Οι τουρκικοί εθνικοί μύθοι και μια επέτειος

Ο Σεβάν Νισανιάν (Αρμένης διανοούμενος από την Τουρκία ο οποίος πέρσι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ελλάδα για λόγους που δεν διευκρινίστηκαν) το 1994 έγραψε «Τη Λάθος Δημοκρατία», μια μελέτη 447 σελίδων που τόλμησε να την εκδώσει ύστερα από δεκατέσσερα χρονιά, όταν η Τουρκία ζούσε ένα διάλειμμα σχετικής ελευθερίας.

Το βιβλίο εμπεριέχει 51 ερωτήσεις σχετικά με την τουρκική Δημοκρατία και τις απαντήσεις του συγγραφέα (στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται η λέξη Cumhuriyet/Republic, αλλά λείπει η αντίστοιχη λέξη στα ελληνικά). Το όλο εγχείρημα είναι μια απόλυτη αποδόμηση της επίσημης εκδοχής του σύγχρονου τουρκικού κεμαλικού κράτους.

Σήμερα, με τη συμβολή του Ρ.Τ. Ερντογάν ο αριθμός των ερωτήσεων σαφώς αυξήθηκε.

Οι εθνικές επέτειοι σε όλο τον κόσμο εμπεριέχουν και κάποια υπερβολή και αρκετούς μύθους. Η τουρκική περίπτωση κάπως ξεχωρίζει επειδή οι μύθοι έχουν αποκτήσει χαρακτήρα ταμπού, αλλά και επειδή η Δικαιοσύνη είναι ελάχιστα ανεκτική σε κριτική στα εθνικά στερεότυπα.

Αποδόμηση

Τι υποστηρίζει ο Νισανιάν στις οκτώ ενότητες του βιβλίου του;

Πρώτα ότι το κεμαλικό κράτος ιστορικά δεν είναι παρά ένα ακόμη καθεστώς όπως τα δικτατορικά των δεκαετιών 1920-1930. Στη δεύτερη ενότητα μας δείχνει ότι το καθεστώς δεν έχει σχέση ούτε με τη δημοκρατία ούτε με τη «ρεπουμπλίκ», δηλαδή με τον κοινοβουλευτισμό.

Η τρίτη ενότητα αναφέρεται στα πολιτισμικά και αποφαίνεται ότι το καθεστώς καλλιέργησε την προσωπολατρία και την υποταγή. Μετά εμβαθύνει στις βασικές «μεταρρυθμίσεις» και υποστηρίζει ότι στην πράξη δεν έχουν επιφέρει θετικά αποτελέσματα.

Η πέμπτη ενότητα είναι αφιερωμένη στην πολυδιαφημισμένη «δυτικοποίηση». Μύθος και αυτό. Στις δύο επόμενες ενότητες αποδομείται ο μύθος της κοσμικότητας του κράτους και παρουσιάζονται οι παρελκύσεις από έναν υγιή εθνικισμό.

Η τελευταία ενότητα θα ενδιαφέρει περισσότερο τον έλληνα αναγνώστη. Σχετίζεται με τον τουρκικό εθνοαπελευθερωτικό αγώνα, δηλαδή βασικά με τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1919-1922.

Η επίσημη θέση είναι ότι σε αυτόν τον αγώνα η Τουρκία πολέμησε «κατά των στρατών των Μεγάλων Δυνάμεων». Ο Νισανιάν αναφέρει ότι η Γαλλία και η Ιταλία μάλλον ενίσχυσαν με στρατιωτικό υλικό τα κεμαλικά στρατεύματα και ότι η Αγγλία εγκατέλειψε αβοήθητη την Ελλάδα. Ο πόλεμος κερδήθηκε από μια χώρα που ήταν πληθυσμιακά τέσσερις φορές μεγαλύτερη.

Εμείς μπορούμε να προσθέσουμε τα νεότερα: Οθωμανικός μεγαλοϊδεατισμός, παρανοϊκή ξενοφοβία και την υποτέλεια της Δικαιοσύνης στον αρχηγό – αν και αυτό δεν είναι και πολύ νέο, απλώς πλέον επεκτάθηκε σε μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.

Μπορούμε να προσθέσουμε και τη στενότητα της οικονομίας.

Αυτή η Δημοκρατία γιορτάζει τα 100 της χρόνια. Να τα χιλιάσει! Ευχόμαστε καλύτερα χρόνια στον τουρκικό λαό, που δεν είναι ο υπεύθυνος της κατάστασης, αν και σε μεγάλο βαθμό είναι ο υποστηρικτής της.

*Ο Ηρακλής Μήλλας είναι πολιτικός επιστήμονας, πολιτικός μηχανικός και μεταφραστής

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»