Γκάνα: Θορυβημένοι επιστήμονες από τα «στρατόπεδα» γυναικών που κατηγορούνται για μαγεία

Μεγάλη διαμάχη έχει ξεσπάσει στη μακρινή Γκάνα, γύρω από τα αμφιλεγόμενα στρατόπεδα μαγισσών, στα οποία καταλήγουν βίαια γυναίκες, αλλά και κάποιοι άνδρες που κατηγορούνται για μαγεία.

Τα θύματα κατηγοριών για μαγεία αντιμετωπίζουν την αποξένωση ή κάθε είδους αποκλεισμό -οικονομομικό, ψυχολογικό κτλ- από τις κοινότητές τους.

Την ίδια στιγμή όμως, ορισμένα χωριά στα βόρεια της χώρας έχουν γίνει διάσημα για τα καταφύγια που προσφέρουν σε «εξόριστους», όπως στα Βόρεια, τα Βορειοανατολικά και τη Σαβάνα.

Αυτά τα χωριά δεν δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό, αλλά είναι κοινότητες που επέλεξαν να επιδείξουν ένα ανθρωπιστικό πρόσωπο στους συνανθρώπους τους που διώχτηκαν.

Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που ζητάνε το κλείσιμό τους.

Ερευνώντας ο λέκτορας ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης Matthew Mabefam τη διαμάχη γύρω από τα λεγόμενα «στρατόπεδα μαγισσών» και κατά πόσο πρέπει να καταργηθούν, συμπεραίνει σε άρθρο του στο The Conservation ότι, δυστυχώς, κυβέρνηση και ΜΚΟ δεν κατάφεραν να διαχειριστούν το πρόβλημα.

Οι Αρχές εκκινούν από λάθος σημείο

Για ένα χρόνο, ο Matthew Mabefam έκανε επί τόπια έρευνα στη κοινότητα Gnani-Tindang στη βόρεια Γκάνα, στην οποία κατέληξαν μάγισσες και μάγοι, εκδιωγμένοι από τις κοινότητές τους.

«Η εκδίωξη συμβαίνει όταν κάποιος που κατηγορείται για μαγεία δεν είναι πλέον ευπρόσδεκτος στην κοινότητά του. Τους ζητούν να φύγουν και να μην επιστρέψουν ποτέ. Η μη τήρηση τέτοιων συμβουλών έχει συνέπειες, όπως βία, κακοποίηση, κοινωνικό αποκλεισμό και δολοφονίες».

Μερικές φορές οι άνθρωποι μετακομίζουν σε ένα χωριό που τους προσφέρει ασφάλεια αφού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μετά από άμεσες απειλές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι το βάζουν στα πόδια στις φήμες και μόνο ότι κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για μαγεία, λέει ο επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης.

Σε ένα άτομο το απείλησαν ότι θα του κάνουν ένα ξόρκι για να συμπεράνουν εάν έφταιγε για τον θάνατο ενός παιδιού. Εάν πέθαινε ο «κατηγορούμενος» τότε αυτό θα σήμαινε ότι ήταν ένοχος. «Τους είπα να προχωρήσουν» είπε ο ίδιος στον Mabefam. «Ήμουν διατεθειμένος να πεθάνω αν ήμουν ο υπεύθυνος για την ασθένεια του παιδιού. Μετά το τελετουργικό, δεν πέθανα. Ωστόσο, μου είπαν ότι δεν μπορούσα πλέον να μείνω μαζί τους στην κοινότητα» είπε το άτομο που κατηγορείται για μαγεία.

Μια γυναίκα είπε στον Mabefam πως μετά τον θάνατο του συζύγου της, οι συγγενείς την κατηγόρησαν για μαγεία.

«Τα πεθερικά μου είπαν ότι σκότωσα τον άντρα μου, αλλά δεν ξέρω τίποτα γι’ αυτό. Αρρώστησε και πέθανε μετά. Πώς μπορώ να σκοτώσω τον άντρα μου; Ήμουν τυχερή που δεν σκοτώθηκα. Επικράτησε πολύ χάος και μερικοί από τους ανθρώπους πρότειναν να με σκοτώσουν. Άλλοι διαφώνησαν και πρότειναν να με φέρουν στο Gnani-Tindang… Οι άνθρωποι του συζύγου μου με έφεραν εδώ».

Συχνά κατηγορούνται ηλικιωμένοι ανήμποροι να φροντίσουν τον εαυτό τους.  «Κοίταξέ με; Είμαι γέρος και αδύναμος τώρα. Δεν μπορώ να κάνω πολλά για τον εαυτό μου. Αλλά πρέπει να φέρω νερό, καυσόξυλα και να παρακαλέσω για φαγητό για να φάω. Εδώ είναι μοναχικά» αφηγείται ένας 80χρονος.

Πριν δύο χρόνια, ένα 12χρονο κορίτσι εξορίστηκε στο στρατόπεδο Καμπάγκα, επειδή παραμιλούσε στον ύπνο του!

Χρειάζεται και εκπαίδευση, όχι μόνο νόμους

Αν και πρόσφατα το κοινοβούλιο της Γκάνας ψήφισε ένα νομοσχέδιο κατά του κυνηγιού μαγισσών, επιφέροντας ακόμα και τη ποινή της φυλάκισης στους αυτόκλητους «διώκτες», ωστόσο σύμφωνα με τον Mabefam, αυτό από μόνο του δεν είναι η λύση.

«Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κήρυξη ορισμένων συμπεριφορών ως παράνομες -και επομένως ποινικά κολάσιμες- δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της προκατάληψης και των διακρίσεων που σχετίζονται με την ηλικία, το φύλο και την οικονομική κατάσταση των ανθρώπων.

Με άλλα λόγια, ο νόμος δεν θα αντιμετωπίσει τις εντάσεις που προκύπτουν όταν ο πολιτισμός διασταυρώνεται με την πραγματικότητα των ανθρώπων που γίνονται θύματα κατηγοριών για μαγεία» εξηγεί ο ανθρωπολόγος.

Για τον ίδιος, πρέπει να δοθεί προσοχή στα υποκείμενα κοινωνικά ζητήματα που οδηγούν τις κατηγορίες για μαγεία.

Για παράδειγμα, ακραίες ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών, ηλικιωμένων και νέων, πλουσίων και φτωχών. Η δημιουργία οδών που παρέχουν μια ισορροπία στην κοινωνία θα έχει αντίκτυπο στις κατηγορίες και την εξορία για μαγεία.

Πρέπει να υπάρξει εκπαίδευση από μικρή ηλικία σχετικά με την αξία τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών.

«Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις πατριαρχικές κοινωνίες της βόρειας Γκάνας» λέει ο ανθρωπολόγος. «Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων που οδηγούν σε κατηγορίες για μαγεία».

Τέλος, είναι ανάγκη να ακουστούν οι εμπειρίες όσων πέφτουν θύματα κατηγοριών για μαγεία., καθώς έτσι θα διασφαλιστεί ότι οι παρεμβάσεις δεν είναι αποκομμένες από την πραγματικότητά τους, καταλήγει ο Mabefam.