Αμαζόνιος: «Χιλιάδες» άγνωστες κατασκευές κρύβονται στη ζούγκλα

Οι ενδείξεις ότι ο Αμαζόνιος δεν είναι η παρθένα ζούγκλα που νομίζουμε ενισχύονται από μελέτη που εκτιμά ότι περισσότερες από 10.000 ανθρώπινες κατασκευές –από κανάλια και τείχη μέχρι γεωγλυφικά- μένουν να ανακαλυφθούν κάτω από την πυκνή βλάστηση.

Τα ευρήματα δίνουν νέες ενδείξεις για το ρόλο των αυτοχθόνων στη διαμόρφωση του μεγαλύτερου δάσους του κόσμου και ίσως προσφέρουν στήριξη σε φυλές που ζητούν να τους αποδοθούν επίσημα οι εκτάσεις των προγόνων τους.

Οι κατασκευές που γνωρίζουμε ίσως αντιστοιχούν μόλις στο 10% του πραγματικού αριθμού.

Η μελέτη βασίστηκε σε μια σχετικά νέα τεχνική που εντοπίζει οτιδήποτε εξέχει έστω και ελάχιστα πάνω από το έδαφος, ακόμα κι αν είναι καλυμμένο από δέντρα.

Η ανάλυση εντόπισε 900 γνωστά και 24 νέα χωματουργικά έργα σε μια περιοχή 5.315 τετραγωνικών μέτρων στη Βραζιλία.

Δεδομένου ότι η έκταση αυτή αντιστοιχεί μόλις στο 0,1% του Αμαζονίου, οι ερευνητές υπολόγισαν πόσα άλλες κρυμμένες κατασκευές μπορεί να κρύβονται στο σύνολο του δάσους, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η θερμοκρασία και η σύσταση του εδάφους κάθε περιοχής και η απόσταση από ποτάμια.

Οι υπολογισμοί οδηγούν στην εκτίμηση ότι στον Αμαζόνιο πρέπει να κρύβονται πάνω από 16.000 ανθρώπινες κατασκευές, αναφέρουν οι ερευνητές στο κορυφαίο περιοδικό Science.

Αν έχουν δίκιο, οι κατασκευές που γνωρίζουμε αντιστοιχούν μόλις στο 10% του πραγματικού αριθμού.

Ίχνη αρχαίων κτηρίων έρχονται συχνά στο φως σε αποψιλωμένες εκτάσεις (Diego Gurgel)

LIDAR

H ανάλυση βασίστηκε στην τεχνολογία του LIDAR, ένα είδος ραντάρ που λειτουργεί με ακτίνες λέιζερ και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αεροσκάφη για τη χαρτογράφηση του εδάφους.

Τα τελευταία χρόνια η τεχνική έχει φέρει επανάσταση στην αρχαιολογία, χρησιμοποιείται όμως και από την κυβέρνηση της Βραζιλίας για τη μέτρηση της βιομάζας στον Αμαζόνιο. Εκτός από τα δέντρα, όμως, ένα υπέρυθρο LIDAR μπορεί να βλέπει το ανάγλυφο του εδάφους με μεγάλη ακρίβεια.

Περισσότεροι από 130 ερευνητές, με επικεφαλής τον Βινίσιους Περιτάο του Εθνικού Ινστιτούτου Διαστημικής Έρευνας της Βραζιλίας, συγκέντρωσαν τα διαθέσιμα δεδομένα από τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση.

Η ανάλυση αποκάλυψε αχνά γεωμετρικά μοτίβα που πιθανώς αντιστοιχούσαν σε αρχαία χωριά, τόπους ιεροτελεστίας, μεγαλιθικές κατασκευές και άλλα ερείπια.

Τα δεδομένα του LIDAR ξεχωρίζουν το στρώμα της βλάστησης από το έδαφος (Vinicius Peripato)

Ανθρώπινο χέρι

Η μελέτη έδειξε επίσης ότι σε περιοχές με ενδείξεις προηγούμενης ανθρώπινης παρουσίας ήταν πιθανότερο να φύονται εξημερωμένα είδη δέντρων όπως το κακαόδεντρο και η καρυδιά Βραζιλίας.

Προηγούμενες έρευνες είδαν δείξει εξάλλου ότι η αφθονία τέτοιων δέντρων είναι μεγαλύτερη γύρω από αρχαιολογικούς χώρους.

«Παλιά ο κόσμος νόμιζε ότι [οι τροπικές ζούγκλες] είναι πραγματικά παρθένα δάση» σχολίασε στο δικτυακό τόπο του Science ο Τακέσι Ινομάτα, επικεφαλής προηγούμενης έρευνας με LIDAR στο Μεξικό.

Τα νέα ευρήματα μαρτυρούν ότι «ήταν ένας τόπος όπου κατοικούσαν άνθρωποι». Πρόκειται για ένα «σημαντικό βήμα για να κατανοήσουμε καλύτερα την περιοχή της Αμαζονίας».

Και όπως επισήμανε ο Εντουάρντο Νέβες του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο, ο οποίος δεν συμμετείχε στην τελευταία μελέτη, το τροπικό δάσος του Αμαζονλίου δεν είναι μόνο ένας θησαυρός βιοποικιλότητας αλλά και βιο-πολιτιστική κληρονομιά.

«Είναι πραγματικά το αποτέλεσμα της συνεξέλιξης των αυτοχθόνων φυλών και ενός δάσους στην πορεία χιλιετιών».