Το «στοίχημα» της Κίνας στη «φλεγόμενη» Μέση Ανατολή

Ο ειδικός απεσταλμένος της Κίνας  για το μεσανατολικό, Ζάι Τζουν, έχει δύσκολη αποστολή αυτές τις ημέρες.

Εν μέσω διπλωματικού μαραθωνίου της Δύσης για την αποφυγή επέκτασης του πολέμου στη Μέση Ανατολή, ο Κινέζος διπλωμάτης βρίσκεται εσπευσμένα στην περιοχή.

Στις «βαλίτσες» του έχει προτάσεις για κατάπαυση του πυρός και προώθηση των ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων.

Στόχος του είναι «να πετύχει διεθνή συναίνεση, να παροτρύνει τα ενδιαφερόμενα μέρη να σταματήσουν τις εχθροπραξίες, να χαλαρώσουν την κατάσταση και να δημιουργήσουν τις απαραίτητες συνθήκες για πολιτική διευθέτηση», ανέφερε το κινεζικό ΥΠΕΞ.

Το ακριβές πρόγραμμα της περιοδείας δεν έχει ανακοινωθεί.

Καθίσταται πάντως σαφές ότι η μεσολαβητική αυτή προσπάθεια δεν γίνεται ανταγωνιστικά με αυτή της Δύσης.

«Είναι προς το κοινό συμφέρον να σταματήσουμε την εξάπλωση της σύγκρουσης», είπε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ,  Μάθιου Μίλερ, στον απόηχο πρόσφατης τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Κίνας, Άντονι Μπλίνκεν και Γουάνγκ Γι.

«Θα ήταν χρήσιμο αν η Κίνα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την επιρροή της», υπογράμμισε ο εκπρόσωπος του αμερικανικού ΥΠΕΞ.

Στο επίκεντρο είναι οι στενές σχέσεις του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης με την ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, αλλά και τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ στον νότιο Λίβανο, όπου είναι όλο και πιο ορατός ο κίνδυνος να ανοίξει ένα δεύτερο μέτωπο με το Ισραήλ.

Σε διπλό ταμπλό

Μόλις τον Ιούνιο ο Κινέζος πρόεδρος Σι προσφέρθηκε να συνδράμει τον Παλαιστίνιο πρόεδρο, Μαχμούντ Αμπάς, για την προώθηση των -τελματωμένων εδώ και χρόνια- ειρηνευτικών συνομιλιών με το Ισραήλ.

Υπάρχει το προηγούμενο της επιτυχούς κινεζικής μεσολάβησης στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ του σιιτικού Ιράν και της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας: δύο μακροχρόνιων εχθρών και περιφερειακών αντιπάλων.

Ήταν με τις «ευλογίες» του Πεκίνου, δε, που τέσσερα κράτη της Μέσης Ανατολής -η Αίγυπτος, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα- έλαβαν πρόσκληση εισόδου στο μπλοκ των BRICS.

Ήταν ακόμη ένα δείγμα επέκτασης της πολιτικής επιρροής του στη Μέση Ανατολή, στο πλαίσιο της επιδίωξης του προέδρου Σι να παγιώσει μια κινεζική ηγεσία στον λεγόμενο «Παγκόσμιο Νότο» των αναδυόμενων και αδέσμευτων χωρών.

Τώρα, η αποτροπή επέκτασης του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς προβάλλει ως προτεραιότητα για το Πεκίνο, καθώς η κινεζική οικονομία -εξαρτώμενη από εισαγωγές πετρελαίου- πασχίζει να ανακάμψει.

Πολλοί ωστόσο αμφισβητούν τις πραγματικές διαστάσεις μιας κινεζικής μεσολαβητικής πρωτοβουλίας.

Τουλάχιστον ως προς το σκέλος του πολέμου μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.

Το Ισραήλ -για το οποίο η Κίνα αποτελεί τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο- έχει ήδη εκφράσει δημόσια «βαθιά απογοήτευση» για το γεγονός ότι το Πεκίνο δεν έχει καταδικάσει ρητά και απερίφραστα τον τρόμο της Χαμάς.

Λίγο πολύ το ίδιο που έχει κάνει και με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία περιγράφει ως «κρίση».

Στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς έχει ταχθεί γενικά κατά «κάθε ενέργειας που βλάπτει αμάχους και πρακτικών που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο».

Ο δε υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι κατήγγειλε ευθέως το Τελ Αβίβ τη «συλλογική τιμωρία» του άμαχου πληθυσμού στη Λωρίδα της Γάζας, εφαρμόζοντας μέτρα που υπερβαίνουν την «αυτοάμυνα».

Τούτων λεχθέντων, η Κίνα ζητά τη σύγκληση διεθνούς ειρηνευτικής συνόδου το συντομότερο δυνατόν, προειδοποιώντας ότι η σύγκρουση «κλιμακώνεται και υπάρχει κίνδυνος να βγει εκτός ελέγχου».

Αμφίσημος ρόλος

«Αν έχετε μια σφαγή 1.000 ανθρώπων και η Κίνα δεν είναι σε θέση να πει ξεκάθαρα τι είναι αυτό, τότε είναι σαφές ότι δεν είναι σε θέση να διαιτητεύσει ή να μεσολαβήσει στη σύγκρουση και για τις δύο πλευρές», τόνισε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Κίνα, Νίκολας Μπερνς, σε ομιλία στην Εθνική Επιτροπή Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας, την περασμένη Πέμπτη.

Ούτως ή άλλως «το Ισραήλ δεν πρόκειται να ενεργήσει με τρόπο που θα υπονόμευε την αμερικανική θέση στην περιοχή», σχολίασε ανωνύμως διπλωμάτης στους Financial Times.

Όμως «το το να είσαι ένας από τους λίγους παράγοντες που μπορούν να πιέσουν την Τεχεράνη με κάποιο τρόπο θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα στο διπλωματικό οπλοστάσιο της Κίνας», παρατηρεί ο αναλυτής Δρ. Αλεσάντρο Αρντουίνο του Βασιλικού Κολλεγίου του Λονδίνου.

«Ειδικά», προσθέτει, «αν η Κίνα θέλει να καταλήξει σε κάποιο είδος κοινού εδάφους με τις ΗΠΑ για την πολιτική της Μέσης Ανατολής»…

Στο φόντο βρίσκονται στρατηγικά διλήμματα, ένθεν κακείθεν.

Δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, η Κίνα «είναι πολύ εκτεθειμένη στην τρέχουσα αστάθεια στη Μέση Ανατολή, ειδικά εάν κλιμακωθεί», λέει στους New York Times ο Δρ. Φίλιπ Άντριους Σπιντ, ειδικός αναλυτής σε θέματα ενεργειακής πολιτικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

Το ίδιο εν δυνάμει ισχύει και με τις τεκτονικών διαστάσεων ανακατατάξεις που προωθούν οι ΗΠΑ, πιέζοντας για προσέγγιση του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας.

Σινο-ρωσικές συμπράξεις

Ο νέος «Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης» (IMEC), που ανακοίνωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν στο περιθώριο της πρόσφατης συνόδου κορυφής του G20, στο Νέο Δελχί, προορίζεται ως αντίβαρο στην κινεζική «Πρωτοβουλία Μια Ζώνη Ένας Δρόμος».

Παραδοσιακά η Κίνα επικεντρώνεται κυρίως στην οικονομική δέσμευση στη Μέση Ανατολή μέσω αυτού του σχεδίου, προβάλλοντας παράλληλα ως εναλλακτική λύση στη δυτική παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Τώρα η Ουάσιγκτον εμφανίζεται ως εναλλακτικός εταίρος και επενδυτής για τον Παγκόσμιο Νότο, υποσχόμενη μια «πιο σταθερή και ευημερούσα Μέση Ανατολή»..

Ο διάδρομος IMEC «θα εκτείνεται από την Ινδία μέχρι την Ευρώπη», υπογράμμισε ο Μπάιντεν, «μέσω των ΗΑΕ, της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και του Ισραήλ», με «επενδύσεις σε πλοία, σε σιδηροδρομικές γραμμές», αγωγούς, δίκτυα ενέργειας και «“γεφυρώνοντας” λιμάνια σε δύο ηπείρους».

Σχέδια που μοιραία βρέθηκαν στο επίκεντρο του Τρίτου Φόρουμ Διεθνούς Συνεργασίας «Μία ζώνη – ένας δρόμος» («Belt and Road»), που οργάνωσε την Τρίτη το Πεκίνο, με τη συμμετοχή του Ρώσου προέδρου Πούτιν και την κρίση στη Μέση Ανατολή στο «τραπέζι» συνάντησης με τον Κινέζο ομόλογό του, στενό σύμμαχό του και «αγαπητό φίλο».