Lou Reed: «Μισός προφήτης, μισός κλόουν»

Στο επίσημο bootleg των Velvet Underground «Live at Max’s Kansas City», που ηχογραφήθηκε στις 23 Αυγούστου 1970, μπορείτε, σε κάποιο σημείο, να ακούσετε τον Αμερικανό συγγραφέα Jim Carroll, να ζητάει από κάποιον να πάει να του φέρει ένα «διπλό Pernod» και στη συνέχεια να αλληλεπιδρά με έναν διερχόμενο έμπορο ναρκωτικών. «Έχεις ένα τσιγάρο;» λέει. «What is it? Ένα Tuinal; Δώσ’ το μου αμέσως».

Εκείνο το βράδυ, η set list του συγκροτήματος περιλάμβανε τραγούδια που ονομάζονταν «New Age» και «Beginning to See the Light», αλλά κανείς δεν θα μπορούσε να μπερδέψει τον αιθεροβάμονα θόρυβο τους με τις γλυκές αρμονίες και τη γλυκύτερη αισιοδοξία της δεκαετίας του ’60.

Σε αυτή τη βρώμικη πίστα, το σεξ, τα ναρκωτικά και το ροκ εν ρολ δεν προαναγγέλλουν την αυγή κάποιας αέρινης ουτοπίας– η διάθεση είναι νέα και σκοτεινή. Breakdown. Ατομοποίηση. Σοβαρά ναρκωτικά. Το «Live at Max’s» ηχογραφήθηκε από την Brigid Berlin, μια πρώην ρεσεψιονίστ του Andy Warhol, της οποίας ο πατέρας ήταν πρόεδρος της Hearst Corporation. Το οικογενειακό της όνομα κατά τον Warhol ήταν Brigid Polk, παραχωρημένο για τη συνήθειά της να τρυπάει τυχαία τους ανθρώπους με μια σύριγγα γεμάτη αμφεταμίνες.

Ήταν δημοφιλής στο σχολείο, λάτρης των σπορ και της ποπ στο τζουκμπόξ, και γνωστός ως κάτι σαν Δον Ζουάν για τα φιλιά του

Αποβράσματα και ευγενείς

Αυτή η ανάμειξη της υψηλής και της χαμηλής κοινωνίας, του ρετιρέ και του πεζοδρομίου, ήταν ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της γύρω σκηνής, όπου υπήρχε μια συνειδητή δόξα για τα άθλια πράγματα. «Αποβράσματα» και «πανκ» ήταν όροι επιδοκιμασίας. Αξίες που ανατράπηκαν, αλά Ζαν Ζενέ: Αυτό που η straight κοινωνία θεωρεί ανεπανόρθωτα χαμηλό, υψώνεται ψηλά. Άνθρωποι που διασκεδάζουν σαν μικροί Γάλλοι ευγενείς στις Βερσαλλίες του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, με φόντο τα σκοπευτήρια και τα στριπς για κρουαζιέρες. Το καλοκαίρι του 1970, η αμφισεξουαλική εμφάνιση και η συβαριτική ηθική αυτού του ιδιαίτερου underground επρόκειτο να γίνει mainstream, να χαιρετιστεί ως κάτι που ονομάστηκε glam rock. Και ο Lou Reed ήταν ο διφορούμενος ηγεμόνας του.

Γεννήθηκε στο Μπρούκλιν αλλά μεγάλωσε στο Φρίπορτ του Λονγκ Άιλαντ. Είχε μία αδελφή, τη Μάργκαρετ Έλεν, η οποία αργότερα θα γινόταν οικογενειακή θεραπεύτρια και θα άλλαζε το όνομά της σε Μέριλ. Οι γονείς του, Toby και Sidney, ήταν παιδιά Εβραίων μεταναστών που διέφυγαν από τον αντισημιτισμό της Ανατολικής Ευρώπης. Το αρχικό επώνυμο του Sidney ήταν Rabinowitz- το άλλαξε σε Reed μετά από ερωτήσεις του F.B.I. σχετικά με ένα σωματείο για το οποίο είχε κάνει κάποιες λογιστικές εργασίες. Ο Λου, σύμφωνα με όλους εκτός από τον ίδιο, είχε μια βασικά φυσιολογική και ευτυχισμένη παιδική ηλικία μέχρι την εφηβεία του, ή περίπου μέχρι εκεί. Έκανε bar mitzva. Ήταν δημοφιλής στο σχολείο, λάτρης των σπορ και της ποπ στο τζουκμπόξ, και γνωστός ως κάτι σαν Δον Ζουάν για τα φιλιά του.

Η Νέα Υόρκη και ο κοκκαλιάρης Ουαλός

Η μοναδική ποπ επιτυχία του Reed, το «Walk on the Wild Side» – νούμερο 16 στο Billboard Hot 100, το 1973 – μιλάει για ανθρώπους που κάνουν το άλμα ενός προσκυνητή στη Νέα Υόρκη για να διεκδικήσουν τη ζωή που μέχρι τώρα κουβαλούσαν μόνο στο μυαλό τους. «Βιασύνη εδώ και βιασύνη εκεί / Η Νέα Υόρκη είναι το μέρος όπου…».  Έκανε τη δική του συντομευμένη εκδοχή αυτού του ταξιδιού στις αρχές των είκοσι του χρόνων, εγκαθιστάμενος τελικά σε μια σοφίτα στην οδό Λάντλοου 56, όπου συγκατοικούσε με έναν άλλον «μερακλίδικο εμιγκρέ», από πιο μακριά: Τον κοκκαλιάρη, κλασικά εκπαιδευμένο Ουαλό, Τζον Κέιλ. Ο Κέιλ είχε φτάσει στην Αμερική ένα χρόνο πριν, για να σπουδάσει στο Tanglewood Music Center υπό τον συνθέτη Aaron Copland.

Είχε το βλέμμα του στραμμένο στην πρωτοπορία και σύστησε τον Reed στην αριστερή μουσική του John Cage και του La Monte Young, καθώς και σε κινηματογραφιστές εκτός κλίματος, όπως ο Piero Heliczer και ο Jack Smith.

Οι Velvet Underground -ο Ριντ, ο Κέιλ, ο ντράμερ Μο Τάκερ και ο κιθαρίστας Στέρλινγκ Μόρισον, που αργότερα συμπληρώθηκαν με τη Γερμανίδα τραγουδίστρια Nico- έγιναν η house band μιας σκηνής που συσπειρώθηκε γύρω από τον Γουόρχολ, τον de facto μάνατζερ του συγκροτήματος: Ένα νευρικό μοντάζ από αρχειοθέτες πειραματικών ταινιών και εννοιολογικούς καλλιτέχνες, απατεώνες και εμπόρους, επαγγελματίες ομιλητές, μανιακούς της όπερας. Πολλοί από αυτούς ήταν τόσο hip που οι διάσημοι καλλιτέχνες τους μιμούνταν και όχι το αντίθετο.

Ο Γουόρχολ χάρισε στην παρέα των αυτοπροσδιοριζόμενων «σούπερ σταρ» του μια μορφή διασημότητας με ελεύθερη πρόσβαση που ήταν ολισθηρή, εύθραυστη, ασταθής

Βουτιά στη «ροκενρόλα»

Στις παραστάσεις τους, οι Velvet Underground ακολουθούσαν αρχές που δεν ήταν τότε οικείες στο ροκ εν ρολ. Μην δείχνεις ότι προσπαθείς πολύ. Μην δείχνεις σαν να φοράς ρούχα σκηνής. Μην δείχνετε σαν να σας νοιάζει αν το κοινό σας θα φύγει εντυπωσιασμένο. Ο Reed τραγουδούσε για ναρκωτικά που σκοράρουν και σεξουαλικούς πειραματισμούς, και οι στίχοι του ασχολούνταν με αιχμηρές λεπτομέρειες, όχι με θολές γενικεύσεις, μια τεχνική που πήρε από μερικούς από τους αγαπημένους του συγγραφείς: William S. Burroughs, John Rechy, Hubert Selby.

Τραγούδια όπως το «Heroin», το «I’m Waiting for the Man» και το «Venus in Furs» εξυμνήθηκαν επειδή ήταν πιο αληθινά από ό,τι είχε τολμήσει ποτέ να είναι το ροκ.

Ο Γουόρχολ χάρισε στην παρέα των αυτοπροσδιοριζόμενων «σούπερ σταρ» του μια μορφή διασημότητας με ελεύθερη πρόσβαση που ήταν ολισθηρή, εύθραυστη, ασταθής. «Δορυφόροι από ένα διαφορετικό αστρικό σύστημα, σε τροχιά γύρω από το ξηρό, νεκρό φεγγάρι του». Προσθέστε στο μείγμα και τη σοβαρή, συλλογική κατάχρηση ναρκωτικών και η ζωή όλων έτεινε να γίνει ένα κουρελιασμένο, 24/7 acting-out. Μια υπαρξιακή τόλμη-κουλ ως ζήτημα ζωής και θανάτου.

«Μιμούμαι τον εαυτό μου ίσως καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον» είπε στον Lenny Kaye, το 1975, προσθέτοντας: «Εγώ δημιούργησα τον Lou Reed. Δεν έχω τίποτα, έστω και αμυδρά, κοινό με αυτόν τον τύπο, αλλά μπορώ να τον παίξω καλά»

«Μιμούμαι τον εαυτό μου ίσως καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον»

Η δυσκολία για κάθε βιογράφο του Lou Reed -συμπεριλαμβανομένου και του τελευταίου, του κριτικού ροκ Will Hermes, συγγραφέα ενός ογκώδους νέου χρονογραφήματος με τίτλο «Lou Reed: The King of New York»- είναι ότι μερικές φορές ο Reed αγκάλιαζε την περσόνα του και την πήγαινε μέχρι τέλους, και μερικές φορές μιλούσε σαν να ήταν απλώς το πονεμένο θύμα της. Στη δεκαετία του εβδομήντα, η κάλυψη του Reed κυμαινόταν ανάμεσα σε δυαδικές, αντιφατικές καταστάσεις, μερικές φορές στο ίδιο άρθρο: Σοβαρός καλλιτέχνης εναντίον άθλιου απατεώνα, γενναίος αλήτης εναντίον πονηρού έμπορου.

«Μιμούμαι τον εαυτό μου ίσως καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον» είπε στον Lenny Kaye, το 1975, προσθέτοντας: «Εγώ δημιούργησα τον Lou Reed. Δεν έχω τίποτα, έστω και αμυδρά, κοινό με αυτόν τον τύπο, αλλά μπορώ να τον παίξω καλά».

Πώς να προβείς σε μια σταθερή κριτική για κάποιον που θα μπορούσε να περάσει από το λεπτεπίλεπτα ποικιλόμορφο «Berlin», το 1973, στο σπαρταριστό live set «Take No Prisoners» πέντε χρόνια αργότερα, ή να κυκλοφορήσει το απάνθρωπο «Metal Machine Music» και το τρυφερό «Coney Island Baby» την ίδια χρονιά, το 1975;

Για τους εμμονικούς, όπως ο μουσικογράφος, Lester Bangs, ο Reed ήταν μισός προφήτης, μισός κλόουν. Ο Bangs αφιέρωσε μια σειρά άρθρων στον Reed, και, ανεξάρτητα από τα ελαττώματά τους -συμπεριλαμβανομένων ορισμένων αξιοσημείωτα προσβλητικών παρατηρήσεων για τη Rachel Humphreys, την τρανς γυναίκα με την οποία ο Reed έζησε και εργάστηκε από το 1973 έως το 1978- προσφέρουν μια αίσθηση του ανθρώπου που κανείς άλλος δεν έχει πλησιάσει.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη THE AIDS MEMORIAL (@theaidsmemorial)

Δείτε το βίντεο 

Κτηνώδες βλέμμα ή ναρκωμένη αδιαφορία;

Η σχέση του Reed με τον πατέρα του φαίνεται να ήταν το κλειδί. Δυστυχώς, στη βιογραφία, η παιδική του ηλικία περνάει θολά -πριν το καταλάβουμε, βγαίνει με κορίτσια, φτιάχνει γκρουπ, παίρνει ναρκωτικά. Ακριβώς στο μεταίχμιο των δεκαοκτώ γενεθλίων του, παθαίνει έναν σοβαρό νευρικό κλονισμό, τον οποίο οι γονείς του πείθονται να αντιμετωπίσουν με ηλεκτροθεραπεία. Ο Reed ισχυρίστηκε αργότερα ότι ο στόχος της ηλεκτροθεραπείας ήταν να τον «θεραπεύσει» από το να είναι ομοφυλόφιλος. Όποια και αν ήταν η λογική, η θεραπεία έγινε καθοριστική στιγμή στη ζωή του.

Σε ένα δοκίμιο που δημοσιεύτηκε το 2015, η αδερφή του δήλωσε: «Η οικογένειά μας διαλύθηκε την ημέρα που άρχισαν αυτές τις άθλιες θεραπείες».

Η ιδιωτική ζωή του Reed είναι γεμάτη αντιφάσεις, αλλά ένα πράγμα είναι σαφές: Δεν ήθελε ποτέ να γίνει πατέρας. Δεν υπήρχε καμία επιθυμία να αναδιαμορφώσει την οικογενειακή ζωή από την οποία ξεπήδησε. («Αλλά, μπαμπά, ξέρω ότι αυτή η επίσκεψη είναι λάθος / Δεν υπάρχει τίποτα εδώ που να έχουμε κοινό, εκτός από το όνομά μας», τραγουδάει στο «Families», ένα από τα μεγάλα υποτιμημένα τραγούδια του Reed, από το άλμπουμ «The Bells» του 1979).

Το κεφάλαιο Laurie Anderson

Εκεί στα 80s γνώρισε τη Laurie Anderson, σε ένα φεστιβάλ πειραματικής μουσικής. Ήταν μαζί για είκοσι ένα χρόνια -η μεγαλύτερη σχέση της ζωής του. Η νέα αυτοβιογραφία του αφήνει ξεκάθαρα την εντύπωση ότι ο Reed κρατούσε τη ζεστή και χνουδωτή πλευρά του για τους συναδέλφους του βασιλείς του καλλιτεχνικού κόσμου και άφηνε τον κύριο Θυμωμένο να ξεσπάσει μόνο στους κατώτερους.

Στη δουλειά του, ο Reed ήταν ικανός για ιλιγγιώδη κατορθώματα ενσυναίσθησης και τρυφερότητας- στη ζωή του, όχι τόσο πολύ. Είχε μια οξύθυμη ιδιοσυγκρασία και μια κακή φήμη ότι ήταν αγενής και απρόσεκτος με το υπηρετικό προσωπικό.

Προς το τέλος, γίνεται ένας από εκείνους τους καλλιτέχνες που πετούν σε όλο τον κόσμο και παίρνουν καμέο ρόλους σε μεγάλες εταιρικές παραγωγές που χρηματοδοτούν ο ένας τον άλλον. Τον σέβονται και τον τιμούν στην Ευρώπη- κάνει παρέα με έναν λατρευτό Βάκλαβ Χάβελ στην Πράγα- αυτός και η Άντερσον φιλοξενούν στο τοπικό τους μπιστρό τον Νικολά Σαρκοζί «και την τραγουδίστρια Κάρλα Μπρούνι». Μετά το δείπνο, πάνε όλοι μαζί σε μια άγρια βραδιά τζαζ με τον Γούντι Άλεν στο Café Carlyle.

*Με στοιχεία από newyorker.com