Αναμονή δυο ετών για τα καινούρια φάρμακα στην Ελλάδα

Καινοτόμα φάρμακα που αλλάζουν την πορεία των ασθενειών, μειώνουν τη θνησιμότητα και βελτιώνουν σημαντικά την πορεία ζωής των ασθενών, αντιμετωπίζουν εμπόδια στη χώρα μας. Το 58% αυτών βρίσκονται υπό περιορισμό διάθεσης ή αποζημίωσης από τον ΕΟΠΥΥ, ενώ χρειάζονται 674 ημέρες για να τεθούν σε κυκλοφορία στην ελληνική αγορά.

Το πρόβλημα είναι η μειωμένη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας, που αναγκάζει τις φαρμακευτικές να αυτοχρηματοδοτούν την κυκλοφορία των προϊόντων τους, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει δυνατότητα πρόβλεψης για τη δραστηριοποίησή τους στη χώρα.

Τα παραπάνω επισημαίνει η πρόεδρος του PhARMA Innovation Forum Λαμπρίνα Μπαρμπετάκη σε συνέντευξή της στο in.gr.

1. Ο πληθυσμός γερνάει και η νοσηρότητα αυξάνεται, ενώ ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν βοηθά να αποφύγουμε χρόνιες παθήσεις. Τι ρόλο παίζει η καινοτομία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας του πληθυσμού;

Είναι γεγονός ότι τα συστήματα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας στις χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις από τη γήρανση του πληθυσμού, την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, αλλά και την αύξηση του επιπολασμού χρόνιων παθήσεων και της πολυνοσηρότητας. Ως απάντηση, τα περισσότερα κράτη ενισχύουν τα συστήματα υγείας, ώστε να καλύψουν τις νέες ανάγκες του πληθυσμού για μια «ενεργή γήρανση» με υψηλή ποιότητα ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, η φαρμακευτική καινοτομία παίζει καθοριστικό ρόλο. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι  στην Ελλάδα, την περίοδο 1995-2015, οι καινοτόμες φαρμακευτικές θεραπείες επέκτειναν το προσδόκιμο ζωής κατά 10,4 μήνες κατά μέσο όρο, ενώ έχουν συμβάλλει στη μετατροπή απειλητικών για τη ζωή νόσων σε χρόνιες παθήσεις, όπως έγινε με συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, έχουν οδηγήσει στην εκρίζωση ή εξάλειψη άλλων νόσων, αλλά και συμβάλλουν στη σημαντική βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και των προτύπων φροντίδας. Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι η εξασφάλιση πρόσβασης στη θεραπευτική καινοτομία και η επαρκής χρηματοδότηση αυτής αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής πολιτικής υγείας.

2. Στην Ελλάδα, νεότερες θεραπείες είναι προσβάσιμες σε όλους όσοι τις χρειάζονται. Τι συμβαίνει με το κόστος των θεραπειών αυτών;

Επιτρέψτε μου εδώ μια διευκρίνηση. Δυστυχώς, οι ασθενείς στην Ελλάδα δεν έχουν άμεση και πλήρη πρόσβαση στις νέες θεραπευτικές λύσεις. Σύμφωνα με σχετικές Ευρωπαϊκές μελέτες, την περίοδο 2018-2021 εγκρίθηκαν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων 168 νέες θεραπείες, από τις οποίες μόνο οι 90 είναι διαθέσιμες στη χώρα μας. Μάλιστα, το 58% των διαθέσιμων νέων φαρμάκων στην Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς περιορισμένης διαθεσιμότητας ή αποζημίωσης. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να υπογραμμίσω ότι οι νέες εγκρίσεις αφορούν σε φάρμακα πολύ υψηλής θεραπευτικής αξίας, καθώς σώζουν ζωές, αλλάζουν τα πρότυπα φροντίδας και αυξάνουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Επομένως, η απρόσκοπτη και ταχεία πρόσβαση των ασθενών σε αυτά τα νέα φάρμακα είναι πολύ σημαντική. Ευθύνη της Πολιτείας είναι να εξασφαλίσει την πλήρη πρόσβαση των ασθενών και την επαρκή χρηματοδότηση των νέων θεραπειών με βάση τις πραγματικές ανάγκες.

Σημειώστε ότι οι ανάγκες για τη φαρμακευτική καινοτομία σε όλη την Ευρώπη είναι αντίστοιχες, δεν υπάρχει στη χώρα μας μεγαλύτερη «κατανάλωση» καινοτόμων φαρμάκων έναντι άλλων χωρών λόγω «υπερσυνταγογράφησης», μιας και μιλάμε για σοβαρές ασθένειες. Αναφορικά με το κόστος υπογραμμίζω ότι στη χώρα μας έχουμε από τα φτηνά καινοτόμα φάρμακα στην Ευρώπη, καθώς οι τιμές των νέων θεραπειών καθορίζονται με βάση το μέσο όρο των δύο χαμηλότερων τιμών στην Ευρωζώνη. Επιπρόσθετα, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις δεν επιτρέπεται να κάνουμε αυξήσεις τιμών, αλλά μόνο μειώσεις. Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι η συζήτηση για τις νέες θεραπείες θα πρέπει να επικεντρωθεί όχι στο κόστος, αλλά στην αξία την οποία αυτές φέρνουν. Ρωτήστε για παράδειγμα έναν ασθενή που επιβίωσε από τον καρκίνο ή έναν ασθενή με ένα χρόνιο νόσημα που έχει μια φυσιολογική καθημερινότητα, εάν είναι πιο σημαντικό το κόστος μιας νέας θεραπείας ή η αξία που αυτή η νέα θεραπεία φέρνει στην ανθρώπινη ζωή.

3. Φτάνουν όλες οι καινούριες θεραπείες στη χώρα μας, και μετά από πόσο καιρό από την έγκρισή τους; Γιατί συμβαίνει αυτό;

Δυστυχώς, παρά το χαμηλό τους κόστος σε σχέση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, οι νέες καινοτόμες θεραπείες φτάνουν στη χώρα μας με μεγάλη καθυστέρηση. Για παράδειγμα, στη Γερμανία μια νέα θεραπεία φτάνει στον ασθενή σε 128 ημέρες, ενώ στην Ελλάδα χρειαζόμαστε για την αποζημίωση μιας νέας θεραπείας 674 ημέρες… Και δυστυχώς οι τεράστιες καθυστερήσεις προκύπτουν παρά τις πολύ αξιόλογες προσπάθειες τόσο της Επιτροπής Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, όσο και της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης του Υπουργείου Υγείας. Αυτό που χρειάζεται είναι να ξαναδούμε το «μονοπάτι» της αποζημίωσης των φαρμάκων στη χώρα μας και να προχωρήσουμε σε διορθωτικές αλλαγές που θα επιτρέψουν την επιτάχυνση της διαδικασίας, όπως π.χ. είναι η κατάργηση της προϋπόθεσης των εξωτερικών κριτηρίων (5/11) για την κατάθεση φακέλου αξιολόγησης ενός νέου φαρμάκου. Επίσης, εξαιρετικά σημαντικό είναι να υπάρξουν επαρκείς πόροι για τη χρηματοδότηση των νέων θεραπευτικών λύσεων, ώστε η χώρα μας να μην αποτελεί χαμηλή προτεραιότητα για την έλευση της φαρμακευτικής καινοτομίας.

4. Ποιές είναι οι επιπτώσεις για τις φαρμακευτικές που λειτουργούν στη χώρα, αλλά και για τους ασθενείς;

Είναι γεγονός ότι πέραν από τη σημαντική καθυστέρηση πρόσβασης των ασθενών στις πλέον σύγχρονες θεραπευτικές λύσεις, στις οποίες αναφέρθηκα προηγουμένως, το επιχειρηματικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί για τις καινοτόμες φαρμακευτικές επιχειρήσεις σήμερα είναι ιδιαιτέρως προβληματικό. Σημειώστε ότι λόγω της ανεπαρκούς χρηματοδότησης, οι καινοτόμες εταιρίες αναγκάζονται να αυτοχρηματοδοτούν περίπου δύο από τα τρία καινοτόμα φάρμακα που διαθέτουν στην Ελλάδα, ενώ πλέον αποτελούν μεγαλύτερο χρηματοδότη της φαρμακευτικής περίθαλψης των πολιτών από το ίδιο το κράτος. Ταυτόχρονα, υπάρχει σημαντική έλλειψη προβλεψιμότητας στο σύστημα και σαφείς, ξεκάθαροι κανόνες, ώστε συχνά οι εταιρίες «αιφνιδιάζονται» με μέτρα με αναδρομική ισχύ, ενώ καθίσταται αδύνατος ο οικονομικός προγραμματισμός και σχεδιασμός. Είναι σαφές ότι το υπάρχον περιβάλλον, πέρα από την αβεβαιότητα για τη βιωσιμότητα των ίδιων των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, καθιστά αμφίβολη τη δυνατότητα των εταιριών να φέρουν τις νέες θεραπείες στη χώρα μας και επομένως αμφίβολη την απρόσκοπτή πρόσβαση των ασθενών στη φαρμακευτική καινοτομία. Για εμάς, είναι αυτονόητη προτεραιότητα η άμεση βελτίωση του περιβάλλοντος και η άμεση διόρθωση των υπαρχουσών στρεβλώσεων στην αγορά του φαρμάκου.

5. Τι πιστεύετε πως πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση του προβλήματος;

Το PhARMA Innovation Forum (PIF), ως εκπρόσωπος των καινοτόμων φαρμακευτικών επιχειρήσεων στη χώρα μας και ως θεσμικός συνομιλητής της Πολιτείας, έχουμε καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις που θα συμβάλλουν στην άμεση βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις και δομικές μεταρρυθμίσεις, την αύξηση της χρηματοδότησης με βάση τις πραγματικές ανάγκες των ασθενών και την άμεση μείωση των υποχρεωτικών επιστροφών που πληρώνουν οι επιχειρήσεις του κλάδου, θα πρέπει να οικοδομήσουμε επιτέλους μια δίκαιη, προβλέψιμη και βιώσιμη αγορά φαρμάκου στην Ελλάδα. Τώρα είναι η στιγμή να βρεθούν λύσεις, καθώς τα επόμενα 2 χρόνια θα υπάρχουν 90 νέες θεραπείες, οι οποίες πιθανώς δεν θα βρουν το δρόμο τους προς τη χώρα μας εάν δεν υπάρχουν άμεσες αλλαγές.

Αναφορικά με τη χρηματοδότηση, χαρακτηριστικά αναφέρω ότι μέσα στις άμεσες αλλαγές που χρειαζόμαστε είναι και ο προσδιορισμός των πραγματικών αναγκών των ασθενών στην Ελλάδα, τόσο των σημερινών όσο και των μελλοντικών. Ο προσδιορισμός των σημερινών αναγκών μπορεί να προκύψει μέσα από τη διαφανή επεξεργασία των δεδομένων που έχει στη διάθεσή του το Υπουργείο, ώστε να καθορίσουμε πολύ συγκεκριμένα ποιο είναι το ύψος της αναγκαίας δημόσιας χρηματοδότησης σε φάρμακα. Γνωρίζετε ότι η σημερινή δημόσια χρηματοδότηση για φαρμακευτική περίθαλψη υπολείπεται κατά πολύ του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, αλλά και είναι πολύ χαμηλότερη από χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, όπως την Ισπανία ή την Πορτογαλία. Αναφορικά με τις μελλοντικές ανάγκες των ασθενών στη χώρα μας, αυτές μπορούν πλέον να προσδιοριστούν με σαφήνεια, μέσα από τη διαδικασία σάρωσης ορίζοντα, από την θα προκύπτει πότε να έρθει μια νέα θεραπεία στο εθνικό σύστημα υγείας, με ποιο κόστος και ποιους ασθενείς θα αφορά. Αυτό θα μας δείξει άμεσα και ποια είναι η αναγκαία ενίσχυση της χρηματοδότησης για την κάλυψη των νέων, πολύ υψηλής αξίας νέων θεραπειών που έρχονται.

Κλείνοντας, σημειώνω ότι για το λόγο αυτό, ως PIF έχουμε ξεκινήσει το διάλογο με την ηγεσία του Υπουργείου Υγείας για μια νέα Εθνική Φαρμακευτική Πολιτική, που θα αγκαλιάσει την θεραπευτική καινοτομία και θα επιτρέψει την ταχεία και πλήρη πρόσβαση των ασθενών στην Ελλάδα στις νέες, υψηλής αξίας, θεραπευτικές λύσεις που τόσο απλόχερα μας προσφέρει η σύγχρονη επιστημονική γνώση.