Κωνσταντίνος Μητσοτάκης: Ήθελα να κρατήσω τον Γεώργιο Παπανδρέου πρωθυπουργό, δεν τον έριξα

Ρεζάν: Είπατε πριν ότι σε όλη σας τη ζωή, κ. Μητσοτάκη, ήσασταν φιλελεύθερος και στο φιλελεύθερο χώρο. Τώρα βέβαια έχετε και τη φήμη πολύ ψύχραιμου ανθρώπου, το ’πατε, και ανθρώπου που συζητά τα πάντα και που υποψιάζεται ασφαλώς ότι σε μια ραδιοφωνική συζήτηση σαν τη σημερινή, εφ’ όλης της ύλης, δεν μπορεί να μην υπάρξει και να μην αναφερθεί το θέμα της αποστασίας. 

Μητσοτάκης: Εγώ το ήλπιζα.

Ρ: Ναι, ο αρχιαποστάτης που λένε. Και σας βαραίνει. Σας βαραίνει κύριε…

Μ: Δε με βαραίνει, Μαρία.

«ΤΑ ΝΕΑ», 3.9.1984, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ρ: Δε σας βαραίνει;

Μ: Δε με βαραίνει. Γιατί ισχύει για μένα αυτό που καμιά φορά λέμε, ότι και πάλι, αν βρισκόμουνα στην ίδια θέση, το ίδιο θα ’κανα. Εγώ τότε ενήργησα κατά συνείδηση. Και τι έκανα δηλαδή. Να εξηγούμαστε.

Ρ: Τι κάνατε;

Μ: Πες μου εσύ τι φαντάζεσαι πως έκανα.

Ρ: Εγώ ξέρω, εκείνη την εποχή ήμουνα πολύ νέα, όχι νέα στην ηλικία, αλλά νέα συντάκτρια, εκείνη την εποχή δεν είχα μεγάλες πληροφορίες, αλλά δεν μπορώ να ξεχάσω βέβαια και τις αγοραπωλησίες που λέγανε και τον εκμαυλισμό και τα χρήματα που πέσανε…

Μ: Αυτά που λέγανε είναι μεταγενέστερα. Η αποστασία δεν άρχισε με αγοραπωλησίες, εντός εισαγωγικών αγοραπωλησίες, γιατί εγώ δεν τις δέχομαι. Η αποστασία ήταν ένα άλλο πράγμα. Ο Παπανδρέου, ο μακαρίτης Γεώργιος Παπανδρέου, παραιτήθηκε. Εγώ αγωνίστηκα μέχρι την τελευταία ώρα να μην παραιτηθεί. Εγώ δεν έσπρωξα τον Γεώργιο Παπανδρέου στην παραίτηση, άλλοι τον έσπρωξαν.

«ΤΑ ΝΕΑ», 3.9.1984, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ρ: Ποιος τον έσπρωξε;

Μ: Δεν ξέρω, θα σ’ το πω αμέσως μετά. Εγώ επέμενε μέχρι τέλους και η διαφωνία μου ήταν να μην παραιτηθεί. Και δεν επέμενα μόνον εγώ να μην παραιτηθεί, επέμενε όλο το μικρό υπουργικό συμβούλιο του Γ. Παπανδρέου, με μόνη εξαίρεση τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τότε ο μακαρίτης ο Γέρος ενήργησε μόνος του, αντίθετα με τη γνώμη του μικρού υπουργικού συμβουλίου, του μεγάλου φυσικά κατά πολύ περισσότερο λόγο και της κοινοβουλευτικής ομάδας.

Πήρε μια βαριά απόφαση, να σπρώξει τη διαφωνία του με τον τότε βασιλέα στα άκρα και να δημιουργήσει μια κρίση, με απρόβλεπτες συνέπειες, ή μάλλον με προβλεπτές. Η Ελλάδα θα γινότανε Χιλή, από τότε, μετά την παραίτηση του Γ. Παπανδρέου, αν δε βρισκότανε λύση. Και απάνω σε αυτό διαφώνησα. Ήθελα να κρατήσω τον Γεώργιο Παπανδρέου πρωθυπουργό, δεν τον έριξα. Γι’ αυτό και επιζητώ με τόσο πάθος αυτή τη συζήτηση, ειδικά με τον Ανδρέα Παπανδρέου στην τηλεόραση, γιατί θέλω ακριβώς αυτό το σημείο να ξεκαθαριστεί. Αν ξεκαθαριστεί αυτό το σημείο, όλα τα άλλα τα κουβεντιάζουμε άνετα και εύκολα.

Ρ: Δε σας βαραίνει αυτό το πράμα. Εντάξει, για όλα τα πράγματα περίμενα ότι θα μου δώσετε μια εξήγηση, πολλές φορές μού την έχουν δώσει και άλλοι, αλλά πέρασαν 10 χρόνια, 20 χρόνια σχεδόν, και δεν είναι περίεργο ότι στα μάτια της κοινής γνώμης, όχι μόνο της αριστερής κοινής γνώμης, κ. Μητσοτάκη, και της δεξιάς πολλές φορές, έχει μείνει αυτό σαν μια λασπιά, μια προδοσία.

Μ: Για σταμάτα, γιατί είναι προδοσία; Το να επιμένεις να μείνει ο πρωθυπουργός στην κυβέρνηση είναι προδοσία; Απο κει και πέρα αρχίζει μια δεύτερη φάση. Το πρώτο σκέλος ασφαλώς δεν είναι προδοσία. Το να λες στον Γ. Παπανδρέου βρέστε τα με τον βασιλέα, έχεις δίκαιο… Στην ουσία είχε δίκαιο ο Γ. Παπανδρέου σε ό,τι αφορά τον βασιλέα. Το έχω πει και γράψει άπειρες φορές. Του ίδιου τού το λέγαμε. Αλλά, του λέγαμε, από το γεγονός ότι έχεις δίκαιο, γιατί πας σε ρήξη, γιατί δε δέχεσαι μια λύση που είχε προταθεί την ώρα της κρίσης, όταν όλοι δίσταζαν; Δίσταζε ο βασιλιάς, δίσταζε ο Γ. Παπανδρέου, να σπρώξουν τα πράγματα στα άκρα, που σίγουρα εσήμαινε ένοπλη αναμέτρηση, εσήμαινε αναμέτρηση των Ενόπλων Δυνάμεων με το λαό που θα κατέβαινε σ’ όλους τους δρόμους. Όταν λες αυτό το πράγμα, ασφαλώς δεν κάνεις προδοσία. Όταν του έλεγες να κάνει ένα λογικό συμβιβασμό με τον βασιλέα, ο οποίος επιτέλους ήταν νέος και άπειρος εκείνη την εποχή. Ήταν ένα επιχείρημα που εγώ πολλές φορές το χρησιμοποίησα απέναντί του. Επιτέλους, εσείς είσαστε ένας ώριμος πολιτικός, μεγάλος στην ηλικία, φρόνιμος άνθρωπος, εάν ο μικρός, ο νεαρός, άωρος βασιλιάς, υπό κακές ίσως εισηγήσεις, κάνει ένα λάθος, πρέπει ο τόπος να πάει στην αλληλοσφαγή; Βρες έναν τρόπο, μην μπεις εσύ υπουργός Εθνικής Αμύνης, ο βασιλιάς δέχεται οποιοδήποτε στέλεχος του κόμματός μας να γίνει υπουργός Εθνικής Αμύνης. Ας έκανε έναν άλλον υπουργό Εθνικής Αμύνης. Το θέμα ελύετο. Και ο Γέρος δυο-τρεις φορές είχε φθάσει στο να δεχτεί άλλον υπουργό Εθνικής Αμύνης, είναι μεγάλη ιστορία. Αυτό ζήτησα εγώ, είναι προδοσία αυτό; Το ερώτημα είναι όταν ο Γέρος παραιτήθηκε τι έκαμα, από κει και πέρα αρχίζει η κριτική, το πρώτο σκέλος είναι σαφές, ολοκάθαρο.

Ρ: Τι κάνατε κ. Μητσοτάκη;

Μ: Τότε μπήκα στη φωτιά. Στο στρογγυλό τραπέζι, στο Καστρί, μάλλον στο σαλόνι ήταν, το τελευταίο βράδυ της παραμονής της 15ης Ιουλίου ανεβήκαμε απάνω όλα τα παλιά στελέχη, ο Στέλιος ο Αλλαμανής, ο Μπακατσέλος, ο μακαρίτης Ηλίας Τσιριμώκος, όλοι…

Ρ: Οι αποστάτες…

Μ: Οι μετέπειτα αποστάτες, να πείσουμε τον Γέρο να μην παραιτηθεί. Ο Γέρος στεκότανε αμετακίνητος και μου έλεγε ότι είναι ζήτημα προσωπικής φιλοτιμίας. Εγώ του είπα Πρόεδρε δε δικαιούσαι για καμιά προσωπική φιλοτιμία να οδηγήσεις τον τόπο σε εμφύλιο πόλεμο, βρες λύση, και όταν τέλειωσε η κουβέντα μας και επρόκειτο να φύγουμε, ξημερώματα πια, ο Γέρος με τη βαριά φωνή του, θα τη θυμάσαι, μου λέει και συ Κώστα τι θα κάμεις; Και τότε του είπα Πρόεδρε το τι θα κάνω εγώ είναι θέμα της δικής μου συνείδησης, το πρόβλημα είναι πού θα πάει ο τόπος. Έτσι χωρίσαμε με τον Γεώργιο Παπανδρέου…

Ρ: Και δεν τον ξαναείδατε.

Μ: Α, είναι ωραία ιστορία, τον ξαναείδα. Τον ξαναείδα τη νύχτα που μας μάζεψαν όλους, μετά το πραξικόπημα, στο κέντρο των τεθωρακισμένων, στο Γουδί. Εγώ είχα συλληφθεί από τους πρώτους. Με κόκκινες πιτζάμες, χωρίς να ντυθώ, χωρίς παπούτσια, με απήγαγαν, σπάσανε τις δύο πόρτες, μπήκανε μέσα σαν γκανγκστερική απαγωγή. Πρόλαβα και πήρα ένα παντελόνι και ένα σακάκι, με πήγανε στο στρατώνα […]. Κάποια ώρα, κατά τις δυόμισι-τρεις το πρωί, δεν ενθυμούμαι ακριβώς, βλέπω στο βάθος μια γνώριμη σιλουέτα. Έσπευσα προς τα κει, έκπληκτος, ποτέ δε μου είχε περάσει από το μυαλό η ιδέα ότι η δικτατορία θα μπορούσε να συλλάβει τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ενόμιζα ότι θα πήγαιναν στο Καστρί, θα του έκοβαν τα τηλέφωνα και θα τον άφηναν. Αλλά αυτοί τον είχαν συλλάβει και τον είχαν φέρει. Βέβαια ήταν ντυμένος, από πίσω ακολουθούσε από πίσω ένας λοχίας με μια τσάντα με φάρμακα, είχε υπηρέτη ο Γέρος, ήταν αδιάθετος, με κασκόλ, με καπέλο, με παλτό. Πλησίασα και τον υποδέχτηκα και του είπα κύριε πρόεδρε καλώς ορίσατε, αλλά όπως βλέπετε εμείς οι προδότες προηγήθημεν. Ο Γέρος γύρισε τα μούτρα του ενοχλημένος και προχώρησε και έπεσε σε ένα στρίποδο (σ.σ. πρόχειρο κρεβάτι), απέναντί μου λίγο δεξιά.

Στην αρχή φαινόταν πολύ καταβεβλημένος, αλλά γρήγορα συνήλθε και άρχισε να επιζητεί κουβέντα. Απετάθη πρώτα στον Παυσανία τον Κατσώτα, ο οποίος ήταν σοκαρισμένος, τον είχαν πιάσει με χειροπέδες, αυτός δεν ανταπεκρίθη στην πρόσκληση, και ο Γέρος, γυρεύοντας κάποιον να μιλήσει, τελικά εστράφη σε μένα. Επιάσαμε τη συζήτηση και μετά από ένα τέταρτο είχαμε ξαναγίνει όπως ήμασταν παλιά. Μιλήσαμε ανοιχτά και μου είπε τότε ο Γέρος —μου είπε καθαρά— πολλά, που δε θα ήθελα να τα πω τώρα. Έκαμε κριτική ο Γέρος, και δεν έκαμε κριτική εναντίον μου βέβαια. Διότι και ο ίδιος είχε συμπεράνει, άλλωστε, Μαρία μου, ιστορικό γεγονός είναι, ότι τα βρήκε με τον βασιλέα το Δεκέμβριο του ’66, όταν ανέτρεψε την κυβέρνηση των αποστατών. Ε, αφού τα βρήκε το ’66, γιατί να μην τα βρει την 15η Ιουλίου, που ήταν πολύ ευκολότερο, πάρα πολύ εύκολο, δεν τον χώριζε τίποτα, παρά μόνο το θέμα του «ΑΣΠΙΔΑ» και το θέμα του υπουργείου Εθνικής Αμύνης.

Ρ: Για να τελειώσουμε με αυτό το θέμα, που είναι δυσάρεστο. Πώς εξηγείτε, κύριε πρόεδρε, ότι είκοσι χρόνια μετά ο κόσμος αυτό το θέμα δεν το χώνεψε;

Μ: Δεν το έμαθε, Μαρία μου, να ακριβολογείς, δεν το έμαθε. Και να σου πω γιατί. Γιατί τον πρώτο χρόνο και τον δεύτερο, όταν ήμασταν κυβέρνηση, δεν έγινε συζήτηση. Δεν μπορέσαμε ποτέ να κουβεντιάσουμε ψύχραιμα το θέμα, ενώπιον του ελληνικού λαού. Και μετά ήρθε η δικτατορία, και από κει και πέρα παρουσιάστηκε το περίεργο φαινόμενο η δικτατορία, η παλιά Δεξιά, ολόκληρο το Κέντρο και η Αριστερά, ομόφωνα, να μας καταδικάζουν. Ήμασταν αποδιοπομπαίοι τράγοι για όλους. Οι αποστάτες φταίγανε και φυσικό ήταν να δημιουργηθεί επί χρόνια πολλά μια ψυχολογία στον ελληνικό λαό. Η ίδια η ΕΡΕ, η παλιά ΕΡΕ, ο ίδιος ο Παναγιώτης ο Κανελλόπουλος, είχε ωθήσει προς αποστασία, με το λόγο που είχε κάνει στην πλατεία Κλαυθμώνος, λέγοντας ότι, αν αποστατήσουν βουλευτές της Ένωσης Κέντρου, αυτός θα δώσει τις ψήφους του. […] Μα εάν είμαστε εμείς υπεύθυνοι, εκείνοι ήταν εκατό φορές παραπάνω από μας υπεύθυνοι, την είχαν δημόσια διακηρύξει (σ.σ. την αποστασία) σαν πολιτική τους.

*Απόσπασμα από τη ραδιοφωνική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης στη δημοσιογράφο Μαρία Ρεζάν (1921-2004) αμέσως μετά την εκλογή του στην ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, την 1η Σεπτεμβρίου 1984, ημέρα Σάββατο. Το προεκτεθέν κομμάτι της συνομιλίας τους, που αναφέρεται στη ρήξη του Γεωργίου Παπανδρέου με τα Ανάκτορα και στη διαβόητη Αποστασία, τον Ιούλιο του 1965, προέρχεται από το φύλλο της εφημερίδας «Τα Νέα» που είχε κυκλοφορήσει τη Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 1984.

Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργός της χώρας με μακρότατη πολιτική διαδρομή, γεννήθηκε στη Χαλέπα Χανίων στις 18 Οκτωβρίου 1918 και απεβίωσε στην Αθήνα σχεδόν εκατοντούτης, στις 29 Μαΐου 2017.