Κηφισός: Το μεγάλο μποτιλιάρισμα και πώς θα λυθεί

Το μεγάλο μποτιλιάρισμα του Κηφισού. Λίγο ή πολύ όλοι όσοι κινούνται οδικώς στο Λεκανοπέδιο έχουν περάσει κάποιες ώρες κολλημένοι στο «ποτάμι», είτε γιατί βρέθηκαν σε ώρα αιχμής – που κάποιες φορές διαρκεί… όλη μέρα – είτε εξαιτίας ατυχήματος ή/και βλάβης κάποιου οχήματος.

Νεύρα, κορναρίσματα και το απαραίτητο υβρεολόγιο «διανθίζουν» καθημερινά τις μετακινήσεις των οδηγών που είναι αναγκασμένοι να χρησιμοποιήσουν την αρτηρία η οποία συνδέει τα δύο άκρα της Αθήνας.

Πρόσφατα ο αρμόδιος υπουργός Προστασίας του Πολίτη Γιάννης Οικονόμου ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος: μόνιμη εγκατάσταση γερανοφόρων οχημάτων σε δύο σημεία του δρόμου και διαρκής επιτήρηση από μοτοσικλέτες της Τροχαίας που θα ανεβοκατεβαίνουν – αν τα… καταφέρνουν – τα δύο ρεύματα της λεωφόρου.

Στόχος, η άμεση επέμβαση σε περιπτώσεις ατυχημάτων ή ακινητοποίησης οχημάτων λόγω βλαβών, που εντείνουν τις ήδη μεγάλες καθυστερήσεις.

Τα μέτρα δεν αρκούν

Αρκούν αυτά τα μέτρα για την αποσυμφόρηση του δρόμου; Οπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο συγκοινωνιολόγος και αναπληρωτής καθηγητής Σχεδιασμού Μεταφορών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, τα μέτρα κινούνται σε θετική κατεύθυνση, όμως δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα. «Θα βοηθήσουν, σε κάποιο βαθμό, γιατί θα μπορούμε ενδεχομένως να αντιμετωπίζουμε γρηγορότερα τα περιστατικά που δημιουργούν πρόβλημα. Ωστόσο, ας μην περιμένουμε να αδειάσει ο Κηφισός, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση».

Από τη μεριά του, ο συνάδελφός του και πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Παναγιώτης Παπαντωνίου συμφωνεί πως οι υπουργικές αναγγελίες αποτελούν σημαντικά μέτρα που θα βοηθήσουν – στον βαθμό που πράγματι θα λειτουργήσουν – τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την επιπλέον κυκλοφοριακή συμφόρηση που προκαλούν τα ακινητοποιημένα οχήματα.

«Στον Κηφισό όταν ένα όχημα ακινητοποιείται δεν υπάρχει η δυνατότητα να μεταφερθεί σε κάποιο πεζοδρόμιο ή/και κάποιον παράδρομο, οπότε χάνεται η κυκλοφοριακή ικανότητα μιας λωρίδας και αυτό προκαλεί μια αλυσιδωτή αντίδραση και μεγάλη ουρά», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι «αυτή η παρέμβαση, ωστόσο, δεν αρκεί για να λύσει προφανώς συνολικά το κυκλοφοριακό πρόβλημα».

Η βελτίωση των «αντανακλαστικών» των αρμόδιων Αρχών στη διαχείριση συμβάντων στους δρόμους της χώρας είναι χρήσιμη και ωφέλιμη, ιδίως σε έναν άξονα όπως ο Κηφισός, επισημαίνει και ο Στράτος Παπαδημητρίου, συγκοινωνιολόγος και επίκουρος καθηγητής Σχεδιασμού Συστημάτων Μεταφορών στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, αλλά εξηγεί: «Εάν είμαστε σε έναν δρόμο όπου η κυκλοφορία είναι μικρή, και ένα αμάξι χαλάσει, μείνει από καύσιμα, ή υπάρξει μια σύγκρουση, θα το παρακάμψουμε καθώς υπάρχει χώρος για να μπορέσει να κινηθεί κάποιος.

Στον Κηφισό όταν ένα όχημα ακινητοποιείται δεν υπάρχει η δυνατότητα να μεταφερθεί σε κάποιο πεζοδρόμιο ή/και κάποιον παράδρομο, οπότε χάνεται η κυκλοφοριακή ικανότητα μιας λωρίδας και αυτό προκαλεί μια αλυσιδωτή αντίδραση και μεγάλη ουρά

Όταν όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα σύστημα όπου ο όγκος των αυτοκινήτων πλησιάζει τη μέγιστη χωρητικότητα, υπάρχει αυξημένη επιβάρυνση στην όλη κυκλοφορία. Αυτά είναι μέτρα που θα μας δώσουν 10%-15% καλύτερη διαχειριστική ικανότητα».

Δεν αντέχει τόσα οχήματα

Αξονας που ενώνει τον Βορρά και τον Νότο της Αττικής, ο Κηφισός αποτελεί την κεντρικότερη οδική αρτηρία του Λεκανοπεδίου και εξυπηρετεί καθημερινά χιλιάδες οχήματα, πολύ περισσότερα από την κυκλοφοριακή του ικανότητα.

«Η κυκλοφοριακή του ικανότητα είναι 2.000 οχήματα ανά λωρίδα κυκλοφορίας και αν υπολογίσουμε ότι διαθέτει τρεις λωρίδες ανακατεύθυνσης στο μεγαλύτερο μήκος του, μπορεί να εξυπηρετήσει 12.000 οχήματα ανά ώρα», αναφέρει ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης και προσθέτει ότι «κατά τις πρωινές ώρες αιχμής τα σοβαρότερα προβλήματα εστιάζονται στο ρεύμα προς Πειραιά, από τον κόμβο της Αττικής Οδού μέχρι τη συμβολή του Κηφισού με τη Λεωφόρο Αθηνών».

Αν και διαθέτει – σχετικά – μεγάλη χωρητικότητα, η συσσώρευση των μετακινήσεων σε συγκεκριμένες ώρες και σημεία σε συνδυασμό με τον τεράστιο αριθμό των οχημάτων που τον διέρχονται καθημερινά, δημιουργούν τεράστιες ουρές. «Τα περισσότερα αυτοκίνητα διέρχονται τον Κηφισό από τις 08.00 μέχρι τις 09.30-10.00 το πρωί και το απόγευμα από τις 15.00 μέχρι τις 19.30», λέει χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Διαχείρισης και Μελετών Κυκλοφορίας της Περιφέρειας Αττικής, τον Σεπτέμβριο η Μέση Ημερήσια Κυκλοφορία (ΜΗΚ) στον κόμβο Λεωφόρου Κηφισού – Λιοσίων έφτασε τα 166.758 αυτοκίνητα και στα δύο ρεύματα.

8 τροχαία την ημέρα

Κατά τον περιφερειάρχη Αττικής, αλλά και τα στοιχεία της Τροχαίας Αττικής, καθημερινά στο «ποτάμι» καταγράφονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον οκτώ συμβάντα. Aφορούν είτε μικροσυγκρούσεις, είτε μηχανικές βλάβες, αλλά και σοβαρότερα ατυχήματα που επιβαρύνουν τον φόρτο του δικτύου, καθώς έπειτα από κάθε συμβάν ο Κηφισός χρειάζεται τουλάχιστον μία ώρα για να επανέλθει στην κανονικότητα.

Καθημερινά στο «ποτάμι» καταγράφονται κατά μέσο όρο τουλάχιστον οκτώ συμβάντα

«Οταν έχεις τόσα αυτοκίνητα, ένα στα 1.000 μπορεί να χαλάσει. Είναι αρκετά πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στον συγκεκριμένο δρόμο εντοπίζεται από το ύψος της Μεταμόρφωσης μέχρι το ύψος των ΚΤΕΛ τόσο στην άνοδο όσο και στην κάθοδο. Είναι σημεία που έχουν εισόδους, εξόδους, πολλές πλέξεις και μεγάλη κυκλοφορία. Είναι δύσκολα σημεία», υπογραμμίζει ο Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου.

Λωρίδες που χάνονται

Ενα ακόμη χαρακτηριστικό του Κηφισού είναι η μεταβολή στον αριθμό των λωρίδων. Σε κάποια σημεία ο αυτοκινητόδρομος έχει τέσσερις λωρίδες και σε κάποια τρεις.

Στο ρεύμα προς Λαμία, στο ύψος της Νέας Φιλαδέλφειας, οι τέσσερις λωρίδες γίνονται ξαφνικά τρεις και αυτή η στένωση προκαλεί το «φαινόμενο του μπουκαλιού» και είναι η αρχή της καθημερινής συμφόρησης που ξεκινάει από το ύψος των ΚΤΕΛ και φτάνει μέχρι τη γέφυρα Βρυούλων.

Σε αυτά τα προβλήματα προστίθεται η παραβατική συμπεριφορά των οδηγών που αυξάνουν τις πιθανότητες τροχαίου και συνεπώς εκτεταμένου μποτιλιαρίσματος. «Επειδή ο Κηφισός έχει μια διατομή που δεν είναι ενιαία, αλλού έχει τρεις λωρίδες αλλού έχει τέσσερις, υπάρχει η τάση όχι απλώς να χρησιμοποιείται η ΛΕΑ (Λωρίδα Εκτακτης Ανάγκης) αλλά υπάρχουν και οι άνθρωποι που μπαίνουν σε μια λωρίδα εξόδου χωρίς να έχουν πρόθεση να βγουν, απλώς για να παρακάμψουν οχήματα.

Επομένως, είναι σημαντικό η Τροχαία να «δει» και αυτούς, ώστε να μη γίνονται αυτές οι παραβάσεις», αναφέρει ο Στράτος Παπαδημητρίου. Σε αυτό το πλαίσιο, ο στρατηγικός σχεδιασμός της Περιφέρειας περιλαμβάνει τεχνικά μέσα καταγραφής τροχαίων παραβάσεων με ειδικές κάμερες που θα επιτηρούν τη ΛΕΑ, καθώς και την τήρηση του ορίου ταχύτητας.

Η μοναδική λύση είναι λιγότερα αυτοκίνητα στον δρόμο γιατί έχουν ξεπεραστεί οι δυνατότητές του

Τα ατυχήματα δεν είναι τα μόνα υπεύθυνα για το «κόκκινο» που χτυπάει καθημερινά η κίνηση στον Κηφισό. Οπως συντείνουν οι ειδικοί, ο όγκος των οχημάτων που καλείται να διαχειριστεί καθημερινά ξεπερνά τις δυνατότητές του. Πώς γίνεται, λοιπόν, να αποσυμφορηθεί ο Κηφισός και μαζί του τα νεύρα των οδηγών; Χρειάζεται βελτίωση των υποδομών του; Επιβάλλεται να κατασκευαστούν νέες εναλλακτικές διαδρομές;

«Η λύση είναι να μειωθούν τα αυτοκίνητα, να πάρουμε το λεωφορείο και το τρένο. Να γίνει καινούργιος δρόμος δεν υπάρχει χώρος. Να κάνουν κάτι από πάνω στον Κηφισό είναι ένα έργο τεχνικά πολύ δύσκολο. Ο μόνος τρόπος είναι ένα κομμάτι των μετακινούμενων να στραφεί στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Αυτό, όμως, συνεπάγεται τη βελτίωσή τους και την ταυτόχρονη αλλαγή συμπεριφοράς των μετακινούμενων. Η πρώτη σημαία πρέπει να είναι η ενδυνάμωση των ΜΜΜ» τονίζει ο συγκοινωνιολόγος Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου.

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Παναγιώτης Παπαντωνίου υποστηρίζει πως το πρόβλημα που μαστίζει τον Κηφισό δεν εντοπίζεται στην υποδομή του: «Δεν είναι θέμα υποδομής και δεν πρέπει να περιμένουμε λύσεις να προκύψουν μέσα από τη βελτίωση της υποδομής. Αφενός γιατί οι υποδομές είναι πεπερασμένες και δύσκολα θα έχουμε σημαντικές παρεμβάσεις, αφετέρου οι παρεμβάσεις σε θέματα υποδομών που θα γίνουν, όπως η νέα γραμμή του μετρό και οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού, που θα αλλάξουν τα χαρακτηριστικά της κυκλοφορίας, θα αργήσουν να «δείξουν» αποτελέσματα από επτά έως οκτώ χρόνια. Το βάρος πρέπει να δοθεί στη διαχείριση της κυκλοφορίας».

Τα ατυχήματα δεν είναι τα μόνα υπεύθυνα για το «κόκκινο» που χτυπάει καθημερινά η κίνηση στον Κηφισό.

Κατά τον Στράτο Παπαδημητρίου, επίκουρο καθηγητή Σχεδιασμού Συστημάτων Μεταφορών, οι νέοι δρόμοι δεν πρόκειται να λύσουν αλλά, αντιθέτως, θα διαιωνίσουν το πρόβλημα: «Η αίσθηση εδώ και δεκαετίες στις μεγάλες πόλεις είναι ότι δεν μπορείς να λύσεις τα προβλήματά σου μόνο με την κατασκευή νέων οδικών αξόνων. Είναι ένας φαύλος κύκλος. Οι νέοι δρόμοι και η νέα χωρητικότητα προσελκύουν και άλλα αυτοκίνητα. Επειδή το σύστημα είναι δυναμικό, κάποιοι που δεν χρησιμοποιούσαν το αυτοκίνητό τους, όταν οι συνθήκες γίνουν καλύτερες με την κίνηση, θα ξεκινήσουν να το χρησιμοποιούν. Είναι θέμα χρόνου πότε θα επέλθει μια νέα ισορροπία που θα είναι ίδια με την παλιά με τη μόνη διαφορά ότι τώρα το μέγεθος που ικανοποιείται θα είναι περισσότερο».

Λύσεις για τη μείωση των αυτοκινήτων στους δρόμους υπάρχουν και είναι μάλιστα αρκετές, όμως η εφαρμογή τους χρειάζεται κίνητρα. Το κλιμακωτό ωράριο για τη διασπορά των μετακινήσεων, ο περιορισμός της κυκλοφορίας των βαρέων οχημάτων τις ώρες αιχμής και οι υπηρεσίες του συνεπιβατισμού, δηλαδή του λεγόμενου car pooling, θα αποσυμφορήσουν σημαντικά τον οδικό άξονα, λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.

«Πρέπει να ενθαρρύνουμε τους πολίτες να κινούνται μαζικά ώστε να ξεπεράσουμε το φαινόμενο του ενός επιβάτη (του οδηγού) ανά όχημα και να έχουμε οχήματα με περισσότερους επιβαίνοντες. Αν δοθούν κίνητρα, μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα. Ακόμα θα μπορούσε να εφαρμοστεί μια λωρίδα που θα μπορούσαν να κινούνται μόνο οχήματα που έχουν υψηλή πληρότητα (4-5 άτομα)» διευκρινίζει.

Τα τρία «Ε» που μπορούν να σώσουν τον Κηφισό

Σύμφωνα με τον Στράτο Παπαδημητρίου, η μέση πληρότητα των αυτοκινήτων είναι 1,2 με 1,3 άτομα. Ουσιαστικά, είναι ο οδηγός μόνος του στο όχημά του.

Ομως, στον χώρο των μεταφορών και της οδικής ασφάλειας και κυκλοφορίας χρειάζονται τα λεγόμενα τρία «Ε»:

«Θέλει εκπαίδευση (Education) από μικρή ηλικία, δηλαδή οι πολίτες να γνωρίζουν κυκλοφοριακή αγωγή και να έχουν επίγνωση τι συμβαίνει στους δρόμους. Θέλει σωστή τεχνική, σωστή μηχανική (Engineering) και όχι να «εξαφανίζονται», για παράδειγμα, λωρίδες μπροστά σου. Και φυσικά θέλει έλεγχο».

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»