Τεχνητή Νοημοσύνη: Πώς οι αλγόριθμοι «εισβάλλουν» στην εργασία

Ένα από τα προβλήματα που έχουν ανακύψει στον εργασιακό τομέα, λόγω της εμφάνισης νέων τεχνολογιών, είναι η λήψη κρίσιμων αποφάσεων – πρόσληψης ή απόλυσης – μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Η πρώτη σύγκρουση για το ζήτημα αυτό είναι οι απεργίες που έγιναν στο Χόλιγουντ. Οι εργαζόμενοι αντέδρασαν, καθώς, μέσω των νέων τεχνολογιών, μπορούν να γίνουν σκαναρίσματα του προσώπου και του σώματος των ηθοποιών και με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης να επαναχρησιμοποιηθούν χωρίς να χρειάζεται να παίξουν ξανά οι πραγματικοί άνθρωποι.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της Guardian, πέρα από τον παραπάνω τομέα, η τεχνητή νοημοσύνη έχει αρχίσει να εισβάλλει από τα εργοστάσια μέχρι και τις εταιρείες οποιουδήποτε τομέα, κυρίως όμως του τεχνολογικού. Πλέον οι αλγόριθμοι παρακολουθούν την εργασιακή δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο. Οι επιπτώσεις θέτουν υπό αμφισβήτηση τόσο τους καθιερωμένους εργασιακούς κανόνες όσο και τους πυλώνες του συστήματος κοινωνικής ασφάλισής μας.

Το παράδειγμα της Amazon

Τρανό παράδειγμα επιχείρησης που ο αλγόριθμος γίνεται το αφεντικό είναι η Amazon. Η εξάρτηση της εταιρείας από αλγορίθμους για την εποπτεία της παραγωγικότητας των εργαζομένων στις αποθήκες της βρίσκεται υπό αυξανόμενο νομικό έλεγχο, με τους εργαζόμενους να διαμαρτύρονται ότι η συνεχής χρήση της τεχνολογίας παρακολούθησης είναι απάνθρωπη.

Οι αλγόριθμοι έχουν κυρίαρχο ρόλο στην Amazon: προσλαμβάνουν, αξιολογούν και απολύουν εκατομμύρια ανθρώπους με ελάχιστη ή καθόλου ανθρώπινη επίβλεψη. Ένας εργαζόμενος, πριν από την απεργία του Ιουλίου στην αποθήκη BHX4 της Amazon στο Κόβεντρι, δήλωσε: «Μπορούν να σε παρακολουθούν, ανά λεπτό, ανά εργασία – είναι μικροδιαχείριση».

Μερικές φορές υποστηρίζεται ότι η άνοδος των νέων «αλγοριθμικών αφεντικών», υπεύθυνων για την αυτοματοποίηση καθηκόντων όπως η πρόσληψη , η ανάθεση καθηκόντων, ο καθορισμός μισθών και ακόμη και οι απολύσεις, μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα, ειδικά σε μια εποχή στασιμότητας της παραγωγικότητας.

Ξεκίνησαν οι προσφυγές των εργαζομένων κατά των αλγορίθμων

Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους σε όλη την Ευρώπη έχουν επίσης προσφύγει κατά της τεχνητής νοημοσύνης και των αλγορίθμων στα δικαστήρια. Η απόφαση που διαμόρφωσε όλες τις μεταγενέστερες αγωγές ισότητας που αφορούν τους εργαζόμενους και την τεχνολογία της πλατφόρμας εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2021, όταν το ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου έκρινε ότι οι οδηγοί της Uber πρέπει να κατατάσσονται ως «εργαζόμενοι» και όχι ως ανεξάρτητοι, αυτοαπασχολούμενοι «συνεργάτες». Αυτή η ταξινόμηση έδινε στους οδηγούς δικαίωμα σε παροχές όπως ο κατώτατος μισθός, οι αμειβόμενες διακοπές και τα διαλείμματα. Η χρήση αλγορίθμων από την Uber για τη διαχείριση και τον έλεγχο των οδηγών αποτέλεσε βασικό παράγοντα στην απόφαση του δικαστηρίου.

Ένα δικαστήριο στις Κάτω Χώρες τάχθηκε υπέρ των εργαζομένων νωρίτερα φέτος σε μια άλλη υπόθεση κατά των κολοσσών υπηρεσιών μεταφοράς Uber και Ola. Η ετυμηγορία τόνισε ότι οι εν λόγω πλατφόρμες δεν πρέπει να αποκρύπτουν από τους οδηγούς δεδομένα σχετικά με την αυτοματοποιημένη λήψη αποφάσεων, την κατάρτιση προφίλ εργαζομένων και τις αξιολογήσεις διαχείρισης. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία της ανθρώπινης εποπτείας σε αποφάσεις όπως οι απολύσεις και το θεμελιώδες δικαίωμα των εργαζομένων να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που χρησιμοποιούν οι αλγόριθμοι για να καθορίσουν την τύχη τους.

Τον Ιούνιο, δικαστήριο του Παλέρμο έκρινε ότι η ισπανική πλατφόρμα διανομής τροφίμων Glovo, ηγέτης της αγοράς στην Ιταλία, πρέπει να αποκαλύψει τον τρόπο με τον οποίο ο αλγόριθμός της κατανέμει τα καθήκοντα στους εργαζομένους. Στο επίκεντρο αυτής της απόφασης βρίσκεται η απαίτηση για διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας αυτών των αλγορίθμων, η οποία είναι κομβικής σημασίας για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων στις πλατφόρμες.

Ξεκινά σταδιακά η μάχη της τεχνητής νοημοσύνης με τους εργαζόμενους

Η σύγκρουση των εργαζομένων με τα «αλγοριθμικά αφεντικά»

Ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο για να διασφαλίσει ότι αυτός ο ψηφιακός μετασχηματισμός ευθυγραμμίζεται με τις δημοκρατικές αρχές, με επίκεντρο τα δικαιώματα των εργαζομένων και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Η προτεινόμενη οδηγία της ΕΕ για την τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί μια παγκόσμια προσπάθεια οριζόντιας ρύθμισης των συστημάτων της. Ενσωματώνει αρκετές πτυχές, όπως η απαγόρευση της μαζικής βιομετρικής παρακολούθησης, των συστημάτων που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση συναισθημάτων, φύλου ή σεξουαλικού προσανατολισμού και των συστημάτων προληπτικής αστυνόμευσης.

Παρόλο που η τρέχουσα συνολική νομοθετική ρύθμιση της ΕΕ προσφέρει ένα παγκόσμιο παράδειγμα για τον περιορισμό των νέων τεχνολογιών, όταν πρόκειται για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων υπάρχει μια αποσύνδεση. Ούτε ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη ούτε μια προτεινόμενη οδηγία για την εργασία σε πλατφόρμες εξετάζουν ρητά τον αντίκτυπο των αλγορίθμων στις συνθήκες εργασίας, ούτε προβλέπουν την απαγόρευση της χρήσης αλγορίθμων για την απόλυση εργαζομένων.

Στην αναζήτηση ενός διαμεσολαβητή δεδομένων

Για να είναι οι αλγόριθμοι πραγματικά διαφανείς και δίκαιοι, ωστόσο, τα παραδοσιακά ιδρύματα, τα συνδικάτα και οι αρμόδιοι δημόσιοι φορείς πρέπει να μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που συλλέγουν οι εταιρείες τεχνολογίας, τηρώντας παράλληλα την ιδιωτικότητα των δεδομένων και το επιχειρηματικό απόρρητο.

Στην ουσία πρέπει να υπάρξει ένας νέος δημόσιος και ανεξάρτητος διαμεσολαβητής δεδομένων που να εξυπηρετεί το γενικό συμφέρον: έναν νέο δημοκρατικό θεσμό για την οργάνωση της εργασίας στον 21ο αιώνα.

Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση της διακυβέρνησης των δεδομένων και των αλγορίθμων, ώστε να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις τους και να μοιραστούν τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης.