Οδυσσέας Ελύτης: Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου

Θα ήταν δύο και τέταρτο το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης που χτύπαγα την πόρτα του σπιτιού του Οδυσσέα Ελύτη, στην οδό Σκουφά 23. Στις δύο ακριβώς είχε έρθει στα τέλεξ όλων των πρακτορείων η είδηση για την απονομή του βραβείου στον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 25.10.1979, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Καθισμένος σε μια καρέκλα, στο ένα από τα δύο μικρά δωμάτια που διαθέτει το σπίτι του, μάλλον αμίλητος και σκεπτικός, προσπαθούσε να αφομοιώσει την είδηση που είχε δεχτεί, πριν ένα τέταρτο, τηλεφωνικά από τη Στοκχόλμη.

Στο άλλο δωμάτιο, καθισμένος στο κρεβάτι, ο Διονύσης Φωτόπουλος (σ.σ. διακεκριμένος ενδυματολόγος και σκηνογράφος) απαντούσε στο τηλέφωνο, που συνεχώς χτυπούσε από φίλους —τον Καραντώνη, τον Καρύδη (σ.σ. ο Νίκος Καρύδης ήταν ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, ιδρυτικό μέλος των εκδόσεων Ίκαρος και του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν)—, από δημοσιογράφους και άλλους.

«Δεν μπορώ να μιλήσω σε κανέναν αυτή τη στιγμή» είπε ο Ελύτης στον Φωτόπουλο, με ένα ύφος στερημένο από κάθε έπαρση, σαν να του ’λεγε: «Εξήγησέ τους σε παρακαλώ, μου είναι αδύνατον να τους μιλήσω τώρα, άφησέ με να συνέλθω».

Σκεπτικός, με ένα ελάχιστο χαμόγελο που έβγαινε από τα χείλη του, το χαμόγελο μιας μεγάλης ικανοποίησης την οποία ακόμα δεν τολμούσε να εκφράσει, με κοίταζε και τον κοίταζα, χωρίς να επιχειρήσω καν να τον ενοχλήσω, με οποιαδήποτε ομιλία, έστω και με την κλασική εκείνη και αφελή ερώτηση: «Πώς αισθάνεσαι;»

Αλλά, αν εγώ δεν το έκανα, δεν άργησε η λαίλαπα να ξεσπάσει μέσα στα δύο μικρά δωματιάκια της οδού Σκουφά.

Σε 10 λεπτά μέσα δεν υπήρχε χώρος ούτε να σταθείς. Πρώτοι, οι ανταποκριτές όλων των ξένων πρακτορείων έφτασαν με τα μολύβια ανά χείρας και με το γνωστό καταιγισμό ερωτήσεων, η τηλεόραση, οι φωτογράφοι με τα φλας, οι Έλληνες δημοσιογράφοι και άλλοι και άλλοι, ένα πλήθος από κόσμο, που τον πολιόρκησε ασφυκτικά.

Οι πρώτες στιγμές του μεγάλου νέου είχαν πια τελειώσει. Ο Ελύτης παραδινόταν στη διεθνή επικαιρότητα. Η κλειστή και σεμνή ζωή του στα δυο δωμάτια θα γινόταν πλέον ανάγνωσμα, σήριαλ τηλεοπτικό και μυθιστόρημα, από στόμα σε στόμα, σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.

Όλα αυτά έγιναν στις δύο και μισή το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης. Μόνον ο «Ταχυδρόμος» είχε κυκλοφορήσει προφητικά από το πρωί της ίδιας ημέρας με πέντε σελίδες ρεπορτάζ της Ακρίτα πάνω στον Ελύτη, αναλύοντας τη μακρά πορεία του στο χώρο των γραμμάτων, την ανέκδοτη ως τώρα ιδιωτική ζωή του, τις καλές μέρες της νεανικής του ηλικίας, τις δύσκολες του πολέμου της Αλβανίας και όλη τη μετέπειτα παραγωγική περίοδο ως τη σημερινή του δικαίωση.

*Άρθρο του αειμνήστου Ζάχου Χατζηφωτίου, το οποίο είχε δημοσιευτεί στον «Ταχυδρόμο» που είχε κυκλοφορήσει την Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 1979. Ο Χατζηφωτίου είχε φροντίσει να διανθίσει το αποκλειστικό αυτό ρεπορτάζ του με ένα απόσπασμα από τη Μαρία Νεφέλη (και πιο συγκεκριμένα, από την «Ισόβια στιγμή») του Ελύτη, το ακόλουθο:

Πιάσε την αστραπή στο δρόμο σου, άνθρωπε·
δώσε της διάρκεια· μπορείς!
Από τη μυρωδιά του χόρτου,
από την πύρα του ήλιου πάνω στον ασβέστη,
από το ατέρμονο φιλί,
να βγάλεις έναν αιώνα·
με θόλο για την ομορφιά
και την αντήχηση όπου σου φέρνουν οι άγγελοι
μες στο πανέρι, τη δρόσο από τους κόπους σου,
όλο φρούτα στρογγυλά και κόκκινα

Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 2 Νοεμβρίου 1911 και απεβίωσε στην Αθήνα στις 18 Μαρτίου 1996.

Στις 18 Οκτωβρίου 1979 ανακοινώθηκε η απονομή του Νομπέλ Λογοτεχνίας στον Ελύτη.

Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου εικονίζεται ο Ελύτης στο σπίτι του λίγα λεπτά μετά την έλευση της είδησης για την απονομή του βραβείου σε εκείνον. Οι λοιπές φωτογραφίες (και μαζί τους οι συνοδευτικές λεζάντες) προέρχονται από το προαναφερθέν τεύχος του «Ταχυδρόμου» της 18ης Οκτωβρίου 1979.