Ζάππειο Μέγαρο: Η ιστορία του εμβληματικού κτιρίου της Αθήνας

Ένα από τα πιο εμβληματικά κτίρια της Αθήνας και από τα σημαντικότερα τοπόσημα της πόλης, το νεοκλασικό μέγαρο του Ζαππείου είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Υπήρξε από νοσοκομείο μέχρι αποθήκη και στρατώνας αλλά και ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών του ΕΙΡ. Γκρεμίστηκε και ξαναχτίστηκε.

Πώς ξεκίνησε η κατασκευή του κτιρίου

Η ιδέα για την κατασκευή του κτιρίου οφείλεται στον εθνικό ευεργέτη Ευαγγέλη Ζάππα (1800-1865), ο οποίος με τη διαθήκη της 30ης Νοεμβρίου 1859 το προόριζε ως έδρα των Ολυμπίων Αγώνων, που θα ήταν μία αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας, όχι όμως σε αμιγώς αθλητικό επίπεδο, αλλά θα περιλάμβαναν βιομηχανικούς, καλλιτεχνικούς και πνευματικούς διαγωνισμούς.

Έτσι λοιπόν έστειλε υπόμνημα στις αρχές του 1856 και διατύπωνε την πρόταση για διοργάνωση Αγώνων στην Αθήνα στις 25 Μαρτίου 1857. Ο Ζάππας αναλάμβανε τα έξοδα αυτών, καθώς και την ανέγερση ενός Ολυμπιακού κτηρίου, όπου θα γινόταν η έκθεση των δειγμάτων της ελληνικής τέχνης και βιομηχανίας, το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως μουσείο με αρχαιότητες για τους ξένους επισκέπτες. Έσπευσε επίσης να στείλει και 2.000 αυστριακά φλορίνια για τα έξοδα των Α΄ Ολυμπίων.

Τα επόμενα δύο χρόνια είχε τακτική επαφή με τον εκπρόσωπο της ελληνικής κυβέρνησης, τον υπουργό Εξωτερικών Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, ο οποίος συνέτεινε και αυτός στην τελική διαμόρφωση του θεσμού.

Πόσο κόστισε η κατασκευή του

Αρχιτέκτονας του Ζαππείου είναι ο δανός Θεόφιλος Χάνσεν (1813-1891), o οποίος στηρίχτηκε στo αρχικό σχέδιο του Φρανσουά-Λουί Μπουλανζέ (1807-1875). Το συνολικό ποσό της κατασκευής του έφθασε τα δύο εκατομμύρια χρυσές δραχμές.

Τα αγάλματα του Ευαγγέλη Ζάππα, έργο του Ιωάννη Κόσσου (1884), και του Κωνσταντίνου Ζάππα (1887), έργο του Γεωργίου Βρούτου, υψώνονται στα δύο άκρα της κυρίας εισόδου του μεγάρου

Το Ζάππειο Μέγαρο στη ροή του χρόνου

Μια από τις σημαντικές ημερομηνίες για την ιστορία του Ζαππείου είναι η 19^η Αυγούστου 1858, ημέρα που δημοσιεύεται το Βασιλικό διάταγμα «Περί συστάσεως των Ολυμπίων» και μετά τα επίσημα εγκαίνια που έγιναν με πανηγυρικό τρόπο την 20η Οκτωβρίου του 1888, παρουσία του Κωνσταντίνου Ζάππα.

Στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 φιλοξενούνται στην κυκλική αίθουσά του τα αγωνίσματα της ξιφασκίας, ενώ στους Β΄ Διεθνείς Ολυμπιακούς Αγώνες (1906) η έλλειψη υποδομών και εγκαταστάσεων οδήγησε στη χρήση του ως «Ολυμπιακού Χωριού».

Εξάλλου, από το 1936 και για 40 χρόνια φιλοξένησε τον πρώτο κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό της χώρας. Το 1940 μετασκευάζεται σε νοσοκομείο, τον επόμενο χρόνο επιτάσσεται από τον γερμανικό στρατό κατοχής, στη συνέχεια μετατρέπεται σε αποθήκη και κατόπιν σε στρατώνα (1944), ενώ πλήττεται και από βομβαρδισμούς στα Δεκεμβριανά.

Μεταπολεμικά συζητείται η κατεδάφισή του. Ευτυχώς, το 1960 πραγματοποιήθηκε γενική επισκευή, υπό την επίβλεψη των αρχιτεκτόνων Α. Πλουμιστού και Φ. Παναγιωτόπουλου. Η τελευταία ανακαίνιση έγινε ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και ολοκληρώθηκε το 2007.

Η μέχρι τώρα πολύχρονη παρουσία του στο Κέντρο της Αθήνας, το ανέδειξε στο αρχαιότερο Μνημείο της πόλης μας και σε σημείο αναφοράς για τον Πολιτισμό, την Οικονομία και τον Αθλητισμό, άρρηκτα συνδεδεμένο με την Σύγχρονη Ιστορία μας.

Δεύτερη ζωή για την Αίγλη Ζαππείου

Μια από τις αισιόδοξες ειδήσεις του τελευταίου χρόνου είναι ότι ένα από τα πιο παλιά και αγαπημένα στέκια της Αθήνας, η Αίγλη Ζαππείου, κλειστό από τον Οκτώβριο του 2020, θα επαναλειτουργήσει έως το τέλος του 2023.

Η Αίγλη Ζαππείου, που περιλαμβάνει το αναψυκτήριο, τον χώρο εκδηλώσεων και τον κινηματογράφο, έχει μακρά ιστορία που ξεκινάει από τον 19ο αιώνα, έχοντας κατασκευαστεί το 1904.

Στις αρχές του 20ού αιώνα το «Ζυθεστιατόριον η Αίγλη» συνδέθηκε με την Αθήνα της belle epoque και των Βαλκανικών Πολέμων, στην εποχή του Μεσοπολέμου και στα μεταπολεμικά χρόνια λειτούργησε ως κοινωνικός-δημόσιος χώρος, ενώ το 1910 εγκαινιάστηκε ο κινηματογράφος της Αίγλης που υπήρξε ένας από τους πρώτους θερινούς της Αθήνας.

Τέλη 1980 – αρχές 1990 ο επιχειρηματίας Λάκης Ραπτάκης εξασφάλισε την παραχώρηση του ακινήτου, το οποίο ανακαίνισε και μετέτρεψε σε σημείο αναφοράς της κοσμικής Αθήνας της εποχής, με τους μόνιμους θαμώνες του χώρου να περιλαμβάνουν την Αλίκη Βουγιουκλάκη, τη Ζωή Λάσκαρη και την Ειρήνη Παπά.

Η Αίγλη, «το πλέον απολαυστικόν κέντρον των Αθηνών», σύμφωνα με το μότο διαφήμισης της εποχής, αποτελούσε μόνιμο τόπο συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών λογίων, καλλιτεχνών και κατοίκων από όλη την Αθήνα.