Γιατί ο Tupac δεν πέθανε ποτέ

Μέσα σε μόλις πέντε χρόνια σταρ, ο Tupac Shakur κυκλοφόρησε τέσσερα άλμπουμ, τρία από τα οποία πιστοποιήθηκαν πλατινένια, και έπαιξε σε έξι ταινίες. Ήταν ο πρώτος ράπερ που κυκλοφόρησε δύο άλμπουμ νούμερο 1 την ίδια χρονιά και ο πρώτος που κυκλοφόρησε άλμπουμ νούμερο 1 ενώ ήταν φυλακισμένος.

Αλλά η επίδρασή του στην αμερικανική κουλτούρα της δεκαετίας του ’90 εξηγείται λιγότερο από τις πωλήσεις και περισσότερο από την έντονη αφοσίωση που ενέπνευσε. Ήταν ένας λαϊκός ήρωας, γεννημένος σε μια οικογένεια μαύρων ριζοσπαστών, προτού γίνει ο τύπος της διασημότητας που περιβάλλεται από διαφωνίες και αντιφάσεις και βρίσκεται στα χείλη πολιτικών και κουτσομπόληδων.

Ήταν ένα νέο είδος σεξουαλικού συμβόλου, που συνδύαζε την τρυφερότητα και τη μελανιασμένη δύναμη, αυτές τις ντελικάτες βλεφαρίδες και το τατουάζ «fuck the world» στο πάνω μέρος της πλάτης του. Ήταν ο λόγος που μια ολόκληρη γενιά άρχισε να συνδυάζει τις μπαντάνες με τα Versace.

Πιστεύεται επίσης ότι ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που πήγε κατευθείαν από τη φυλακή, όπου εξέτιε ποινή για σεξουαλική κακοποίηση, στον θάλαμο ηχογράφησης και στην κορυφή των charts.

Δείτε το στόρι 

Η κληρονομιά του δεν έχει τέλος

«I give a holla to my sisters on welfare / Tupac cares, if don’t nobody else care», ραπάρει στο κομμάτι «Keep Ya Head Up», από το 1993, μια από τις πρώτες του επιτυχίες, με την άνετη υπεροψία κάποιου που είναι πεπεισμένος για τη δικαιοσύνη του. Στα δακρύβρεχτα singles όπως το «Brenda’s Got a Baby» (1991) και το «Dear Mama» (1995), ήταν ένας ειλικρινής καλοθελητής, που στεκόταν στο πλευρό των γυναικών ενάντια στον μισογυνισμό. Ωστόσο, ήταν εξίσου πιστευτός κάνοντας ύμνους που εμφορούνταν από την κακία, όπως τα «Hit ‘Em Up» και «Against All Odds» – και τα δύο τραγούδια που ο Shakur ηχογράφησε τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, με μια απειλητική αιχμή στη φωνή του, καθώς φωνάζει τους εχθρούς του ονομαστικά. Το γεγονός ότι περιείχε τέτοιες άγριες αντιφάσεις φαινόταν κατά κάποιο τρόπο να πιστοποιεί την αυθεντικότητά του, το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του ως καλλιτέχνη.

Πέθανε σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, μετά από πυροβολισμούς στο Λας Βέγκας, το 1996. Μέχρι τον περασμένο μήνα, κανείς δεν είχε κατηγορηθεί για τη δολοφονία, παρά τους πολλαπλούς αυτόπτες μάρτυρες – μια γενιά που μυήθηκε στον κόσμο των θεωριών συνωμοσίας. Μια ολόκληρη βιομηχανία δημιουργήθηκε για να τον εξυψώσει. Οκτώ πλατινένιοι δίσκοι κυκλοφόρησαν μετά θάνατον. Η μυσταγωγία του δημιούργησε ταινίες, εκθέσεις σε μουσεία, ακαδημαϊκά συνέδρια, βιβλία- ένας τόμος αναδημοσίευσε φλερτ, ενίοτε ερωτικές επιστολές που είχε ταχυδρομήσει σε μια γυναίκα ενώ ήταν φυλακισμένος. Το περιεχόμενο που άφησε πίσω του δεν φαίνεται να έχει τέλος, και ήταν εύκολο να τον κάνει κανείς να φανεί προφητικός: Ένα κλιπ του που προβλέπει το Black Lives Matter, και ένα που προειδοποιεί για την απληστία του Ντόναλντ Τραμπ. Κάθε νέα εποχή αναρωτιέται τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν ο Τουπάκ Σακούρ είχε επιζήσει.

Ο πατέρας του, ο Salahdeen Shakur, ήταν επαναστάτης ηγέτης που είχε συνεργαστεί στενά με τον Malcolm X

«Tupac Shakur: The Authorized Biography»

Ένα νέο βιβλίο για αυτόν

Αυτή είναι η πληρότητα και η πρόκληση που αντιμετωπίζει το «Tupac Shakur: The Authorized Biography», ένα βιβλίο που η μυθιστοριογράφος και σεναριογράφος Staci Robinson άρχισε να επεξεργάζεται πριν από σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα. Συνάντησε για πρώτη φορά τον Σακούρ, ο οποίος φοίτησε στο ίδιο λύκειο της Bay Area με εκείνη, όταν ήταν δεκαεπτά ετών. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, με εντολή της μητέρας του, η Ρόμπινσον άρχισε να παίρνει συνεντεύξεις από τους φίλους και την οικογένειά του, αν και το έργο σύντομα αναβλήθηκε. Της ζητήθηκε να επιστρέψει σε αυτό πριν από μερικά χρόνια και της δόθηκε πρόσβαση σε αδημοσίευτο υλικό.

Πρόκειται για μια ευλαβική και εξαντλητική αφήγηση της ιστορίας του Shakur, που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην οπτική γωνία της άμεσης οικογένειάς του, με σελίδες που αναπαράγονται από τα σημειωματάρια που κρατούσε στην εφηβεία και τα είκοσί του χρόνια. Η δημοσίευση της βιογραφίας ακολουθεί το «Dear Mama: The Saga of Afeni and Tupac Shakur», μια σειρά ντοκιμαντέρ που έκανε πρεμιέρα, στο FX, τον Απρίλιο.

Η Robinson ήταν εκτελεστική παραγωγός στο «Dear Mama», το οποίο βασίστηκε στο ίδιο αρχείο εγκεκριμένου από την κληρονομιά, αδημοσίευτου υλικού με το βιβλίο της, και τα έργα μοιράζονται έναν κοινό σκοπό: Να περιπλέξουν τον χαρακτήρα του Shakur χωρίς να τον απομυθοποιήσουν.

Ακούστε το  Hit ‘Em Up

Αγαπητή μητέρα

Ξεκινά, όπως θα προτιμούσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης, με τη μητέρα του. Η Afeni Shakur γεννήθηκε ως Alice Faye Williams στις 10 Ιανουαρίου 1947 στο Lumberton της Βόρειας Καρολίνας- περίπου δώδεκα χρόνια αργότερα μετακόμισε στο Νότιο Μπρονξ. Η Γουίλιαμς ήταν ακαδημαϊκά προικισμένη και φοίτησε στο High School of Performing Arts, στο Μανχάταν, αν και ένιωθε εκτός τόπου και χρόνου ανάμεσα στους πιο εύπορους συμμαθητές της και τελικά εγκατέλειψε το σχολείο. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μαύρη ιστορία και την αφροκεντρική σκέψη, πήρε το όνομα Afeni της Γιορούμπα και εντάχθηκε σε ένα τοπικό τμήμα των Μαύρων Πανθήρων. Το 1968, παντρεύτηκε τον Λουμούμπα Σακούρ – και μπήκε σε μια οικογένεια πολιτικών ριζοσπαστών. Ο πατέρας του, ο Salahdeen Shakur, ήταν επαναστάτης ηγέτης που είχε συνεργαστεί στενά με τον Malcolm X.

Τον Απρίλιο του 1969, οι εισαγγελείς κατηγορούσαν την ίδια και είκοσι άλλους Μαύρους Πάνθηρες ότι συμμετείχαν σε συνωμοσία για τη δολοφονία αστυνομικών και τη βομβιστική επίθεση σε αστυνομικά τμήματα και άλλους δημόσιους χώρους σε όλη την πόλη. Η αστυνομία βασίστηκε σε μυστικούς πληροφοριοδότες, έναν από τους οποίους η Afeni υποπτευόταν από καιρό. Όπως γράφει η Robinson, αυτό «ήταν η αρχή αυτού που θα γινόταν μια ισόβια νοοτροπία «μην εμπιστεύεσαι κανέναν»».

Υπάρχουν μερικά αποσπάσματα στο YouTube από ομιλίες που εκφώνησε ο Shakur στις αρχές της δεκαετίας του ’90, και είναι από τις πιο συναρπαστικές παραστάσεις που έδωσε ποτέ

Photo: Flickr

«Μας δίδαξε πολλά για τον Μάλκολμ Χ και τον Μαντέλα»

Ο Shakur ένιωθε μερικές φορές ότι η μητέρα του «νοιαζόταν για τους ανθρώπους περισσότερο από τους «δικούς της» ανθρώπους». Φοίτησε στη Σχολή Τεχνών της Βαλτιμόρης, με την ελπίδα να γίνει ηθοποιός, και έπεσε σε μια καλλιτεχνική παρέα που περιελάμβανε την Jada Pinkett. Η Robinson βλέπει αυτή την περίοδο ως μια περίοδο αυτογνωσίας. Ασχολήθηκε με την ποίηση και φορούσε μαύρο βερνίκι νυχιών, στρατολόγησε συμμαθητές για το τοπικό τμήμα του Young Communist League και άκουγε εμμονικά το «Vincent» του Don McLean, έναν φευγάτο φόρο τιμής στην παρεξηγημένη ιδιοφυΐα του van Gogh, ο οποίος «υπέφερε» για τη λογική του: «Αυτός ο κόσμος δεν προοριζόταν ποτέ για κάποιον / τόσο όμορφο όσο εσύ».

Υπάρχουν μερικά αποσπάσματα στο YouTube από ομιλίες που εκφώνησε ο Shakur στις αρχές της δεκαετίας του ’90, και είναι από τις πιο συναρπαστικές παραστάσεις που έδωσε ποτέ. Σε μία από αυτές, απευθύνει ομιλία στο κίνημα Malcolm X Grassroots Movement σε ένα συμπόσιο στην Ατλάντα. Ο Shakur, που συστήνεται ως «επαναστάτης δεύτερης γενιάς», αντιμετωπίζει την αίθουσα των μεσήλικων ακτιβιστών, μερικοί από τους οποίους μπορεί να πολέμησαν στο πλευρό της μητέρας του, με μια πανκ ασέβεια. «Πώς γίνεται τώρα που είμαι είκοσι χρονών, έτοιμος να ξεκινήσω κάτι, όλοι να μου λένε να ηρεμήσω;». Συνεχίζει να ζητά συγγνώμη για τις βρισιές πριν βρίζει λίγο ακόμα, κάνοντας πλάκα με την πολιτική της αξιοπρέπειας τους. «Εμείς μεγαλώνουμε σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο. Δεν είμαστε στη δεκαετία του ’60».

«Ένιωθα ότι θα έπρεπε οι γυναίκες σε όλη τη χώρα να λένε «Ο Tupac δεν θα μπορούσε να το έχει κάνει αυτό»»

«Μίσησα τις μαύρες γυναίκες»

Εκείνο το φθινόπωρο, πήγε στη Νέα Υόρκη για να γυρίσει το «Above the Rim», την ιστορία ενός ταλαντούχου μπασκετμπολίστα που προσπαθεί να αποφύγει έναν τοπικό έμπορο ναρκωτικών που ενδιαφέρεται για την επιτυχία του. Ο Shakur ήταν ο κακός και για να διαμορφώσει το ρόλο του πέρασε χρόνο με τον Jacques (Haitian Jack) Agnant, έναν τοπικό γκάνγκστερ. Ο Agnant ήταν παρών σε μια νύχτα που έγινε καθοριστική για τη ζωή του Shakur. Εκείνο τον Νοέμβριο, ο Shakur, ο Agnant και δύο άλλοι κατηγορήθηκαν για σεξουαλική επίθεση από μια γυναίκα που ο ράπερ είχε γνωρίσει λίγες μέρες νωρίτερα σε ένα κλαμπ. Ο Shakur ισχυρίστηκε ότι αποκοιμήθηκε σε ένα διπλανό δωμάτιο και ότι δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην υποτιθέμενη κακοποίηση.

«Όταν πρωτοεμφανίστηκε η κατηγορία», εξήγησε σε συνέντευξή του στο περιοδικό Vibe, «μίσησα τις μαύρες γυναίκες. Ένιωθα ότι έβαλα τη ζωή μου σε κίνδυνο. Την εποχή που έκανα το ‘Keep Ya Head Up’, κανείς δεν είχε τραγούδια για τις μαύρες γυναίκες. Έβγαλα το ‘Keep Ya Head Up’ από τα βάθη της καρδιάς μου. Ήταν αληθινό και δεν το υπερασπίστηκαν. Ένιωθα ότι θα έπρεπε οι γυναίκες σε όλη τη χώρα να λένε «Ο Tupac δεν θα μπορούσε να το έχει κάνει αυτό»»

Το επεισόδιο σηματοδότησε την αρχή της παρανοϊκής καθόδου του Shakur. Στα τέλη Νοεμβρίου του 1994, σχεδόν ακριβώς ένα χρόνο αργότερα, ξυλοκοπήθηκε και έπεσε θύμα ληστείας στο λόμπι ενός στούντιο ηχογράφησης στη Νέα Υόρκη. Κατά τη διάρκεια της συμπλοκής, πυροβολήθηκε πέντε φορές. Την επόμενη ημέρα, κρίθηκε ένοχος για σεξουαλική κακοποίηση πρώτου βαθμού, μια κατηγορία μικρότερης βαρύτητας μεταξύ εκείνων που αντιμετώπιζε, αλλά που εξακολουθούσε να του επιφέρει ποινή φυλάκισης από δεκαοκτώ μήνες έως τεσσεράμισι χρόνια.

Ο Shakur καταδικάστηκε τον Φεβρουάριο του 1995. Πείστηκε ότι ο Christopher Wallace (γνωστός ως Notorious B.I.G.) και ο Sean Combs (τότε Puffy), οι οποίοι βρίσκονταν στο στούντιο τη νύχτα που πυροβολήθηκε, ήταν μέρος της παγίδας –και οι δύο αρνήθηκαν τις κατηγορίες.

Photo: YouTube

«Ο Tupac ήταν ένα ψάρι που το κατάπιαν κάποιοι άγριοι καρχαρίες»

Για χρόνια, η πιο αληθοφανής εξήγηση για τη δολοφονία του Shakur ήταν ότι έπεσε θύμα μιας διαμάχης μεταξύ δύο συμμοριών του Λος Άντζελες, της Mob Piru Bloods, με την οποία σχετιζόταν η Death Row, και της South Side Compton Crips. Το 2019, ένας ηγέτης των Crips, ο Duane (Keffe D) Davis, δημοσίευσε το βιβλίο «Compton Street Legend», στο οποίο περιγράφει λεπτομερώς τις αυξανόμενες εντάσεις που οδήγησαν στη δολοφονία του Shakur. «Ο Tupac ήταν ένα ψάρι που το κατάπιαν κάποιοι άγριοι καρχαρίες» έγραψε ο Davis. «Δεν έπρεπε ποτέ να εμπλακεί σε αυτή τη μαλακία, προσπαθώντας να γίνει κακοποιός». Ο Ντέιβις εξήγησε ότι, αν και δεν πάτησε τη σκανδάλη, ήταν στο αυτοκίνητο και προμήθευσε το φονικό όπλο. Τον Σεπτέμβριο του τρέχοντος έτους συνελήφθη τελικά από το αστυνομικό τμήμα του Λας Βέγκας και τώρα αντιμετωπίζει κατηγορίες για φόνο. (Ένας πρώην δικηγόρος του δήλωσε στους New York Times ότι ο Ντέιβις σκοπεύει να δηλώσει αθώος).

Η μουσική ραπ έχει μια ιδιαίτερη σχέση με τον θάνατο – μια υπενθύμιση της επισφάλειας της ζωής των μαύρων. Σε ένα πρόσφατο δοκίμιο για το μακρύ μονοπάτι των νεκρών του χιπ-χοπ, ο Danyel Smith παραπονέθηκε ότι «μεγάλο μέρος της μαύρης δημοσιογραφίας είναι νεκρολογία». Το διπλό χτύπημα του θανάτου του Shakur τον Σεπτέμβριο του 1996 και του Notorious B.I.G. τον επόμενο Μάρτιο δίδαξε σε μια γενιά πώς να πενθεί: Δυνατά, προκλητικά. Ίσως οι αντιφάσεις του Shakur -ο γκανγκστερικός ποιητής που δεν ήταν ποτέ ακριβώς γκάνγκστερ, ο ηθοποιός που δεν μπορούσε ποτέ να σπάσει τον χαρακτήρα του- να είχαν βρει λύση αν ζούσε περισσότερο.

Το γεγονός ότι ο Shakur άφησε τόσα πολλά πίσω του – ένα θησαυροφυλάκιο με ακυκλοφόρητα τραγούδια, έναν εκπληκτικό θησαυρό βιντεοσκοπημένων συνεντεύξεων, από τα γυμνασιακά του χρόνια μέχρι τις τελευταίες ώρες της ζωής του, τις ομιλίες και τις παραστάσεις – είναι ένας λόγος που η καριέρα του μπορεί να φαντάζει ως ένα άλυτο μυστήριο.

Το τεύχος Φεβρουαρίου 1994 του Vibe, στο οποίο ο Shakur εμφανιζόταν με ζουρλομανδύα και το ερώτημα «Είναι ο Tupac τρελός ή απλά παρεξηγημένος;» τα λέει όλα. Ίσως λίγο και από τα δύο; Τα έβαλε με τον κόσμο επειδή ήταν νέος, πεπεισμένος ότι μπορούσε να μετατρέψει τον πόνο γύρω του σε κάτι άλλο. Δεν εμπιστευόταν κανέναν- επιθυμούσε να αγαπάει τους πάντες. Ήταν, για μια μακρά πολιτιστική στιγμή, πυρακτωμένος. Αλλά ποτέ δεν ήταν ελεύθερος.

*Με στοιχεία από newyorker.com