Ελληνοϊταλικός Πόλεμος: Στο δρόμο του καλού

Παγκόσμιος συναγερμός. Όλα τα μάτια επάνω μας. Όλη η προσοχή στην Ελλάδα. Χώρες εμπόλεμες και ουδέτερες σταματούν με θαυμασμό εμπρός στον Δαυίδ που πήρε χωρίς δισταγμό τη σφενδόνη του για να προασπίση την τιμή του. Μας συγκρίνουν με τους πατέρας μας και δε μας βρίσκουν κατώτερούς των. Μεγάλο πράγμα να είνε κανείς σήμερα Έλλην, έλεγε προχθές το Ρώυτερ. Και προσέθετε: «Το ελληνικόν γόητρον και ο θαυμασμός διά την Ελλάδα ουδέποτε ευρίσκετο εις τόσον υψηλόν επίπεδον αφ’ ης οι Έλληνες ηγωνίσθησαν διά την ανεξαρτησίαν των κατά τον πόλεμον του 1821».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 4.11.1940, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Είμεθε ευτυχείς», έγραφε η τουρκική «Ικδάμ», «διότι έχομεν σύμμαχον την Ελλάδα».

Χαρά και καμάρι του Έλληνος. Παληά λαχτάρα του. Τι θα πουν οι ξένοι. Πώς μας κρίνουν οι ξένοι. Μας βλέπουν οι ξένοι. Ντροπή από τους ξένους. Θαύμασαν οι ξένοι…

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 4.11.1940, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Κανένας λαός δεν αποδίδει τόση σημασία στην εντύπωσι που θα κάμουν οι πράξεις του έξω από την επικράτειά του όσον ο δικός μας.

Γιατί άραγε; Το καταλαβαίνω για τους Έλληνας του εξωτερικού. Οι περισσότεροι όμως από μας ούτ’ έξω ζούμε, ούτε κοινωνικές σχέσεις έχουμε με ξένους, ούτε προβλέπουμε ότι θα επικοινωνήσουμε κάποτε με αλλοδαπούς. Μεταξύ μας ανταλλάσσουμε χαιρετισμούς, μεταξύ μας πρωί-βράδυ τα λέμε, οι ξένες πρεσβείες δεν συνηθίζουν να μας καλούν στις δεξιώσεις των και στο σαλονάκι του μονωρόφου ομογενείς είνε οι καλεσμένοι που δεχόμαστε με τις παντούφλες.

Πού αποδίδετε λοιπόν την τόση προσήλωσι στο «τι θα πουν οι ξένοι»; Ξιπασιά; Ξενομανία; Ξενοπληξία; Το πάθος της επιδείξεως; Όχι, κύριοι. Φιλότιμο το λένε. Ρωμαίικο φιλότιμο. Μοναδικό στην υφήλιο. Αυτό που τόσο συχνά ειρωνευόμαστε είνε καιρός να πάρη τη θέσι που του ανήκει. Φιλότιμο. Υποσυνείδητη συναίσθησις ενός μικρού λαού ότι φέρων το βάρος μιας συντριπτικής κληρονομίας βρίσκεται υπό τη διαρκή παρακολούθησι, δίνει κάθε τόσο τις εξετάσεις του σε μια διεθνή επιτροπή με μεγάλες αξιώσεις, αυστηρή στη βαθμολογία, έτοιμη να μας απορρίψη και να μας αποκαλέση ανάξιους της ιστορίας μας, αμείλικτη εμπρός στις αδυναμίες μας, όμοιες και χειρότερες των οποίων είνε εν τούτοις πρόθυμη να συγχωρήση σε άλλους λαούς. Το είδαμε πολλές φορές. Σε άλλους βρίσκουν φυσικά όσα με μας θεωρούν ασυγχώρητα. Γιατί εμείς έχουμε το βάρος του παρελθόντος.

Το συναισθανόμαστε και τρέμουμε την απόρριψι, το ξέρουμε κι’ είμαστε ευτυχείς όταν, όπως τώρα, ο πολιτισμένος κόσμος μάς απονέμει το εύσημο. Δεν τώχουμε κλεμμένο. Με το σπαθί μας το παίρνουμε. Τριακόσιοι πάντα, αντιτάσσουμε το «μολών λαβέ» μας και στον Ευρωπαίο Ξέρξη, βάρβαρο, εγκληματία και φαιδρό όσο και ο ασιάτης πρόδρομός του, που έρχεται να βρωμίση τα όσια και τα ιερά μας.

Με το αίμα των μαχομένων, με τις θυσίες των μετόπισθεν, με κλειστό το βιβλίο της αριθμητικής, σήμερα όπως χθες, όπως αύριο, όπως στους αιώνες των αιώνων, γράφουμε την ιστορία μας. Η παγκόσμιος πλατεία χειροκροτεί. Χωρίς έπαρσι αλλά με βαθύτατη αγαλλίασι δεχόμαστε τις επευφημίες και προσκυνούμε τους θεούς της Ελλάδος που μας ωδήγησαν στο δρόμο του καλού.

*Άρθρο του Παύλου Παλαιολόγου, που έφερε τον τίτλο «Το φιλότιμο» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» μία ακριβώς εβδομάδα μετά την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 1940.