχρώσεις και επιστρώσεις ντου μίσους, της αγάπης, του πολέμου, της ζωής, της απώλειας. Μόλις ξεκίνησε και πάλι ο κύκλος του αίματος στη Γάζα, σ’ αυτόν τον άνθρωπο, αυτόν τον συγγραφέα πήγε η σκέψη μου αμέσως. Τον θυμάμαι στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, καλεσμένος από τον αείμνηστο Ανταίο Χρυσοστομίδη, να κρατάει το κοινό του σε πλήρη εγρήγορση με την αφοπλιστική του ειλικρίνεια.

Πώς «φτιάχνονται» οι καμικάζι; Οι λέξεις του Μαχί Μπινμπίν είναι σπαθιά σαμουράι που κόβουν και βάμμα θεραπείας για την ψυχή του αναγνώστη που διαβάζει. Στο μυθιστόρημά του, «Τα αστέρια του Σιντί Μουμέν» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση από την Έλγκα Καββαδία, παρακολουθούμε πώς από μια ομάδα αγοριών που μεγαλώνει σε μια επίγεια κόλαση, «γεννιούνται» αυτοί που γίνονται διατεθειμένοι να ανατιναχθούν στο όνομα του Θεού.