Ένα ταμείο καινοτομίας για τις επιπλέον πιστώσεις των νέων τεχνολογιών υγείας

Περίπου 8.000 νέες φαρμακευτικές δραστικές ουσίες βρίσκονται υπό έρευνα από τις φαρμακευτικές βιομηχανίες διεθνώς, και μία – μία με τη σειρά της, παίρνει το δρόμο για έγκριση της χρήσης της από τους ρυθμιστικούς φορείς όπως ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων και Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων.

Όμως, ενώ στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί πάνω από 160 νέα φάρμακα, στη χώρα μας έχουν φτάσει μόνο τα 90. Κι αυτά με τη σειρά τους, δεν είναι εύκολα διαθέσιμα στους ασθενείς, είτε γιατί υπάρχουν περιορισμοί στη διάθεσή τους (χρειάζονται προέγκριση), είτε γιατί δεν αποζημιώνονται πλήρως από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Σημαντικός λόγος για τους περιορισμούς αυτούς, είναι οι προκαθορισμένοι πόροι που διατίθενται στο σύστημα υγείας της χώρας.

Οι προβληματισμοί αυτοί αναφορικά με το κόστος των φαρμάκων νέας τεχνολογίας δεν αποτελούν ελληνικό «προνόμιο», αφού ούτως ή άλλως το κάθε κράτος έχει συγκεκριμένο προϋπολογισμό για την περίθαλψη του πληθυσμού του.

H ύπαρξη ενός Ταμείου Καινοτομίας μπορεί να επιταχύνει την πρόσβαση σε νέα φάρμακα και θεραπείες, ιδίως για σπάνιες ή παραμελημένες ασθένειες

Έτσι, για την αποτελεσματική κάλυψη των ασθενών, πολλές χώρες εφαρμόζουν το σύστημα «σάρωσης ορίζοντα» προβλέποντας τις απαιτούμενες πιστώσεις για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών.

Η σάρωση ορίζοντα αποτελεί εργαλείο προβλεψιμότητας για τις δαπάνες των συστημάτων υγείας

Επιπλέον πιστώσεις

Οι πρόσθετες πιστώσεις τείνουν να δείχνουν αναπόφευκτες, καθώς τα νέα αυτά φάρμακα συνήθως απευθύνονται σε παθήσεις που μέχρι τώρα η ιατρική ανάγκη ήταν ακάλυπτη, παρέχοντας θεραπεία σε μέχρι τώρα ανίατες ασθένειες, αλλάζοντας την πορεία της νόσου ή βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Για το θέμα μίλησε στο in.gr o επίκουρος καθηγητής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης, ορίζοντας τη «σάρωση ορίζοντα» ως τη διαδικασία συστηματικού εντοπισμού νέων, αναδυόμενων ή ήδη υπαρχουσών τεχνολογιών υγείας που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν την υγεία, τις υπηρεσίες υγείας και τα συστήματα υγείας, ή/και την κοινωνία.

«Η Σάρωση Ορίζοντα καλείται να αναδείξει λύσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με τις τρέχουσες και μελλοντικές τάσεις της καινοτομίας στην υγεία και την ιατρική περίθαλψη και να υποστηρίξει κατάλληλα τα εμπλεκόμενα μέρη (κανονιστικοί οργανισμοί, βιομηχανία, ασθενείς, επαγγελματίες υγείας, πληρωτές) στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στα συστήματα υγείας», είπε ο κ. Αθανασάκης και συνέχισε: «Η διαδικασία συμβάλει στην προετοιμασία των συστημάτων υγείας για παρεμβάσεις που πρόκειται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία. Τέτοιες διαδικασίες εφαρμόζουν ήδη στην Ευρώπη, η Ιταλία, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και Αγγλία.

Πέρυσι ψηφίστηκε και στη χώρα μας σχετικός νόμος, βάσει του οποίου ζητείται από τις φαρμακευτικές να γνωστοποιήσουν τα φάρμακα που πρόκειται να φέρουν για έγκριση την επόμενη χρονιά και για τα οποία θα ζητήσουν αξιολόγηση και αποζημίωση.

Ταμεία Καινοτομίας

Καθώς οι πόροι είναι πεπερασμένοι, ο κ. Αθανασάκης σε συνεργασία με ομολόγους του, κατέθεσαν πρόταση για δημιουργία Ταμείου Καινοτομίας, ως μηχανισμού χρηματοδότησης για την αποζημίωση επιλεγμένων φαρμάκων (συνήθως καινοτόμων φαρμάκων και φαρμάκων που αντιμετωπίζουν μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες).

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι προηγμένες τεχνολογίες, πρόκειται να διεισδύσουν στα συστήματα υγείας και να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην βελτίωση της ποιότητας ζωής, προσδόκιμου ζωής αλλά και να επηρεάσουν τα οικονομικά των χωρών, τα τρέχοντα και επόμενα έτη.

Οι προηγμένες φαρμακευτικές θεραπείες και τα φάρμακα σχήματος PRIME (priority medicines) είναι ταχέως εξελισσόμενες θεραπείες που αποτελούν ορόσημο και υπόσχονται σημαντικό θεραπευτικό όφελος για ασθενείς με ένα ευρύ φάσμα ασθενειών και παθήσεων.

«Ένα Ταμείο Καινοτομίας μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων παρέχοντας χρηματοδοτική στήριξη στην κάλυψη αυτών των θεραπειών, διευκολύνοντας με αυτόν τον τρόπο την έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών», σημείωσε ο κ. Αθανασάκης.

Καλύτερη πρόσβαση

H ύπαρξη ενός Ταμείου Καινοτομίας μπορεί να επιταχύνει την πρόσβαση σε νέα φάρμακα και θεραπείες, ιδίως για σπάνιες ή παραμελημένες ασθένειες όπου υπάρχουν περιορισμένες ή καθόλου υπάρχουσες θεραπευτικές επιλογές, επεσήμανε ο κ. Αθανασάκης και πρόσθεσε ότι μπορεί παράλληλα να ενθαρρύνει τις επενδύσεις από τις φαρμακευτικές εταιρείες για θεραπείες σε σπάνιες νόσους, καθώς το κίνητρο είναι περιορισμένο εφόσον μικρός πληθυσμός ασθενών αναμένεται να ωφεληθεί.

Το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει όμως να λειτουργεί συνδυαστικά με μια σειρά άλλων μεταρρυθμίσεων όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας, η εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων και η ανάπτυξη των μητρώων ασθενών που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη βιωσιμότητα της δαπάνης.

Ειδικά για την Ελλάδα, μια τέτοια μεταρρύθμιση θα μπορούσε να αποτελέσει «γέφυρα» από την έγκριση του φαρμάκου από τον ΕΜΑ μέχρι την αξιολόγησή του από τα αρμόδια όργανα στη χώρα μας, να συμβάλει στη συλλογή δεδομένων πραγματικού κόσμου σε μετεγκριτικές διαδικασίες και να βελτιώσει την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες ιδίως για ακάλυπτες ανάγκες υγείας.

Τιμή και αποζημίωση

Τα προϊόντα νέας τεχνολογίας θα μπορούσαν να τιμολογούνται και να αποζημιώνονται στη βάση συμφωνιών ελεγχόμενης εισόδου (managed – entry agreements) παρά τα προβλήματα των συμφωνιών αυτών, οι οποίες έχουν ταυτόχρονα τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν ιδιαιτερότητες που συνδέονται με την αποζημίωση των προηγμένων θεραπειών.

Στη χώρα μας η εφαρμογή τους αποτελεί πρόκληση εξαιτίας του κατακερματισμένου συστήματος περίθαλψης και η έλλειψη ισχυρής υποδομής δεδομένων υγείας, αν και η ψηφιακή μεταρρύθμιση που επιχειρείται, φαίνεται να αποτελεί σημαντική ευκαιρία.

Παρόλα αυτά, είναι αναγκαία η ανάπτυξη τυποποιημένων μέτρων έκβασης σε διαφορετικούς παρόχους και περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, όπως επίσης και η μεγαλύτερη συνεργασία και ο συντονισμός των εμπλεκόμενων μερών του συστήματος υγείας.

Οι συμφωνίες ελεγχόμενης εισόδου, θα πρέπει να είναι σύντομες και να στοχεύουν στην επίλυση της αβεβαιότητας και να καλύπτουν το σύνολο του επιλέξιμου πληθυσμού.

Συμφωνία φαρμακευτικών με το Ταμείο Καινοτομίας

Συχνή πρακτική στις περιπτώσεις εφαρμογής ταμείων καινοτομίας, αποτελεί η σύναψη μεταξύ των φαρμακευτικών εταιρειών και του Ταμείου συμφωνιών, που για την Ελλάδα θα έπρεπε να περιλαμβάνει:

1. Κριτήρια επιλεξιμότητας και αριθμό ασθενών που είναι επιλέξιμοι για έγκαιρη πρόσβαση στο φάρμακο με βάση κλινικά και άλλα κριτήρια.
2. Θεραπευτικό πρωτόκολλο, που θα περιγράφει τις απαιτήσεις δοσολογίας, χορήγησης και παρακολούθησης.
3. Συλλογή δεδομένων και υποβολή εκθέσεων για την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στον πληθυσμό πρώιμης πρόσβασης, προκειμένου να ληφθούν τεκμηριωμένες μελλοντικές αποφάσεις όσον αφορά την αποζημίωση και την ευρύτερη πρόσβαση.
4. Προσδιορισμό της διάρκειας περιόδου πρώιμης πρόσβασης και τυχόν όροι για τη συνέχιση ή τον τερματισμό της συμφωνίας.
5. Κόστος και αποζημίωση με περιγραφή των όρων και οι προϋποθέσεων αποζημίωσης (πληρωμής) για το φάρμακο, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν εκπτώσεις ή άλλες ειδικές ρυθμίσεις τιμολόγησης.

Πόροι για το Ταμείου Καινοτομίας

Πιθανοί πόροι για ένα τέτοιο Ταμείο Καινοτομίας μπορούν σύμφωνα με τον κ. Αθανασάκη να προέλθουν βραχυπρόθεσμα από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ μακροπρόθεσµα μπορεί να υπάρξει κατανομή μέρους από τις εισφορές υγείας, την υποχρεωτική επιστροφή rebate προηγούμενου έτους, την χρηματοδότηση μέσω της εισαγωγής «φόρων αμαρτίας» σε επιβλαβή τρόφιμα και ποτά και από τον κρατικό προϋπολογισμό.