100 χρόνια Disney: Η σκληρή αλήθεια για τον θείο Γουόλτ

Στις 16 Οκτωβρίου 1923, τα αδέλφια Γουόλτ και Ρόι ίδρυσαν ένα ταπεινό στούντιο κινουμένων σχεδίων. Στόχος τους ήταν να παράγουν ταινίες κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους. Δημιούργησαν έναν νέο χαρακτήρα: Ένα ποντίκι, με μεγάλα αυτιά.

Ονομάστηκε «Μίκυ» και σύντομα έγινε μια από τις πιο αναγνωρίσιμες εικόνες στον κόσμο.

Ο Walt Disney ήταν καινοτόμος όσον αφορά τον χώρο, το χρώμα και την κίνηση. Είχε μια αλλόκοτη ικανότητα να προσφέρει ευχαρίστηση σε εκατομμύρια θεατές που πάλευαν μέσα στη Μεγάλη Ύφεση.

Έναν αιώνα αργότερα, η Disney είναι ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους ψυχαγωγίας στον κόσμο. Και όπως σε όλες τις σπουδαίες κατακτήσεις υπάρχει και σε αυτή την ιστορία flip side.

Photo: Wikimedia Commons

Η απόσυρση σε αυτούς τους φανταστικούς κόσμους

Ο Ντίσνεϊ ήταν ο ευγενικός «θείος Γουόλτ», ο αξιαγάπητος γέρος που όλα τα παιδιά της Αμερικής αγαπούσαν σαν μέλος της οικογένειάς τους. Μια βιογραφία, του 2006, του Γουόλτ Ντίσνεϊ ρίχνει φως σε έναν από τους πιο δυσδιάκριτους χαρακτήρες της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας.

Η εικόνα που προέκυψε απέχει πολύ από τη βιβλική φιγούρα του θρύλου. Ο Ντίσνεϊ αναδύθηκε ως ένας προβληματικός άνθρωπος, ένας μοναχικός και απομονωμένος καταθλιπτικός. Επίσης, κακομεταχειριζόταν διαβόητα το προσωπικό και τους στενούς του φίλους και ήταν ένας άγριος, δεξιός αντικομμουνιστής κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’40 και του ’50.

Η αυτοβιογραφία γράφτηκε από τον Νιλ Γκάμπλερ, ο οποίος είχε άνευ προηγουμένου πρόσβαση σε αρχεία σχετικά με τον Disney. Είναι ο πρώτος συγγραφέας που πήρε την άδεια της οικογένειας Disney να εξετάσει πλήρως το πλήρες αρχείο της Disney. Ο Γκάμπλερ παρουσιάζει τον Ντίσνεϊ ως τον συναισθηματικά καθοδηγούμενο γιο ενός ψυχρού πατέρα, ο οποίος προσπάθησε να δημιουργήσει έναν φανταστικό κόσμο για τον εαυτό του, στον οποίο θα ένιωθε αγαπητός και ασφαλής, και κατέληξε να διαδώσει αυτή την εφεύρεση στον κόσμο. «Κατά τη διάρκεια μιας περιπλανώμενης παιδικής ηλικίας υλικής και συναισθηματικής στέρησης, τουλάχιστον όπως τη θυμόταν, άρχισε να ζωγραφίζει και να αποσύρεται σε αυτούς τους φανταστικούς κόσμους» γράφει ο Γκάμπλερ.

Ο Γκάμπλερ παρουσιάζει τον Ντίσνεϊ ως τον συναισθηματικά καθοδηγούμενο γιο ενός ψυχρού πατέρα, ο οποίος προσπάθησε να δημιουργήσει έναν φανταστικό κόσμο για τον εαυτό του

Photo: Wikimedia Commons

Η σύγχρονη Αμερική είναι κομμάτι του οράματός του

Ωστόσο, αυτοί οι προσωπικοί κόσμοι θα διαμόρφωναν ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης Αμερικής μέσω χαρακτήρων όπως ο Μίκυ Μάους, ταινιών όπως η Χιονάτη και παραμυθένιων θεματικών πάρκων. Οι αριθμοί και μόνο δείχνουν την εκπληκτική εμβέλεια της Disney. Μέχρι το θάνατό του, το 1966, περισσότεροι από 240 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν δει μια ταινία της Disney, 80 εκατομμύρια είχαν διαβάσει ένα βιβλίο της Disney και 100 εκατομμύρια είχαν παρακολουθήσει μια τηλεοπτική εκπομπή της Disney.

«Οι ειδικοί της ποπ κουλτούρας θεωρούν ότι η επιρροή του Ντίσνεϊ είναι απαράμιλλη. ‘Ήταν η κυρίαρχη κουλτούρα της παιδικής ηλικίας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κατασκεύασε ένα προϊόν σε τεράστια βιομηχανική κλίμακα. Απλώς έτυχε αυτό το προϊόν να είναι μέρος της βιομηχανίας του πολιτισμού» λέει ο καθηγητής Μπομπ Τόμσον του Πανεπιστημίου Syracuse στα βόρεια της Νέας Υόρκης.

Μια βόλτα στη Disneyland

«Πήγαινε κάτω και κράτα τα βιβλία»

Ο Τόμσον λέει ότι είναι μη ρεαλιστικό ο πραγματικός Ντίσνεϊ να ταίριαζε με τη δημόσια εικόνα που δημιούργησε. Σίγουρα το βιβλίο του Γκάμπλερ διαλύει πολλές από τις εικόνες του ευγενικού γέροντα. Περιγράφει λεπτομερώς μια κατά καιρούς τραγική ζωή. Ο πατέρας του Disney κατέληξε να δυσανασχετεί με τον γιο του και η σχέση τους διαλύθηκε. Ο Ντίσνεϊ αρνήθηκε να διακόψει ένα επαγγελματικό ταξίδι όταν πέθανε ο πατέρας του και έχασε την κηδεία του.

Είχε επίσης μια ψυχική κατάρρευση το 1931, καθώς αυτός και η σύζυγός του αγωνίζονταν να αποκτήσουν παιδιά και εκείνη υπέστη αρκετές αποβολές. Ο Ντίσνεϊ ήταν επίσης σκληρός και ελεγκτικός με τους υπαλλήλους, τρομοκρατώντας τους με ταπεινωτικούς εξευτελισμούς. Σε αυτό συμπεριελάμβανε ακόμη και τον αδελφό του Ρόι, ο οποίος κρατούσε την εταιρεία όρθια με ένα οικονομικό δαιμόνιο που ο Γουόλτ δεν φαινόταν να διαθέτει. Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδιζε τον Ντίσνεϊ να γελοιοποιεί δημόσια τον Ρόι. Σε μια συνάντηση, συζητώντας για το soundtrack της ταινίας Fantasia, ο Ρόι πρότεινε να χρησιμοποιηθεί πιο δημοφιλής μουσική. Ο Ντίσνεϊ τον έδιωξε από την αίθουσα, λέγοντάς του: «Πήγαινε κάτω και κράτα τα βιβλία».

Όταν οι σκιτσογράφοι του προσπάθησαν να σχηματίσουν σωματείο, έφερε ένοπλους φρουρούς. Απέλυσε τους διοργανωτές, μείωσε τους μισθούς και μείωσε τις ώρες λειτουργίας της καφετέριας του στούντιο

Photo: Wikimedia Commons

Τάτσι μίτσι κότσι με το FBI

Ο Ντίσνεϊ είχε άγριο ταμπεραμέντο, ειδικά απέναντι σε ανθρώπους που θεωρούσε αριστερούς. Κατέθεσε με ενθουσιασμό ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων της Βουλής των Αντιπροσώπων και περιέγραψε λεπτομερώς όσα θεωρούσε κομμουνιστικά σχέδια για την κατάληψη του Χόλιγουντ.

Χαρακτήρισε κομμουνιστές ορισμένους πρώην animators, είπε ότι η Screen Actors Guild ήταν κομμουνιστικό μέτωπο και χαρακτήρισε κομμουνιστική συνωμοσία μια απεργία του 1941 που έπληξε το στούντιό του. Επικοινώνησε ακόμη και με το FBI για υποτιθέμενη κομμουνιστική διείσδυση.

Όταν οι σκιτσογράφοι του προσπάθησαν να σχηματίσουν σωματείο, έφερε ένοπλους φρουρούς. Απέλυσε τους διοργανωτές, μείωσε τους μισθούς και μείωσε τις ώρες λειτουργίας της καφετέριας του στούντιο. Κάποια στιγμή, αντιμέτωπος με μια απεργιακή περιφρούρηση, ο Ντίσνεϊ χρειάστηκε να συγκρατηθεί σωματικά από το να επιτεθεί στον επικεφαλής της απεργιακής κινητοποίησης.

Δείτε το βίντεο των πρώτων καρτούν της Disney 

«Δεν είμαι πια ο Walt Disney»

Μέσα από την ιδιωτική του ζωή αναδύονται οι πιο ενοχλητικές εικόνες του Ντίσνεϊ. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Ντίσνεϊ ένιωθε παγιδευμένος από τη δημιουργία και τη δημόσια εικόνα του. «Δεν είμαι πια ο Walt Disney. Ο Walt Disney είναι ένα πράγμα. Έχει αποκτήσει μια εντελώς διαφορετική έννοια από έναν άνθρωπο» παραπονέθηκε κάποτε.

Στην πραγματικότητα ήταν παντρεμένος με το στούντιό του, αγνοώντας την πολύπαθη σύζυγό του. Αποσύρθηκε στην έπαυλή του και έπαιζε με ένα τεράστιο παιχνίδι τρένων με μια γραμμή που είχε μήκος μισό μίλι, συμπεριλαμβανομένου ενός τούνελ μήκους 90 ποδιών. Συνδέθηκε επίσης με μια ομάδα αντισημιτικών μελών της Motion Picture Alliance και αποδοκίμαζε την ιδέα της πρόσληψης μαύρων για να εργαστούν στη Disneyland.

Ο Γκάμπλερ λέει ότι οι προκαταλήψεις του δεν διέφεραν από εκείνες πολλών συγχρόνων του και επίσης καταρρίπτει τον αστικό μύθο ότι ο Disney καταψύχθηκε κρυογονικά κατά το θάνατό του. Στην πραγματικότητα, αποτεφρώθηκε και η τέφρα του θάφτηκε σε ιδιωτικό κήπο. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πολιτιστική του κληρονομιά έχει αποκτήσει αθανασία με τρόπο που ο πραγματικός δύστροπος και μοναχικός άνθρωπος δεν μπόρεσε.

Η Disney έχει επηρεάσει αμέτρητα άλλα στούντιο και καλλιτέχνες κινουμένων σχεδίων. Έχει λάβει βραβεία Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων για ταινίες όπως Οι Απίθανοι, Up και Frozen. Ο ίδιος ο Γουόλτ κατέχει το ρεκόρ των περισσότερων υποψηφιοτήτων (59) και νικών στα Όσκαρ (22 ανταγωνιστικά βραβεία, συν τέσσερα τιμητικά βραβεία) για ένα άτομο.

*Με στοιχεία από theguardian.com