Ενα «παιδί» 160 ετών

Πότε οι άνθρωποι άρχισαν να παίζουν ποδόσφαιρο; Από τότε που μια παρέα χωρίστηκε σε δύο ομάδες και άρχισαν να κλωτσάνε μια μπάλα.

Στην αρχαία Κίνα αυτό το παιχνίδι το έλεγαν «κουτζού» και στην αρχαία Ελλάδα «επίσκυρο». Στην δε Φλωρεντία του 14ου αιώνα το έλεγαν ήδη «κάλτσο» (εκ του calcio που σημαίνει κλωτσιά) και το έπαιζαν τα παιδιά της αριστοκρατίας μόνο όμως από τα Θεοφάνια έως την αρχή της Σαρακοστής.

Και αργότερα, στην Αγγλία, παιζόταν κάτι που επίσης έμοιαζε με ποδόσφαιρο, με τον αγώνα όμως να τελειώνει όταν έμπαινε το πρώτο γκολ. Τη σκυτάλη πήραν τα ιδιωτικά κολέγια της Βρετανίας που έκαναν τις δικές τους ομάδες, μόνο που κάθε σχολείο είχε τους δικούς του κανόνες.

Και ήταν 26 Οκτωβρίου του 1863, σαν σήμερα δηλαδή πριν από 160 χρόνια, που αντιπρόσωποι συλλόγων και κολεγιακών ομάδων μαζεύτηκαν στο Λονδίνο, σε μια παμπ με το χαρακτηριστικό όνομα «Η Ταβέρνα των Μασόνων».

Εκεί θέσπισαν τους κανόνες του σύγχρονου ποδοσφαίρου, ίδρυσαν την Ένωση Ποδοσφαίρου της Αγγλίας και εμπνεύστηκαν τον όρο soccer για να το διαχωρίσουν από το ράγκμπι. Τι σημαίνει soccer; Προκύπτει από τις αρχικές συλλαβές των λέξεων social και ceremony, δηλαδή «κοινωνική τελετή».

Σαν να λέμε δηλαδή ότι η 26η Οκτωβρίου 1863 είναι η επίσημη ημερομηνία γέννησης του σύγχρονου ποδοσφαίρου.

Αυτά όμως είναι εγκυκλοπαιδικά. Η ουσία του ποδοσφαίρου δεν έχει να κάνει με την ιστορία του – ίσως μόνο με τις ιστορίες των συλλόγων του.

Κυρίως έχει να κάνει με τον τρόπο που επιδρά στον ψυχισμό των ανθρώπων, στις διεξόδους που δίνει, στις αναμνήσεις που δημιουργεί, στο ότι αποτελεί ένα είδος συγκολλητικής ουσίας για κάθε γενιά με αναφορά στους παίκτες της εποχής της, στον τρόπο που κάνει τους ανθρώπους να γίνονται για λίγο παιδιά.

Διότι, περισσότερο από κάθε άλλο άθλημα δίνει στον θεατή την ψευδαίσθηση ότι συμμετέχει σε αυτό. Και δεν σταματάμε να παίζουμε επειδή μεγαλώνουμε. Μεγαλώνουμε επειδή σταματάμε να παίζουμε.

Έζησα τα παιδικά μου χρόνια στη δεκαετία του 1960 και στις αρχές του ’70. Τότε που το ποδόσφαιρο άρχισε να βγαίνει από το στενό πλαίσιο της «υπόθεσης για άνδρες» και να παράγει σταρ ευρείας κατανάλωσης. Μάζευα «χαρτάκια» με τον Γιούτσο και τα αντάλλασσα με τον Σιδέρη.

Ήμουν Ολυμπιακός αλλά, πατρίδα γαρ, υποστήριζα και τον Α.Ο. Σύρου που του τραγουδούσαμε «Κουράγιο και θα φτάσουμε στη βήτα Εθνική».

Είδα, για πρώτη φορά, γυμνό άντρα στη ζωή μου όταν, ένα Πάσχα, είχε έρθει ο Ολυμπιακός για φιλικό με την τοπική ομάδα και τα πιτσιρίκια σκαρφαλώσαμε σε κάτι καφάσια για να φτάσουμε στα παράθυρα των υποτυπωδών αποδυτηρίων και να δούμε τους παίκτες να αλλάζουν.

Η πρώτη «μυστική μου έξοδος» ήταν όταν ο μεγάλος ξάδελφός μου με πήρε, κρυφά από τους γονείς μου, στο Καραϊσκάκη. Στα πρώτα μου γυμνασιακά χρόνια τραγουδούσα στο γήπεδο «Πάρε ό,τι θέλεις Γκαϊτατζή / Γραμμό, Δομάζο και Καψή» (αργότερα και άλλα που δεν γράφονται).

Και όταν μια μέρα εντοπίσαμε από το σχολικό, να περιμένει στο φανάρι δίπλα μας ο Ρομέν Αργυρούδης σε κόκκινο, σπορ, ανοιχτό αυτοκίνητο, ουρλιάζαμε οι Αρσακειάδες από τα παράθυρα και ο οδηγός μάς έβριζε ότι θα του μπατάρουμε το πούλμαν έτσι όπως είχαμε πάει όλες από τη μία πλευρά.

Προβοκάτορας

Τι είναι, τελικά, το ποδόσφαιρο; «Το μπαλέτο των μαζών» όπως το έχει περιγράψει ο Σοστακόβιτς; Ή «Ενας πόλεμος χωρίς πυροβολισμούς» όπως λέει ο Οργουελ;

Θεωρώ και τα δύο – ανάλογα με το πώς τα πάει η ομάδα σου. Και πολλά άλλα ακόμη. Κυρίως όμως ένας προβοκάτορας κανόνων και ισορροπιών. «Ψαρεύει» τους μεγάλους σταρ του από φαβέλες και φτωχογειτονιές.

Ενώνει, έστω και προσωρινά, πλούσιους και φτωχούς. Κάνει σοβαρούς διανοούμενους να φέρονται σαν χούλιγκαν. Ανθρώπους άγνωστους να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται μεταξύ τους (λίγα ζήσαμε το 2004 στην Πορτογαλία;). Δημιουργεί θρύλους και καλλιεργεί μια συλλογική μνήμη.

Και κάνει τα πιτσιρίκια να ονειρεύονται το βράδυ στα κρεβάτι τους με ανοιχτά μάτια. Και ίσως στην εποχή μας αυτό είναι το πιο σημαντικό.

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»