Είναι τα σχέδια του «Μυστικού δωματίου» του Μιχαήλ Άγγελου; Τώρα, οι επισκέπτες μπορούν να κρίνουν μόνοι τους

Το στενό, τοξωτό δωμάτιο κάτω από το Μουσείο των Παρεκκλησίων των Μεδίκων στη Φλωρεντία έχει κάποιες «ύποπτες» δεξιοτεχνικές μουτζούρες στους τοίχους.

«Το χέρι είναι πολύ γρήγορο, δείχνει μεγάλη αυτοπεποίθηση, σε κάνει να σκέφτεσαι» είπε η Φραντσέσκα Ντε Λούκα, η διευθύντρια του μουσείου, καθώς μελετούσε ένα μυώδες γυμνό δίπλα στην είσοδο. Επισήμανε τα πόδια σε ένα άλλο σκίτσο και την ομοιότητά τους με τους ισχυρούς γλουτούς ενός γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου σε έναν τάφο στον επάνω όροφο.

«Αυτά δεν τα έχει δει ποτέ το κοινό» είπε.

Μέχρι τώρα. Τον επόμενο μήνα θα ανοίξει για το κοινό η λεγόμενη stanza segreta, ή μυστική αίθουσα του μουσείου, όπου ο Μιχαήλ Άγγελος πιθανώς κρύφτηκε και ζωγράφισε στους τοίχους πριν από σχεδόν 500 χρόνια.

Το 1527, οι Φλωρεντίνοι, συμπεριλαμβανομένου του Μιχαήλ Άγγελου, υποστήριξαν τη Δημοκρατία και την ανατροπή των Μεδίκων

Photo: Wikimedia Commons

Ένα δωμάτιο γεμάτο με κάρβουνο

Τα σκίτσα ανακαλύφθηκαν το 1975 από τον Paolo Dal Poggetto, τότε διευθυντή των Παρεκκλησίων των Μεδίκων, ο οποίος ήλπιζε να δημιουργήσει μια νέα έξοδο για τους τουρίστες. Αυτός και οι συνάδελφοί του ανακάλυψαν μια καταπακτή κρυμμένη κάτω από μια ντουλάπα στο πλάι του Νέου Σκευοφυλακίου, όπου οι τάφοι που δημιούργησε ο Μιχαήλ Άγγελος για τα μέλη της ισχυρής οικογένειας των Μεδίκων βρίσκονται στους τοίχους. Η πόρτα αποκάλυψε πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούσαν σε ένα δωμάτιο γεμάτο με κάρβουνο.

Το 1527, οι Φλωρεντίνοι, συμπεριλαμβανομένου του Μιχαήλ Άγγελου, υποστήριξαν τη Δημοκρατία και την ανατροπή των Μεδίκων. Όμως οι Μεδίκοι επέστρεψαν ορμητικά το 1530. Ο Μιχαήλ Άγγελος κρύφτηκε και εξαφανίστηκε για λίγους μήνες. Ο Dal Poggetto είχε ένα προαίσθημα για το δωμάτιο που ανακαλύφθηκε πρόσφατα. Αφαίρεσε τους γύψινους τοίχους, αποκαλύπτοντας σχέδια με κάρβουνο και κιμωλία που δεν είχαν παρατηρηθεί για αιώνες. Πίστευε ότι είχε βρει την κρυψώνα και το de facto ατελιέ του Μιχαήλ Άγγελου.

Όμως οι Μεδίκοι επέστρεψαν ορμητικά το 1530. Ο Μιχαήλ Άγγελος κρύφτηκε και εξαφανίστηκε για λίγους μήνες

Photo: Wikimedia Commons

Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο μπήκε λαθραία μέσα

Άλλοι αμφισβητούν ότι ο Μιχαήλ Άγγελος, ήδη στα 50 του χρόνια και αναγνωρισμένος καλλιτέχνης με ισχυρούς προστάτες, θα περνούσε χρόνο σε ένα τέτοιο βρώμικο κρησφύγετο. Αλλά πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι τα σκίτσα δείχνουν το χέρι του. Το ευρύ κοινό, εκτός από μια σύντομη περίοδο στη δεκαετία του 1990, παρέμεινε στο σκοτάδι, από φόβο ότι το στενό δωμάτιο στο κάτω μέρος μιας απότομης σκάλας αποτελούσε κίνδυνο για την ασφάλεια των επισκεπτών και ότι οι επισκέπτες του μουσείου θα αποτελούσαν απειλή για τα σχέδια.

Έτσι, για δεκαετίες μόνο διαπιστευμένοι μελετητές, περιστασιακοί δημοσιογράφοι και διάσημες προσωπικότητες μπορούσαν να δουν το εσωτερικό του. Ο βασιλιάς Κάρολος Γ’ έριξε μια ματιά το 2018. Ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο μπήκε λαθραία μέσα. «Ήμασταν πολύ καλοί γιατί κανείς δεν τον εντόπισε», δήλωσε η Paola D’Agostino, η διευθύντρια των Μουσείων Bargello, στα οποία ανήκουν τα Παρεκκλήσια των Μεδίκων

Τον Σεπτέμβριο, μετά από χρόνια σχεδιασμού που επιβραδύνθηκε από την πανδημία, η D’Agostino εγκαινίασε μια νέα μεγάλη έξοδο, η οποία, όπως είπε, έφτιαξε την πόρτα για να ανοίξει το μυστικό δωμάτιο. Το μουσείο εγκατέστησε φώτα LED σε κομψές χαμηλές ράγες που ήταν ασφαλέστερες για τα σχέδια και λειτουργούσαν επίσης ως de facto φράγμα για να μην πλησιάζουν πολύ οι επισκέπτες.

Τα Παρεκκλήσια των Μεδίκων στη Φλωρεντία  

Σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων για 15 λεπτά

Για την προστασία των σχεδίων, είπε η D’Agostino, οι επισκέψεις θα περιορίζονται σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και θα περιορίζονται σε 15 λεπτά, με 45λεπτες περιόδους σβησίματος των φώτων ενδιάμεσα για την προστασία των σχεδίων. Τα εισιτήρια, καθένα από τα οποία συνδέεται με ένα συγκεκριμένο άτομο, του οποίου η ταυτότητα θα ελέγχεται για να μην τα καταβροχθίζουν οι τουριστικοί πράκτορες, θα κοστίζουν 32 ευρώ (περίπου 34 δολάρια) και θα περιλαμβάνουν την πρόσβαση στους τάφους των Μεδίκων. Ανάλογα με την πορεία των πραγμάτων, το μουσείο θα μπορούσε να αυξήσει τον αριθμό των επισκεπτών του χρόνου.

Η D’Agostino σημείωσε ότι τα σχέδια, παρά την ηλικία τους και τα χρόνια που καλύφθηκαν, ήταν «σε αξιοσημείωτα καλή κατάσταση». Πρόσθεσε ότι η πρόοδος της τεχνολογίας τον τελευταίο μισό αιώνα έχει οδηγήσει «σε ένα ορισμένο στάδιο στο οποίο νομίζω ότι οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι σίγουρα υπάρχει το χέρι του Μιχαήλ Άγγελου σε ορισμένα από αυτά τα σχέδια».

Αν και η ίδια δεν είναι μελετητής του Μιχαήλ Άγγελου, δήλωσε ότι είναι πεπεισμένη ότι τουλάχιστον δύο από τα βιαστικά και γεμάτα αυτοπεποίθηση σκίτσα ανήκουν στον μεγάλο δάσκαλο, ο οποίος έφυγε από τη Φλωρεντία αφού εργάστηκε στα Παρεκκλήσια, χωρίς να επιστρέψει ποτέ.

Ο Μιχαήλ Άγγελος / Photo: Public Domain

Ένα σκίτσο στο μυστικό δωμάτιο / Photo: Wikimedia Commons

«Τη στιγμή που μπαίνεις σε αυτό το δωμάτιο απλά μένεις άφωνος»

Το ένα είναι ένα επιβλητικό γυμνό κοντά στην είσοδο, το οποίο έχει το σκίτσο ενός προσώπου σε προφίλ, με το βλέμμα στραμμένο προς τα εμπρός. Οι ειδικοί λένε ότι θυμίζει την «Ανάσταση του Χριστού» του Μιχαήλ Άγγελου. Το άλλο είναι το σκίτσο των ποδιών. Άλλοι μελετητές έχουν υποστηρίξει ότι ο Μιχαήλ Άγγελος θα μπορούσε να έχει σχεδιάσει σκίτσα ενός άνδρα που πέφτει και μοιάζει με την κεντρική φιγούρα της «Πτώσης του Φαέθοντα». Ορισμένοι πιστεύουν ακόμη ότι ένα λυγισμένο και ασώματο χέρι στον τοίχο θυμίζει το άγαλμά του Δαβίδ.

Αυτό που είναι βέβαιο, είπε η D’Agostino, είναι ότι «τίποτα τέτοιο δεν υπάρχει στον κόσμο των σχεδίων του 16ου αιώνα».

«Τη στιγμή που μπαίνεις σε αυτό το δωμάτιο απλά μένεις άφωνος» πρόσθεσε. Στη συνέχεια, καθώς τα μάτια σου προσαρμόζονται στο αμυδρό φως, «αρχίζεις να βλέπεις όλα τα διαφορετικά σχέδια και όλα τα διαφορετικά στρώματα».

«Ένα πρόσφατο πρωινό, μια προσεκτική κάθοδος από τις σκάλες οδήγησε σε μια άμεση αντιπαράθεση με τα σχέδια, και την προφανή κυριαρχία τους. Κάθε λεπτό εξέτασης των τοίχων αποφέρει νέες ανακαλύψεις – ένας μυώδης κορμός σκιαγραφημένος από μισούς κύκλους, επικλινείς γραμμές και σχήματα S. Η σκίαση μεταμορφώνεται σε μύες, το κεφάλι ενός αλόγου κοιτάζει κάτω από το ταβάνι.

»Κάποια στιγμή, η Φραντσέσκα Ντε Λούκα, η διευθύντρια του μουσείου, άνοιξε ένα ξύλινο παντζούρι για να δείξει ότι το δωμάτιο βρίσκεται στην πραγματικότητα πάνω από το έδαφος. Το φως του πρωινού της Φλωρεντίας έμπαινε μέσα, φωτίζοντας τη γωνιά και το σκίτσο ενός προσώπου που έφερε μια γενειάδα σαν του Μιχαήλ Αγγέλου.

»»Κάποιος είπε ότι θα μπορούσε να είναι αυτοπροσωπογραφία αλλά ίσως αυτό να είναι λίγο υπερβολικό»».

*Με στοιχεία από nytimes.com