Γιατί η Ρωσία ακροβατεί στον πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ – Οι ρωσικοί ελιγμοί στη Μέση Ανατολή

Με το ξέσπασμα του νέου κύκλου αίματος στη Λωρίδα της Γάζας, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν προέτρεψε την ισραηλινή κυβέρνηση και τη Χαμάς να μην στοχεύουν αμάχους, τονίζοντας ότι πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να τερματιστεί γρήγορα ο πόλεμος.

Οι προσεκτικές δηλώσεις του Πούτιν και των «υπολοχαγών» του, σύμφωνα με αναλυτές, αντικατοπτρίζουν την προσπάθεια της Μόσχας να διατηρήσει καλούς δεσμούς τόσο με το Ισραήλ όσο και με τους Παλαιστίνιους.

Σύμφωνα με το The Associated Press η προσεκτική στάση του Κρεμλίνου οφείλεται στους μακροχρόνιους δεσμούς της Ρωσίας τόσο με το Ισραήλ, όσο και με τους Παλαιστίνιους, αλλά άλλους περιφερειακούς παράγοντες.

Το Κρεμλίνο ελπίζει να επεκτείνει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή, φιλοδοξώντας να παίξει ρόλο ειρηνοποιού. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντιμίτρι Πεσκόφ τόνισε ότι η Μόσχα πρέπει να διατηρήσει μια «ισορροπημένη προσέγγιση» και να συνομιλήσει και με τις δύο πλευρές, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να επιτρέψει στη Ρωσία να βοηθήσει στην επίτευξη διευθέτησης.

Η Ρωσία επιστρέφει στη Μέση Ανατολή

Σημειώνεται στη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, η Μόσχα είχε ταχθεί ξεκάθαρα κατά του Ισραήλ στην αραβοϊσραηλινή κυβέρνηση, παρέχοντας στους Παλαιστινίους στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη.

Το 1967 μάλιστα η ΕΣΣΔ έφτασε στο σημείο να διακόψει διπλωματικούς δεσμούς με το Τελ Αβίβ. Η κατάσταση άλλαξε μόνο μετά την πρώτη της ΕΣΣΔ, το 1991.

Αν και τα πρώτα χρόνια, η Ρωσία δεν μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στη περιοχή, λόγο της οικονομικής της κατάρρευσης, ωστόσο, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Πούτιν, προσπάθησε να αναβιώσει παλιές συμμαχίες της Μέσης Ανατολής διατηρώντας παράλληλα θερμούς δεσμούς με το Ισραήλ.

Η Μόσχα έχει επανειλημμένα φιλοξενήσει τόσο τον Παλαιστίνιο ηγέτη Αμπάς, όσο και τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου

Το έτος που η Ρωσία μπήκε ξανά δυναμικά στο μεσανατολικό παιχνίδι ήταν το 2015, όταν έστειλε πολεμικά αεροσκάφη και στρατεύματά της στον παλιό σύμμαχό της, τη Συρία, συνεργαζόμενοι με το Ιράν για να στηρίξουν το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ Άσαντ εν μέσω εμφυλίου πολέμου.

Η ρωσική επέμβαση επέτρεψε στον Άσαντ να ανακτήσει τον έλεγχο στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας και να συμβάλει στην επέκταση της επιρροής της Μόσχας στη Μέση Ανατολή.

Ρωσοϊσραηλινές σχέσεις: δύσκολο στοίχημα

Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία και το Ισραήλ επέκτειναν σταθερά τις εμπορικές και άλλες επαφές τους και ενίσχυσαν τους δεσμούς τους για την ασφάλεια.

Περισσότεροι από 1 εκατ. άνθρωποι από τη Ρωσία και άλλα μέρη της ΕΣΣΔ μετακινήθηκαν στο Ισραήλ, μια εξέλιξη που Ρώσοι και Ισραηλινοί αξιωματούχοι περιέγραψαν ως σημαντικό παράγοντα για την εδραίωση των δεσμών.

Οι σχέσεις της Μόσχας με το Ισραήλ παρέμειναν ισχυρές εν μέσω των επιχειρήσεων της Ρωσίας στη Συρία, ακόμη και όταν ο ισραηλινός στρατός επιτέθηκε συχνά στις ιρανικές δυνάμεις που είχαν συνεργαστεί με τα ρωσικά στρατεύματα στη χώρα.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου κατά την τελετή κατάθεσης λουλουδιών στον Τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη στον Κήπο του Αλεξάνδρου στη Μόσχα, Ρωσία, 9 Μαΐου 2018. (REUTERS)

Ρώσοι και Ισραηλινοί στρατιώτες διατήρησαν κανάλια επικοινωνίας εν μέσω των μαχών στη Συρία.

Αν και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έβαλε ξανά σε δοκιμασία τις ρωσο-ισραηλινές σχέσεις, οι ισραηλινές αρχές ακολούθησαν μια λεπτή γραμμή, εκφράζοντας την υποστήριξή τους στο Κίεβο, αλλά αρνούνται να του παράσχουν όπλα. Πολλοί Ισραηλινοί εξοργίστηκαν από τον ισχυρισμό του Πούτιν ότι ο Ζελένσκι, ένας Εβραίος, ήταν στην πραγματικότητα νεοναζί. Ο Ρώσος πρόεδρος επαίνεσε επίσης τις ισραηλινές μεσολαβητικές προσπάθειες στην αρχή των μαχών.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου εξήγησε την απροθυμία της κυβέρνησής του να στείλει στρατιωτικό εξοπλισμό στο Κίεβο τονίζοντας την ανάγκη διατήρησης επαφών ασφαλείας με τη Μόσχα στη Συρία και εκφράζοντας την ανησυχία ότι τα όπλα που παρέχονται στην Ουκρανία μπορεί να καταλήξουν στα χέρια του Ιράν, μια δήλωση που εξόργισε Ουκρανούς αξιωματούχους.

Βέβαια,  μετά το ξέσπασμα του νέου αραβοϊσραηλινού πολέμου, ο Πούτιν είπε ότι ο πόλεμος είχε τις ρίζες του στην αδυναμία δημιουργίας ενός κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους σύμφωνα με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ που ο ίδιος χαρακτήρισε «μεγάλη αδικία». Σημείωσε, μάλιστα ότι οι πολιτικές εποικισμών του Ισραήλ έχουν επιδεινώσει την κατάσταση.

Σχέσεις Μόσχας-Παλαιστίνης

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Μόσχα ήταν ο κύριος υποστηρικτής των Παλαιστινίων, προσφέροντάς τους πολιτική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη. Η ΕΣΣΔ παρείχε γενναιόδωρη βοήθεια, εκπαιδεύοντας παλαιστινιακές δυνάμεις και παρέχοντας όπλα.

Ενώ αυτοί οι δεσμοί αποδυναμώθηκαν μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, καθώς το Κρεμλίνο επικεντρώθηκε στα εσωτερικά προβλήματα της παρηκμασμένης χώρας, ο Πούτιν κινήθηκε για να τις αναζωογονήσει.

Η Μόσχα έχει επανειλημμένα φιλοξενήσει τον παλαιστίνιο ηγέτη Αμπάς, αλλά έχει προσεγγίσει και τη Χαμάς. Αρκετοί ηγέτες της Χαμάς έχουν επισκεφθεί τη Μόσχα, συμπεριλαμβανομένου του Ισμαήλ Χανίγιε, ο οποίος είχε συνομιλίες με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τον Σεπτέμβριο του 2022.

Προσέγγιση με Ιράν και Σαουδική Αραβία

Μετά την σοβιετική κατάρρευση, η Ρωσία και το Ιράν σφυρηλάτησαν στενούς δεσμούς, ενώ η Μόσχα έχτισε τον πρώτο πυρηνικό σταθμό του Ιράν. Οι σχέσεις τους έγιναν στενότερες εν μέσω του συριακού πολέμου όταν συνεργάστηκαν για να στηρίξουν την κυβέρνηση του Άσαντ.

Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, το Ιράν παρείχε στη Μόσχα εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποίησε ο ρωσικός στρατός εναντίον των ενεργειακών εγκαταστάσεων της Ουκρανίας και άλλων βασικών υποδομών. Σε αντάλλαγμα, η Μόσχα αναμένεται να προσφέρει στο Ιράν προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη και άλλα σύγχρονα όπλα.

Η Μόσχα κατάφερε μάλιστα να αναπτύξει δεσμούς και με έναν παραδοσιακό σύμμαχο των ΗΠΑ. Παρόλο που η Ρωσία υποστήριξε τον Άσαντ στη Συρία ενώ οι Σαουδάραβες υποστήριζαν τους εχθρούς του, η Μόσχα και το Ριάντ κατάφεραν να παραμερίσουν σημαντικά τις διαφορές τους σχετικά με τη Συρία και να επεκτείνουν τη συνεργασία σε άλλα θέματα.

Ο Πούτιν έχει σφυρηλατήσει ισχυρούς προσωπικούς δεσμούς με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και οι δύο τους ήρθαν πιο κοντά καθώς οι σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας δοκιμάζονται τελευταία.

Οι δεσμοί του Πούτιν με τον Μπιν Σαλμάν άνοιξαν το δρόμο για μια συμφωνία του ΟΠΕΚ+ για τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου, της οποίας ηγήθηκαν Μόσχα και Ριάντ, βοηθώντας στην ενίσχυση της πτώσης των τιμών του πετρελαίου προς όφελος των χωρών παραγωγής πετρελαίου.

Οι ΗΠΑ απέτυχαν

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ρωσία προσπάθησε επίσης να χαρακτηρίσει τις εχθροπραξίες ως αποτυχία της πολιτικής των ΗΠΑ, ευελπιστώντας να αποσπάσει τη προσοχή της Ουάσιγκτον και των συμμάχων της από το να διατηρήσουν τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία

Ο Πούτιν το χαρακτήρισε ως αντανάκλαση αυτού που ονόμασε μια «κραυγαλέα αποτυχία» των ειρηνευτικών προσπαθειών της Ουάσιγκτον, κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι έχουν δώσει απλή ελεημοσύνη στους Παλαιστίνιους, δίνοντας λίγη προσοχή στα θεμελιώδη ζητήματα που σχετίζονται με το κράτος.

Η Μόσχα ελπίζει επίσης ότι οι μάχες θα αποσπάσουν την προσοχή της Ουάσιγκτον και των συμμάχων της από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τελικά θα διαβρώσουν τη δυτική υποστήριξη προς το Κίεβο.

Ο Πεσκόφ χλεύασε ακόμη και τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, λέγοντας ότι ζηλεύει για το πώς οι ΗΠΑ αναγκάζονται τώρα να επικεντρωθούν στη στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ.