Πριν αποφασίσει να μηνύσει τη Lizzo για σεξουαλική παρενόχληση, επίθεση και μια σειρά από άλλα αδικήματα νωρίτερα φέτος, η backup dancer, Arianna Davis, αναρωτήθηκε αν μεγαλοποιούσε τις ανησυχίες της για το εργασιακό της περιβάλλον. Περιοδεύοντας με την ευρέως αγαπημένη ράπερ και τραγουδίστρια, είχε γίνει μάρτυρας κάποιων παράξενων πραγμάτων: Η μήνυση που κατέθεσε μαζί με άλλες δύο χορεύτριες περιλαμβάνει τη φράση «μπανάνες που προεξείχαν από τους κόλπους των ερμηνευτριών». (Περισσότερα γι’ αυτό σε λίγο- η Lizzo έχει αρνηθεί όλους τους ισχυρισμούς.) Η Davis δήλωσε στο CNN: «Ξέρετε, η Lizzo μπορεί να γίνει ντίβα».

«Η Ντέιβις εξέφραζε μια κοινή ιδέα: Κάποιοι καλλιτέχνες δεν μπορούν παρά να κάνουν τους ανθρώπους γύρω τους να αισθάνονται σαν σκουπίδια. Ο όρος ντίβα έχει από καιρό χρωματιστεί με μισογυνισμό, αλλά αντί να γίνει παρωχημένος με την πρόοδο του φεμινισμού της ποπ κουλτούρας με την πάροδο των χρόνων, έχει γίνει μόνο πιο επίκαιρος» γράφει ο Spencer Kornhaber στο The Atlandic, έχοντας κυκλοφορήσει το βιβλίο του με τίτλο, On Divas, το οποίο επικεντρώνεται σε σολίστ -κυρίως γυναίκες- που εκφράζουν τις επιθυμίες τους με τρόπους που προκαλούν θέαμα και αντιπαραθέσεις. «Η ντιβοκρατία είναι σε εξέλιξη» σχολιάζει ο Kornhaber.

Η απογοήτευση στο θέμα της Lizzo έχει τις ρίζες της σε δύο ζητήματα. Το ένα είναι η υποκρισία: H ιδέα ότι ένας δημόσιος υπέρμαχος της συμμετοχικότητας θα καλλιεργούσε ένα κλίμα ντροπής για το σώμα και ρατσισμού. Το άλλο είναι, φυσικά, η απόλυτη αναπαραγωγή στερεοτύπων.

Η έννοια της «συμπεριφοράς της ντίβας» και η «bad bitch»          

Ιστορικά, πολλές ντίβες έφεραν έναν αέρα τραγικού δράματος, καθώς πάλευαν ενάντια στην ανδρική κακοποίηση, την αιχμαλωσία ή την αντικειμενοποίηση- σκεφτείτε τις Whitney Houston, Mariah Carey και Britney Spears. Η πατριαρχία δύσκολα έχει εξαφανιστεί, αλλά οι σημερινές ντίβες έχουν επιτυχώς θέσει σε πρώτο πλάνο θριαμβευτικές αφηγήσεις ανεξαρτησίας και ηγεσίας. Ακριβώς όπως το κίνημα #MeToo έθεσε υπό αμφισβήτηση ένα ολόκληρο πάνθεον ανδρικών αφεντικών -αποκαλύπτοντας τις καταχρήσεις τόσο των ροκ σταρ όσο και των διευθύνοντων συμβούλων- οι γυναίκες της ποπ πετύχαιναν σπάνια επίπεδα επιρροής ως καλλιτέχνιδες, επιχειρηματίες και πολιτικές προσωπικότητες. Με τα νέα επιτεύγματα ήρθαν και νέες προσδοκίες.

Η έννοια της «συμπεριφοράς της ντίβας» -που τόσο συχνά αποτελεί κώδικα που απορρίπτει τη γυναικεία επιθετικότητα ως παράλογη- έχει μετατοπιστεί.  Η Lizzo, η οποία δημιούργησε ένα εξειδικευμένο κοινό τη δεκαετία του 2010 πριν γίνει mainstream το 2019, φάνηκε να τελειοποιεί το νέο αρχέτυπο. Οι επιτυχίες της βοήθησαν στην περαιτέρω διάδοση της bad bitch, ενός όρου που μετατρέπει μια προσβολή σε σημείο υπερηφάνειας- σε έναν κόσμο που εφευρίσκει άσχημες ετικέτες για τις γυναίκες που λένε τη γνώμη τους, το να είσαι κακός είναι καλό. Στην περίπτωση της Lizzo, αντιμετώπιζε τα χαρακτηριστικά για τα οποία οι άνθρωποι μπορεί να προσπαθούσαν να την κατηγορήσουν -βάρος, φύλο, χρώμα δέρματος, φωνή, σεξουαλικό άνοιγμα, ενδιαφέρον για το φλάουτο- ως παράσημα τιμής. Αλλά η πρόκληση της Lizzo δεν ήταν μόνο δική της, προσέφερε ένα εμπνευσμένο παράδειγμα, που περιβάλλεται από σημασία.

Τραγουδώντας για την αποδοχή του σώματος και πουλώντας μια σειρά καλλίγραμμων ρούχων χωρίς αποκλεισμούς, περιηγήθηκε στο παράδοξο της σύγχρονης ντιβομανίας: Να λατρεύεται ως μοναδική, αλλά να αναδιαμορφώνει τον κόσμο έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ονειρεύονται να ακολουθήσουν τα ίχνη της. Αυτό ήταν, στην πραγματικότητα, το υποτιθέμενο νόημα του τηλεοπτικού σόου Lizzo’s Watch Out for the Big Grrrls του 2022, ενός ριάλιτι διαγωνισμού στον οποίο η τραγουδίστρια έκανε οντισιόν για γυναίκες ως βοηθητικές χορεύτριες. «Τα κορίτσια που μου μοιάζουν δεν εκπροσωπούνται», είπε σε ένα τρέιλερ. «Ήρθε η ώρα να σηκώσω τα μανίκια μου και να τις βρω μόνη μου».

Δείτε το βίντεο 

Το θέμα «μπανάνες»

Επιστρέφοντας λοιπόν στις μπανάνες, οι οποίες αναφέρονται σε αγωγή που κατατέθηκε την 1η Αυγούστου από τρεις πρώην χορεύτριες της Lizzo: Τις Arianna Davis, Crystal Williams και Noelle Rodriguez. Ισχυρίζονται ότι, ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στο Άμστερνταμ, η Lizzo κάλεσε τις χορεύτριές της σε ένα κλαμπ στην Red-light district. Προέτρεψε τα «μέλη του καστ να αγγίζουν εναλλάξ τις γυμνές καλλιτέχνιδες, να πιάνουν δονητές που εκτοξεύονται από τους κόλπους των καλλιτεχνών και να τρώνε μπανάνες που προεξέχουν από τους κόλπους των καλλιτεχνών» και πίεσε ιδιαίτερα μία από τις ενάγουσες, την Davis, να το κάνει αυτό παρά τη θέλησή της.

Για μερικούς ανθρώπους -συμπεριλαμβανομένων, ίσως, πολλών ακροατών της μουσικής της Lizzo- το να διασκεδάζουν με μια ποπ σταρ στην περιοχή των Κόκκινων Φώτων μπορεί να ακούγεται σαν μια διασκεδαστική ιστορία. Αλλά αυτή δεν είναι παρά μία από τις λίγες κατηγορίες που παρουσιάζουν το περιβάλλον της περιοδείας ως ένα περιβάλλον χωρίς όρια και ως ένα περιβάλλον που διέπεται από ιδιοτροπίες.

«Το να δουλεύεις για τη Μαντόνα μοιάζει με το να παρακολουθείς ένα πιτζάμα πάρτι που διοργανώνει μια γοητευτική ναρκισσίστρια που συγχέει τη σεξουαλική οικειότητα με τον έλεγχο – κάτι που είναι, όπως αποδεικνύεται, ακριβώς η προσωπικότητα που προβάλλεται στα τραγούδια της» γράφει ο Spencer Kornhaber στο The Atlantic.

«Αντίο, σκύλα!»

Η χοροδιδάσκαλος της Lizzo, Shirlene Quigley, η οποία επίσης έχει μηνυθεί, φέρεται να ενοχλούσε τις υπαλλήλους της με έναν αινιγματικό συνδυασμό σεξουαλικών σχολίων και χριστιανικού προσηλυτισμού (η Quigley χαρακτήρισε τις κατηγορίες «ψευδείς»). Υποτίθεται ότι η Lizzo και η χορογράφος, Tanisha Scott, σχολίασαν με τέτοιον τρόπο, που η Davis λέει ότι εξέλαβε ως κριτική για το βάρος και την ψυχική της υγεία. Ένας από τους ισχυρισμούς της μήνυσης είναι για σωματικό εκφοβισμό: Όταν η Noelle Rodriguez είπε ότι επρόκειτο να παραιτηθεί για μια απόφαση που είχε πάρει η σταρ, η Lizzo φέρεται να την πλησίασε, να χτύπησε τις αρθρώσεις των δαχτύλων της, να έκλεισε τις γροθιές της και να είπε: «Είσαι τυχερή. Είσαι τόσο γαμημένα τυχερή!» και «Αντίο, σκύλα!». Η χορεύτρια, σύμφωνα με την καταγγελία, αισθάνθηκε ότι η σταρ θα της είχε επιτεθεί αν δεν είχαν παρέμβει άλλοι.

Η απάντηση της Lizzo στη μήνυση είναι εξόχως προκλητική. Εκτός από την άρνηση των κατηγοριών στο δικαστήριο, στο Instagram, απέρριψε τους «ψευδείς ισχυρισμούς» με ανάρτηση, ενώ εξήγγειλε τη δική της «σκληρή δουλειά και τα υψηλά πρότυπα», λέγοντας: «Μερικές φορές πρέπει να παίρνω δύσκολες αποφάσεις, αλλά ποτέ δεν είναι πρόθεσή μου να κάνω κάποιον να νιώσει άβολα». Πρόσθεσε: «Είμαι πολύ ανοιχτή με τη σεξουαλικότητά μου και την έκφρασή μου, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ ή να επιτρέψω στους ανθρώπους να χρησιμοποιήσουν αυτή την ελευθερία για να με παρουσιάσουν ως κάτι που δεν είμαι». Η δήλωση ήταν τόσο μια άρνηση όσο και ένας ισχυρισμός.

Δείτε το βίντεο 

Η λαγνεία ως έκφραση ντιβισμού

Το θρυλικό ντοκιμαντέρ «Madonna: Truth or Dare», του 1991, το οποίο, όπως και πολλά έργα της Μαντόνα, παγίωσε και μετέδωσε μια ιδέα της ποπ επιτυχίας συνεχίζει να επηρεάζει ακόμα και σήμερα τους σταρ. Η ταινία επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στη σχέση μεταξύ της βασίλισσας της ποπ και των χορευτών που περιοδεύουν μαζί της. Και αυτή η σχέση ήταν οικεία και λίγο αμφισβητήσιμη.

Η ταινία Truth or Dare είναι πιο διάσημη για μια σκηνή στην οποία η Μαντόνα παίρνει βαθιά το στόμα της ένα γυάλινο μπουκάλι. Στην ίδια σκηνή, ζητά από έναν χορευτή γραφικές λεπτομέρειες για τη σεξουαλική του ζωή. Σε άλλο σημείο του ντοκιμαντέρ, προστάζει τους υπαλλήλους της να μπουν στο κρεβάτι μαζί της και τους φιλάει και τους αγκαλιάζει.

«Το να δουλεύεις για τη Μαντόνα μοιάζει με το να παρακολουθείς ένα πιτζάμα πάρτι που διοργανώνει μια γοητευτική ναρκισσίστρια που συγχέει τη σεξουαλική οικειότητα με τον έλεγχο – κάτι που είναι, όπως αποδεικνύεται, ακριβώς η προσωπικότητα που προβάλλεται στα τραγούδια της» γράφει ο Spencer Kornhaber στο The Atlantic.

«Θεέ μου, μου αρέσει να έχω παιδιά να προσέχω»

Περισσότερες από τρεις δεκαετίες αργότερα, λίγοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι το έργο της αυτό δεν βοήθησε να σπάσουν κάθε είδους κοινωνικά εμπόδια. Αλλά το να δουλεύεις για έναν απελευθερωτή είναι σαφές ότι δεν ήταν πάντα διασκεδαστικό. Ορισμένοι χορευτές μήνυσαν τη Madonna μετά την κυκλοφορία του Truth or Dare, ισχυριζόμενοι παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και συναισθηματική δυσφορία (η αγωγή διευθετήθηκε εξωδικαστικά). Στην ταινία, πετάει ομοφοβικές προσβολές και σε μια σκηνή, ο μοναδικός στρέιτ χορευτής στην ομάδα της φαίνεται να πληγώνεται από τη συγκαταβατική στάση της. «Κάθε γ@μημένη μέρα, μου πετάς αυτά τα αδερφίστικα πράγματα», λέει. Η Μαντόνα σχολιάζει: «Θεέ μου, μου αρέσει να έχω παιδιά να προσέχω».

Η συμπεριφορά του κακού αφεντικού δεν οδήγησε ποτέ στην ακύρωση της Μαντόνα- μάλλον, έγινε μέρος του μόνιμου μύθου της. Οι ιστορίες αυταρχικής και σκληρής συμπεριφοράς είναι ενδημικές στην κουλτούρα των διασημοτήτων, ειδικά στις περιπτώσεις των κανονικών divas όπως η Αρίθα Φράνκλιν και η Μπάρμπρα Στρέιζαντ.

Η απογοήτευση στο θέμα της Lizzo έχει τις ρίζες της σε δύο ζητήματα. Το ένα είναι η υποκρισία: H ιδέα ότι ένας δημόσιος υπέρμαχος της συμμετοχικότητας θα καλλιεργούσε ένα κλίμα ντροπής για το σώμα και ρατσισμού. Το άλλο είναι, φυσικά, η απόλυτη αναπαραγωγή στερεοτύπων.

*Με στοιχεία από theatlantic.com

Headlines