Οι Παλαιστίνιοι και η «κουτσή» προεδρία του Μαχμούντ Αμπάς

Ενόσω οι περίπου 2,4 εκατομμύρια Παλαιστινίνιοι κάτοικοι στη Λωρίδα της Γάζας πνίγονται στο αίμα και βυθίζονται στην ανθρωπιστική κρίση, στη Δυτική Όχθη η οργή των περίπου 2,7 εκατομμυρίων ομοεθνών τους ξεχειλίζει.

Στα κατεχόμενα από τον πόλεμο του 1967 παλαιστινιακά εδάφη στην Κοιλάδα του Ιορδάνη, έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 80 Παλαιστίνιοι και έχουν συλληφθεί πάνω από 900 μόνο στις πρώτες δύο εβδομάδες μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου.

Όμως σε αυτά τα εδάφη η αίσθηση μιας τρίτης Ιντιφάντα πλανάται εδώ και μήνες, πολύ προτού ξεσπάσει ο νέος πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Οι ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου -ανάμεσά τους έποικοι, όπως ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας- είχαν στρέψει μέχρι πρότινος την προσοχή στη Δυτική Όχθη, αξιώνοντας επέκταση των παράνομων οικισμών ή ακόμη και την ολική προσάρτησή της.

Από τις αρχές του χρόνου, οι φονικές έφοδοι των ισραηλινών δυνάμεων ασφαλείας, καθώς και οι αιματηρές επιθέσεις εποίκων έχουν ενταθεί, δημιουργώντας -συνδυαστικά με το χρόνιο τέλμα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων- ένα εκρηκτικό κλίμα.

Με τη «λύση των δύο κρατών» εδώ και καιρό μόνο ως διπλωματικό ευχολόγιο, θεωρούνταν θέμα χρόνου το ξέσπασμα μιας συσσωρευμένης οργής, που υποδαυλίζει και η μη διεξαγωγή παλαιστινιακών βουλευτικών ή προεδρικών εκλογών εδώ και σχεδόν 20 χρόνια.

Με το νέο πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, και δη μετά το μακελειό στο νοσοκομείο αλ-Αχλί της Γάζας, δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι διαδηλώνουν καθημερινά πια σε πολλές πόλεις της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης.

Από τη Ναμπλούς και τη Βηθλεέμ, έως τη Ραμάλα, έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής.

Πρόκειται για μόνο διεθνώς αναγνωρισμένο κυβερνητικό όργανο των Παλαιστινίων και τον μοναδικό εταίρο της διεθνούς κοινότητας για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.

Πολλοί από τους διαδηλωτές ωστόσο φωνάζουν συνθήματα υπέρ της Χαμάς και κατά της παλαιστινιακής ηγεσίας.

Ήδη ακούγεται όλο και πιο συχνά το: «Ο λαός θέλει την ανατροπή του προέδρου»…

Πολιτικές «Συμπληγάδες»

Με το 2023 να αποτελεί ήδη το πιο θανατηφόρο έτος για τους Παλαιστίνιους της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης εδώ και δύο δεκαετίες, οι φόβοι πλέον εντείνονται ότι σύντομα η κατάσταση στην περιοχή θα τεθεί εκτός ελέγχου.

Δεν θα ανοίξει έτσι μόνο ένα νέο μέτωπο κατά του Ισραήλ, το οποίο έχει αρχίσει και πάλι τις εφόδους, αυξάνοντας παράλληλα τα σημεία ελέγχου.

Η προοπτική αποτελεί ήδη μείζονα πρόκληση για την Παλαιστινιακή Αρχή και τον γηραιό επικεφαλής της, ο οποίος αμφισβητείται όλο και πιο ανοιχτά.

Προσώρας, οι ισραηλινές και οι παλαιστινιακές δυνάμεις ασφαλείας προσπαθούν να ανακόψουν την άνοδο νέων μαχητών, με «φυτώρια» παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς στη Δυτική Όχθη.

Αν και ορισμένοι έχουν δεσμούς με εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις  όπως με τη Χαμάς, οι περισσότεροι ανήκουν σε οιονεί αυτοτελείς μικρότερες ομάδες.

Η πλειονότητά τους είναι νέοι και φτωχοί.

Θέλουν να αποτινάξουν την ισραηλινή κατοχή.

Έχουν επίσης απογοητευτεί από την πολιτική ηγεσία στη Ραμάλα.

Διάδοχος του Γιάσερ Αραφάτ, ο 87χρονος Μαχμούντ Αμπάς βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της μακράς πολιτικής καριέρας του στο «κάδρο».

Δύο χρόνια αφότου ανέλαβε τα ηνία της Παλαιστινιακής Αρχής, το 2005, το κόμμα του -η Φατάχ- εκδιώχθηκε από τη Λωρίδα της Γάζας, κατόπιν εμφυλίου με τη Χαμάς.

Ο ίδιος έχει έκτοτε επικριθεί τόσο από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ ότι δεν έχει καταδικάσει απερίφραστα τη βία, όσο και από Παλαιστίνιους ότι δεν έχει υπηρετήσει πραγματικά τα συμφέροντα και τους αγώνες του λαού του.

Παλαιστινιακό κράτος ακόμη δεν υπάρχει.

Η ενδοπαλαιστινιακή ρήξη μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ ουσιαστικά δεν γεφυρώθηκε ποτέ.

Το δε Ισραήλ, πιστό στην τακτική «διαίρει και βασίλευε», αποχώρησε μεν από τη Λωρίδα της Γάζας το 2005, μετατρέποντας το θύλακα στη «μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή στον κόσμο» -την οποία διοικεί από το 2007 de facto η Χαμάς.

Συνέχισε ωστόσο και επέκτεινε την κατοχή στη Δυτική Όχθη.

Εύθραυστες ισορροπίες

Ακόμη και πριν από τη νέα εν εξελίξει ισοπέδωσή της από τις ισραηλινές δυνάμεις, η Λωρίδα της Γάζας αποτελούσε ένα από τα φτωχότερα μέρη του πλανήτη.

Στη Δυτική Όχθη εν τω μεταξύ η ανεργία «καλπάζει» με 25%.

Απουσία εκλογών, ο αντιδημοφιλής Παλαιστίνιος πρόεδρος διανύει πια το 18ο έτος μιας τυπικά… τετραετούς θητείας ως επικεφαλής της Παλαιστινιακής Αρχής.

Σε πρόσφατες, προ του πολέμου δημοσκοπήσεις το 78% των Παλαιστινίων τον καλούσε να παραιτηθεί και δήλωνε ότι, εάν γίνονταν άμεσα προεδρικές εκλογές, θα ψήφιζε τον πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια.

Η κατάσταση τώρα κάθε άλλο παρά θεωρείται ότι μπορεί να έχει αλλάξει…

Σιωπηλός στην αρχή του νέου πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, ο Αμπάς κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος μετά το μακελειό στο νοσοκομείο αλ-Αχλί της Γάζας.

Η Παλαιστινιακή Αρχή ζήτησε διεθνή έρευνα και ανακοίνωσε προσφυγή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Ο ίδιος, σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ακύρωσε τη συμμετοχή του στην τετραμερή σύνοδο με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιτεν, τον πρόεδρο της Αιγύπτου και τον βασιλιά της Ιορδανίας, την περασμένη Τετάρτη, στο Αμάν. Σύνοδος, που τελικά δεν έγινε ποτέ…

Ακόμη και υπό τις παρούσες δύσκολες συνθήκες, φαντάζει μάλλον απίθανο για τον Αμπάς να μπορέσει να ξανακερδίσει το λαό του.

Σε μια μεταστροφή μάλιστα, που πολλοί ερμήνευσαν ως δείγμα πολιτικής αδυναμίας, το επίσημο παλαιστινιακό πρακτορείο WAFA λέγεται ότι έκανε «κοπτοραπτική» στις καταδικαστικές δηλώσεις του Παλαιστίνιου προέδρου για την επίθεση-σοκ της Χαμάς στο Ισραήλ.

Η φράση του Αμπάς ότι οι πολιτικές και οι ενέργειες της Χαμάς «δεν αντιπροσωπεύουν τον παλαιστινιακό λαό» αφαιρέθηκε από ρεπορτάζ, με αφορμή τηλεφωνική επικοινωνία του με τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο.

Η αναδιατυπωμένη δήλωση ανέφερε ότι η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης είναι «ο μόνος νόμιμος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού και όχι οι πολιτικές οποιασδήποτε άλλης οργάνωσης».

Άδηλο το μέλλον

Μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κάποια ένδειξη ότι ο παλαιστινιακός μηχανισμός πληροφοριών, στον οποίο στηρίζεται η εξουσία του Μαχμούντ Αμπάς, χάνει τη συνοχή του.

Ο πρόεδρος έχει επίσης άριστες σχέσεις με την παλαιστινιακή επιχειρηματική ελίτ και απολαμβάνει σταθερά τη στήριξη της Δύσης, ως ένας δοκιμασμένος, μετριοπαθής και αξιόπιστος εταίρος.

Καθώς όμως η λαϊκή οργή κλιμακώνεται στα παλαιστινιακά εδάφη, το ενδεχόμενο πολιτικής αποσταθεροποίησης θεωρείται πλέον πιθανό.

Αυτός ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς -ο πέμπτος στη Λωρίδα της Γάζας από το 2005- έχει εξάλλου τη βαριά «σκιά» των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, που έχουν πια «παγώσει, τις προωθούσε η κυβέρνηση Μπάιντεν και συνοδεύονταν από εξαιρετικά «θολές» παραχωρήσεις για τους Παλαιστινίους.

Ακόμη και η νέα πρόταση του κεντρώου πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ, νυν ηγέτη της αντιπολίτευσης, Γιαΐρ Λαπίντ, «να επιστρέψει η Παλαιστινιακή Αρχή στη Λωρίδα της Γάζας» όταν «εκριζωθεί» η Χαμάς και τελειώσει ο πόλεμος -εφόσον βέβαια στο μεσοδιάστημα δεν εξαπλωθεί- έχει μείνει στον «αέρα».

Ούτως ή άλλως η ισραηλινή ηγεσία μιλά για μακρύ πόλεμο, από τον οποίο δεν δείχνει να έχει καν αυτή τη στιγμή κάποια στρατηγική εξόδου.

Η οργή και ο φόβος κυριαρχούν.

Εν μέσω μαζικού εκτοπισμού των Παλαιστινίων στο νότο της Λωρίδας της Γάζας κατόπιν ισραηλινού τελεσιγράφου -με σενάρια ακόμη και για εκδίωξή τους μέχρι την Αίγυπτο, στη Χερσόνησο του Σινά- «οι άνθρωποι στη Δυτική Όχθη φοβούνται μια παρόμοια κατάσταση», λέει στη γερμανική εφημερίδα Die Tageszeitung o Αμπού Ζαγιάντ, πάλαι ποτέ στενός συνεργάτης του Γιάσερ Αραφάτ.

Εν προκειμένω, εξηγεί, «φοβούνται ότι θα εκδιωχθούν στην Ιορδανία».