Ένα παράδειγμα «προνομιακής μεταχείρισης» στο… πεδίο της εκτύπωσης σχολικών βιβλίων

Παρότι μιλάμε για ψηφιακούς διαδραστικούς πίνακες και για την εποχή των tablet στην εκπαίδευση, σχολείο εξακολουθεί να σημαίνει και σχολικό βιβλίο.

Αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο πρέπει να εκτυπωθούν τα εκατομμύρια βιβλίου που θα διανεμηθούν δωρεάν στους εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ένα έργο με προϋπολογισμό κοντά δεκαπέντε εκατομμύρια ευρώ που επιμερίζεται μέσω διαγωνισμού σε διάφορες εταιρείες που έχουν ως αντικείμενο την εκτύπωση και βιβλιοδεσία βιβλίων.

Την ευθύνη του διαγωνισμού έχει το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων Διόφαντος.

Οι προδιαγραφές του διαγωνισμού είναι σαφείς και αφορούν επιχειρήσεις που όντως μπορούν να αποδείξουν ότι εξειδικεύονται στην εκτύπωση και τη βιβλιοδεσία βιβλίων και έχουν τις τεχνικές υποδομές για να το κάνουν.

Όμως, φαίνεται ότι υπάρχουν και κάποιες εταιρείες που συμμετέχουν χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα φέρουν σε πέρας το έργο που τους ανατίθεται.

Οι προδιαγραφές του διαγωνισμού

Με βάση την «Αναλυτική διακήρυξη» του Ηλεκτρονικού διαγωνισμού για την «Παραγωγή διδακτικών βιβλίων σχολικού έτους 2024-2025 για τις ανάγκες των σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» (Αριθμός διακήρυξης Π443/08.06.2023), αφορά μια συνολική δαπάνη 14.763.000 ευρώ συν ΦΠΑ (συνολική δαπάνη 15.648.780) για την εκτύπωση, βιβλιοδεσία και συναφείς εργασίες των σχολικών βιβλίων.

Το αντικείμενο του διαγωνισμού υποδιαιρείται σε δύο κατηγορίες (Α και Β) με κριτήριο το είδος του πιεστηρίου όπου θα γίνει η εκτύπωση (κυλινδρικό ή επίπεδο). Για την κατηγορία Α το κάθε τμήμα του συνολικού εκτυπωτικού έργου έχει προϋπολογισμό 355.000 ευρώ και για την κατηγορία Β 167.000 ευρώ.

Κάθε μειοδότης θα αναλάμβανε έως επτά τμήματα της κατηγορίας Α και έως τρία τμήματα της κατηγορίας Β και υπάρχουν συγκεκριμένα χρονικά όρια για την παράδοση των βιβλίων.

Για τη συμμετοχή υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Όποιος καταθέτει προσφορά θα πρέπει να έχει εκτελέσει, από την 01.01.2020 έως την υποβολή της προσφοράς συμβάσεις για παραγωγή βιβλίων και εντύπων με αξία ανάλογη του ανώτατου αριθμού τμημάτων που διεκδικεί με την προσφορά του.

Θα πρέπει ακόμη να μπορούν να αποδείξουν ότι μέσα σε 120 ημερολογιακές από τη λήξη του δεκαπενθήμερου από την κοινοποίηση της πρόσκλησης για υπογραφή της σύμβασης θα μπορούν να εκτελέσουν την σύμβαση.

Οι συμμετέχοντες θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι έχουν επαγγελματική δραστηριότητα στο χώρο των εκτυπώσεων βιβλίων και της βιβλιοδεσίας. Εάν συνεργάζονται με τρίτους, θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι αυτοί έχουν την αναγκαία παραγωγική δυνατότητα. Όλα αυτά θα πρέπει να τεκμηριώνονται αναλυτικά με στοιχεία και πίνακες.

Η περίπτωση του εκδοτικού οίκου Πεδίο

Μία από τις εταιρείες που περιλαμβάνεται στους προσωρινούς αναδόχους του διαγωνισμού είναι και ο εκδοτικός οίκος Πεδίο, δηλαδή «ΠΕΔΙΟ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΑΔΙΟΤΗΛΕΟΠΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ». Για επτά τμήματα κατηγορίας Α θα αναλάβει εκτύπωση συνολικού ύψους 2.128.324 ευρώ.

Η εταιρεία περιλαμβάνει την εκτύπωση βιβλίων στις δραστηριότητές της, όμως μέχρι πρότινος υπάρχει ένα ερώτημα εάν είχε δικό της τυπογραφείο.

Αυτό προκύπτει από το γεγονός μόλις στις 26 Μαΐου 2023 απέκτησε δική της μεταχειρισμένη επίπεδη εκτυπωτική μηχανή πέντε χρωμάτων και βερνικιού, τύπου ROLAND R7053B, με τίμημα 250.000 συν ΦΠΑ (συνολικό τίμημα 310.000 ευρώ). Παράλληλα, της παραχωρήθηκε και η χρήση του χώρου όπου είχε τη μηχανή η πωλήτρια εταιρεία  CREATIVE PACK BLUEBOC ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ στον Άγιο Στέφανο.

Όμως, ο διαγωνισμός απαιτούσε σαφώς και εταιρεία που να δουλεύει και μεγάλο κυλινδρικό πιεστήριο.

Αυτό το υπομίσθωσε, με ιδιωτικό συμφωνητικό, από την εταιρεία EPSILON ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΙΚΗ ΕΕ, από την οποία ούτως ή άλλως είχε εκμισθώσει τα βιβλιοδετικά μηχανήματα.

Έτσι λοιπόν υπομίσθωσε ένα κυλινδρικό πιεστήριο μάρκας KBA και μοντέλο COMET.

Μόνο που δεν ήταν στην πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή της EPSILON ΒΙΒΛΙΟΔΕΤΙΚΗ ΕΕ.

Αντιθέτως, η τελευταία το είχε, με τη σειρά της μισθώσει από την εταιρεία ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ, με το πιεστήριο να βρίσκεται στις εγκαταστάσεις της IRIS στο Κορωπί Αττικής, θέση «ΚΑΡΕΛΑΣ» επί της οδού Αιγαίου, στο 20^ο χιλιόμετρο της Λεωφόρου Λαυρίου.

Και εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα.

Σχολικά βιβλία έτοιμα να μοιραστούν στους μαθητές

Τι ακριβώς συμβαίνει με την IRIS

Οι όροι του διαγωνισμού είναι σαφείς. Όντως επιτρέπουν μια εταιρεία που κάνει προσφορά να συνεργάζεται με άλλες ή να μισθώνει τις υπηρεσίες τους. Άρα δεν τίθεται θέμα παρανομίας ως προς τη συμμετοχή στον διαγωνισμό με μισθωμένα μηχανήματα.

Μόνο που εδώ έχουμε ένα ζήτημα με το από ποιον και τι μισθώνει.

Κάποτε η IRIS ανήκε κατά 50% στον Πήγασο και τον ΔΟΛ και ήταν το μεγαλύτερο καθετοποιημένο βιομηχανικό συγκρότημα εκτυπώσεων στην Ελλάδα και τη νοτιανατολική Ευρώπη και είχε την κορυφαία θέση στην ελληνική αγορά εκτυπώσεων.

Όμως, μετά η εταιρεία χρεοκόπησε, βρέθηκε να έχει τεράστια χρέη στις τράπεζες και στους εργαζομένους της και τα ακίνητα και ο εξοπλισμός της άρχισαν να βγαίνουν στο σφυρί, γιατί είχε 75 εκατομμύρια χρέη στις τράπεζες.

Ειδικά για το ακίνητο της Λεωφόρου Λαυρίου οι πλειστηριασμοί αφορούν τόσο το ακίνητο και τα κτίρια, όσο και το μηχανολογικό εξοπλισμό της επιχείρησης. Που περιλαμβάνει και το κυλινδρικό πιεστήριο που έχει μισθώσει η EPSILON από την οποία το έχει υπομισθώσει η ΠΕΔΙΟ.

Μάλιστα, επειδή μέχρι τώρα δεν είχε υπάρξει ανταπόκριση, υπάρχει εκ νέου πλειστηριασμός του ακίνητου και του εξοπλισμού στις 15 Νοεμβρίου 2023.

Δηλαδή εν μέσω της παραγωγής των νέων σχολικών βιβλίων και της εκτέλεσης της σύμβασης με το ΙΤΥΕ είναι πιθανό να αλλάξει χέρια το κυλινδρικό πιεστήριο και οι εγκαταστάσεις όπου αυτό βρίσκεται και άρα πλέον η ΠΕΔΙΟ να μην μπορεί να υπομισθώνει το συγκεκριμένο πιεστήριο.

Και μπορεί κανείς να υποθέσει μια εκ νέου ακολουθία μισθώσεων και υπομισθώσεων από τους νέους ιδιοκτήτες. Μπορεί, όμως, εύλογα να υποθέσει ότι ο νέος ιδιοκτήτης του ακινήτου θα επιλέξει να πουλήσει τον εξοπλισμό και κυρίως να δει το ακίνητο ως επένδυση.

Ας μην ξεχνάμε ότι η IRIS ήταν γέννημα μιας εποχής όπου το τυπωμένο χαρτί κυριαρχούσε στην ενημέρωση, ενώ σήμερα τυπώνονται πολύ λιγότερες εφημερίδες, περιοδικά και διαφημιστικά φυλλάδια.

Τότε τι θα γίνει; Θα αναζητήσει η ΠΕΔΙΟ άλλο πιεστήριο; Αυτό θα μπορέσει να γίνει έγκαιρα; Τα πιεστικά περιθώρια του διαγωνισμού θα τηρηθούν;

Σοβαρά ερωτήματα

Αναρωτιέται κανείς πώς το ΙΤΥΕ αποφάσισε ότι η ΠΕΔΙΟ όντως έπρεπε να είναι ανάδοχος όταν η βασική της τεχνική υποδομή, δηλαδή το υπομισθωμένο κυλινδρικό πιεστήριο στις εγκαταστάσεις της IRIS είναι πιθανό να βρεθεί το επόμενο διάστημα εκτός λειτουργίας. Ούτως ή άλλως, το γεγονός ότι η IRIS είναι χρόνια ανενεργή και χρεοκοπημένη όφειλε να είχε ξυπνήσει αντανακλαστικά κατά την εξέταση του φακέλου και να εξεταστεί το αν και σε ποιο βαθμό όντως λειτουργεί τα τελευταία χρόνια.

Και τα ερωτήματα αυτά δεν αφορούν μόνο το εάν τηρήθηκε η τυπική νομιμότητα. Αφορούν – και ίσως αυτό να είναι ακόμη πιο σημαντικό – το εάν η εταιρεία θα μπορέσει όντως να φέρει σε πέρας το έργο που της ανατίθεται και που αφορά – ας μην το ξεχνάμε – το εάν οι μαθητές θα βρουν τον επόμενο Σεπτέμβρη τα βιβλία να τους περιμένουν στα σχολεία.

Τα ερωτήματα αυτά πρέπει να απασχολήσουν τόσο το εποπτεύον υπουργείο Παιδείας, όσο βεβαίως και το Ελεγκτικό Συνέδριο που θα εξετάσει τις σχετικές συμβάσεις.