Ημικρανία: Στο 5% των παθήσεων που προκαλούν αναπηρία διεθνώς

Ένας έντονος πονοκέφαλος είναι κάτι που όλοι λίγο-πολύ έχουμε νιώσει κάποια στιγμή, είτε λόγω κούρασης, είτε λόγω έντασης. Τις περισσότερες φορές όμως, είναι κάτι παροδικό και την επόμενη ημέρα μπορούμε να ασχοληθούμε με την καθημερινότητά μας χωρίς πρόβλημα.

Τι γίνεται όμως όταν ο πόνος εντοπίζεται σε συγκεκριμένο σημείο, διαρκεί, επανέρχεται και το κεφάλι μας «πάει να σπάσει»; Μήπως πρόκειται τελικά για ημικρανία;

«Ο πονοκέφαλος και η ημικρανία είναι δύο όροι που συχνά συγχέονται. Απαιτείται η σωστή αναγνώριση ούτως ώστε να υπάρξει η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση. Η ημικρανία, συνήθως, εμφανίζεται στη μία πλευρά του κεφαλιού δηλαδή στο μισό μέρος, εξ’ ού και η λέξη ημι-κρανία, ως έντονος, παλλόμενος πόνος που συνήθως συνοδεύεται από συμπτώματα όπως ναυτία, έμετο, φωτοφοβία και αύρα. Αντιθέτως, ο πονοκέφαλος συνήθως εμφανίζεται και στις δύο πλευρές χωρίς τα παραπάνω συμπτώματα», εξηγεί στο in.gr η κ. Ειρήνη Λυκούδη Ειρήνη, Διδάκτωρ Πανεπιστήμιου Αθηνών, Διευθύντρια Αναισθησιολόγος και Υπεύθυνη του Ιατρείου Πόνου του Π.Γ.Ν Ν.Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο».

«Η πρωτοεμφανιζόμενη ημικρανία μετά το 50ο έτος, δεν είναι συνηθισμένη και απαιτεί άμεση αξιολόγηση από ειδικό ιατρό»

Σύμφωνα με την ίδια, η ημικρανία είναι μία από τις 200 αναγνωρίσιμες διαταραχές κεφαλαλγίας και είναι η κύρια αιτία «κακής» υγείας του παγκόσμιου πληθυσμού. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στις ΗΠΑ, αναφέρει ότι επηρεάζει το 14-15% του παγκόσμιου πληθυσμού και ευθύνεται για το 4,9% των παθήσεων της υφηλίου με «αναπηρία», δηλαδή οι ασθενείς έχουν περιορισμένη λειτουργικότητα και επηρεασμένη ποιότητα ζωής που οφείλεται στην ίδια την νόσο.

Στη χώρα μας, περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωποι υποφέρουν από ημικρανία, ενώ ειδικά στις γυναίκες νεαρής και μέσης ηλικίας το ποσοστό αγγίζει το 18-20%.

Πιο ευάλωτοι

Η ημικρανία επηρεάζει 3 φορές περισσότερο τις γυναίκες από ό,τι τους άντρες και ιδιαίτερα τους καπνίζοντες. Εμφανίζεται συχνότερα στις πληθυσμιακές ομάδες με έντονο στρες, αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, έντονη σωματική κόπωση, κακές διαιτητικές συνήθειες, ορμονικές διαταραχές ή διαταραχές ύπνου.

Τέσσερα στάδια

Η κ. Λυκούδη σημειώνει πως η ημικρανία περιλαμβάνει 4 στάδια-φάσεις, τα οποία μπορεί να μην εμφανιστούν όλα σε κάθε πάσχοντα.

• Το πρώτο και προειδοποιητικό στάδιο μπορεί να περιλάβει ευαισθησία στο φως, στον ήχο, διαταραχές στην όραση.
• Το δεύτερο στάδιο είναι το στάδιο της αύρας, όπου ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί μουδιάσματα στα χέρια ή στο πρόσωπο.
• Το τρίτο στάδιο της κρίσης, όπου ο ασθενής υποφέρει από δυνατό-αφόρητο πόνο, στη μία πλευρά της κεφαλής του, μπορεί να διαρκεί ώρες ή ακόμη και ημέρες.
• Στο τέταρτο στάδιο, αυτό της ανάρρωσης, ναι μεν δεν υπάρχει πόνος, αλλά το άτομο δεν μπορεί να συγκεντρωθεί και αισθάνεται εξαντλημένο.

Πότε εμφανίζεται η ημικρανία

Η ημικρανία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Σε μερικούς ανθρώπους πρωτοεμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία, ενώ στα κορίτσια εμφανίζεται συχνά με την έμμηνο ρύση.

Πιο σπάνια, πρωτοεμφανίζεται στη μέση ηλικία, ενώ όσο περνούν τα χρόνια μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης. Γενικά η συχνότητα των κρίσεων είναι εντονότερη κατά την 4η δεκαετία της ζωής και συνήθως εξασθενεί σταδιακά και αισθητά μετά την ηλικία των 50 ετών.

Παρόλα αυτά, όλοι οι ασθενείς με ημικρανία δεν ακολουθούν αυτόν τον γενικό κανόνα καθώς υπάρχουν και εκείνοι των οποίων η συχνότητα αυξάνεται με το πέρασμα της ηλικίας, καταλήγοντας να βιώνουν, ακόμη και καθημερινά, μία ανυπόφορη κατάσταση χρόνιας ημικρανίας.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η πρωτοεμφανιζόμενη ημικρανία μετά το 50ο έτος, δεν είναι συνηθισμένη και απαιτεί άμεση αξιολόγηση από ειδικό ιατρό.

Αίτια

Η ακριβής αιτία που προκαλεί ημικρανία δεν έχει αποσαφηνιστεί, εντούτοις σχετίζεται με γενετική- κληρονομική προδιάθεση.

Διάφοροι εσωτερικοί ή εξωτερικοί παράγοντες, οι λεγόμενοι εκλυτικοί, είναι ικανοί να πυροδοτήσουν κρίση ημικρανίας.

Αλλαγές που φέρνουν στρες

Ο κυριότερος παράγοντας είναι το στρες.

Μελέτες αναφέρουν ότι η συχνότητα και η ένταση της ημικρανίας αυξάνεται μετά από έκθεση του οργανισμού σε καταστάσεις παρατεταμένου στρες, όπως μετά από αλλαγή εργασίας, συναισθηματική ή οικονομική απογοήτευση, υποβολή εξετάσεων, έντονη σωματική κόπωση κ.α.

Ορμόνες

Ένας άλλος σημαντικός εκλυτικός παράγοντας είναι οι ορμονικές διαταραχές.

Έχει διαπιστωθεί ότι η πτώση των επιπέδων οιστρογόνων κατά την έμμηνο ρύση, η λήψη αντισυλληπτικών και ορμονικές θεραπείες, πολλαπλασιάζουν την εμφάνιση της ημικρανίας.

Τροφές – μυρωδιές

Επίσης, υπάρχουν τροφές που μπορεί να πυροδοτήσουν την ημικρανία όπως είναι η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης, το κόκκινο κρασί, τα παλαιωμένα τυριά, τα επεξεργασμένα κρεάτα-αλλαντικά και οι επεξεργασμένες τροφές που περιέχουν ασπαρτάμη.

Περιβάλλον

Ακόμη, ο έντονος φωτισμός, οι δυνατοί και συνεχόμενοι ήχοι, οι έντονες μυρωδιές, η έντονη σωματική δραστηριότητα μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση ημικρανίας καθώς και οι απότομες αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες, για παράδειγμα το ωράριο ύπνου. Τέλος, οι περιβαλλοντικές αλλαγές έχουν συσχετιστεί με εμφάνιση ημικρανίας όπως είναι οι απότομες αλλαγές στη θερμοκρασία ή στη βαρομετρική πίεση.

Πρόληψη

Η κ. Λυκούδη, επισημαίνει ότι υπάρχει δυνατότητα πρόληψης της ημικρανίας, εξηγώντας πως «η Αμερικάνικη Εταιρεία Κεφαλαλγίας προτείνει κατευθυντήριες οδηγίες πρόληψης που περιλαμβάνουν ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης τακτικής άσκησης, υγιεινής διατροφής, επαρκούς ενυδάτωσης και ύπνου, αποφυγή εκλυτικών παραγόντων και ασκήσεις χαλάρωσης για την επίτευξη ψυχοσωματικής ισορροπίας. Προτείνουν την κατανάλωση τροφών, όπως το καστανό ρύζι, τα φυλλώδη λαχανικά, τα μη εσπεριδοειδή φρούτα και την λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, όπως το μαγνήσιο, το συνένζυμο Q10, τη βιταμίνη Β2 κ.α.

Παράλληλα προτείνεται φαρμακευτική αγωγή, η οποία είτε χορηγείται ως προφυλακτική θεραπεία και λαμβάνεται ανεξαρτήτου εμφάνισης ημικρανίας σε ασθενείς με θετικό ιστορικό, είτε χορηγείται στα πρώιμα στάδια της ημικρανίας, τα λεγόμενα προειδοποιητικά, και διακόπτει τον καταρράκτη πυροδότησης της.

Τέλος, οι ενέσεις botox, η διακρανιακή μαγνητική διέγερση και οι εναλλακτικές θεραπείες όπως ο βελονισμός, η βιοανάδραση κλπ, συμπληρώνουν το παζλ της πρόληψης.

Θεραπείες

Τα μέσα που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση της ημικρανίας περιλαμβάνουν θεραπείες- φάρμακα που δίνονται είτε στην οξεία φάση, δηλαδή την ώρα που βιώνει ημικρανία ο ασθενής, είτε προληπτικά, όπως αναφέρθηκε.

Σε κάθε περίπτωση ο ασθενής που πάσχει από ημικρανία πρέπει να επισκέπτεται τον ειδικό ιατρό, ο οποίος αξιολογεί την κατάσταση, με προσεκτικό ιστορικό και ενδελεχή κλινική εξέταση και εάν χρειαστεί μπορεί να υποβάλλει τον ασθενή σε κατάλληλες εξετάσεις. Όλα αυτά θα οδηγήσουν στη σωστή διάγνωση για το είδος της κεφαλαλγίας, προκειμένου να ακολουθηθεί εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση.

Επ’ ουδενί ο ασθενής, από μόνος του (χωρίς ιατρική γνωμάτευση), δεν πρέπει να λάβει φάρμακα, διότι μπορεί να βλάψουν την υγεία του.